Bí ẩn tàn tích của nền văn minh lâu đời nhất châu Mỹ từng bị lãng quên

Phát triển rực rỡ từ thiên niên kỷ 4 đến thiên niên kỷ 2 TCN ở khu vực ngày nay là vùng Norte Chico, duyên hải bắc trung bộ Peru, văn minh Norte Chico (còn gọi là văn minh Caral hoặc văn minh Caral-Supe) chính là nền văn minh lâu đời nhất châu Mỹ.

Theo các nhà nghiên cứu, đô thị đầu tiên của nền văn minh này đã hình thành vào khoảng năm 3.500 TCN. Từ khoảng năm 3.200 TCN trở đi, các khu định cư quy mô lớn và công trình xây dựng cộng đồng đã định hình rõ ràng. Vào thời điểm hưng thịnh, văn minh có tới 30 trung tâm dân cư lớn.

Nền văn minh Norte Chico nổi tiếng với những công trình kiến trúc ấn tượng, nghi lễ tôn giáo và đặc trưng bởi những kim tự tháp bằng đá. Các hiện vật tôn giáo được tìm thấy khắp khu vực, nhiều nhất là gần các kim tự tháp đá nổi tiếng của người Norte Chico.

Hình vẽ mô phỏng cảnh xây dựng kim tự tháp ở Norte Chico.

Vào thời kỳ phát triển huy hoàng, nền văn minh Norte Chico có tới hơn 3.000 người cư trú. Điều đặc sắc ở Norte Chico là các kim tự tháp bậc, qua phân tích bằng phương pháp carbon, các nhà nghiên cứu xác định niên đại của chúng tương đương với các kim tự tháp Ai Cập cổ đại.

Những bằng chứng khảo cổ tại Norte Chico cho thấy cư dân ở đây đã có thể vẽ lên lịch trình theo dõi sản xuất nông nghiệp, và cả hệ thống dự báo thời tiết. Điều này giúp cho họ có thể xác định thời điểm bắt đầu và kết thúc của mùa màng và qua những kết quả dự báo thời tiết, họ sẽ đưa ra quyết định phù hợp, giúp tăng năng suất cho nông nghiệp.

Norte Chico cũng được coi là nơi ra đời của ngôn ngữ Quechua, vẫn được sử dụng cho tới ngày nay. Điều kỳ lạ là Norte Chico là một trong số ít những nền văn minh cổ đại phát triển mà không hề có hệ thống chữ viết.

Khoảng những năm 1.800 trước Công nguyên, một đợt hạn hán kéo dài đã buộc cư dân Caral phải rời bỏ thành phố, vùng đất thiêng Caral đã bị bỏ hoang và chôn vùi dưới cát.