Đại tướng Đoàn Khuê - người con của quê hương Quảng Trị

Tập sách là những ký ức về năm tháng hoạt động sôi nổi, hào hùng của Đại tướng Đoàn Khuê. Lúc đi học, ông được giao nhiệm vụ là Bí thư Phủ ủy Thanh niên phản đế Phủ Triệu Phong; lúc ở nhà tù, bị địch tra tấn dã man vẫn kiên cường, gan dạ. Rời khỏi nhà tù Buôn Ma Thuột, ông tham gia khởi nghĩa giành chính quyền ở tỉnh Quảng Bình, rồi vào Quân khu 5 làm Chính trị viên, Bí thư Đảng ủy Trường Lục quân Quảng Ngãi; lúc ra chiến trường cận kề với bom đạn sinh tử vẫn tin tưởng, lạc quan. Có những năm, Đại tướng Đoàn Khuê là Tư Lệnh quân tình nguyện Việt Nam tại Campuchia, sau đó trở về Hà Nội làm Thứ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm Tổng tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam. Giai đoạn từ năm 1991-1997, ông là Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.

Trong bài: “Anh nêu một tấm gương kiên cường”, Trung tướng Đoàn Chương, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược quân sự, Bộ Quốc phòng, người em ruột của Đại tướng bồi hồi nhớ lại những kỷ niệm về người anh bị kẻ thù bắt, tra tấn rất đau đớn, xót xa: “Mật thám biết rõ anh Khuê là Bí thư Phủ ủy Thanh niên phản đế nên có thái độ rất cứng rắn. Roi đòn bình thường không khai thác được gì. Chúng treo hẳn anh lên. Trói hai tay chéo cánh gà, cột hai đầu ngón chân cái sát với nhau treo lơ lửng trong phòng tra tấn. Hai vai bị rút lên, có lẽ vì thế nên sau này vai anh Khuê lệch một bên. Móc xích cứa vào nách, da thịt bầm tím hẳn, sức nặng toàn thân và máu dồn vào chân sưng vù lên. Trong lúc đó mật thám quất roi vào gan bàn chân, đau thấu tận óc. Sau này có lúc anh Khuê kể lại cho mẹ con tôi “có lúc tưởng chết rồi, thế mà không chết”. Mới 17-18 tuổi mà đồng chí gan lỳ, kiên cường, dũng cảm vô cùng, khiến cho kẻ thù phải chịu khuất phục.

Trong bài “Một nhà lãnh đạo, một vị tướng gương mẫu và kiên định”, nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu tìm thấy ở Đại tướng một con người “Kiên định lập trường chiến đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, nhất là trong những tình huống phức tạp ở những năm cuối thập kỷ 80 và thập kỷ 90 của thế kỷ trước, đoàn kết nội bộ, có tính nguyên tắc và tính kỷ luật cao, sống giản dị, cần kiệm, khiêm tốn, nói ít làm nhiều, ham nghiên cứu, thực tiễn, chịu khó học, chịu khó đọc, gần gũi cấp dưới và chiến sĩ, sống có tình nghĩa, thủy chung với bạn bè”.

Trung tướng Nguyễn Văn Được, nguyên Tư lệnh Quân khu 5 bồi hồi nhớ lại: “Mỗi lần nhắc đến tên tuổi Đoàn Khuê - Võ Tiến Trình Quân khu 5 ai nấy đều thấy lòng mình tràn đầy tình thương mến và khâm phục. Hơn 30 năm chiến đấu, hy sinh, công lao to lớn với chiến trường Khu 5, đồng chí đã để lại cho quân, dân Khu 5 những hình ảnh đẹp đẽ của một cán bộ quân sự tài năng, một cán bộ chính trị sắc sảo, một người lãnh đạo kiên định, nhạy bén, một tấm gương sáng ngời phẩm chất bộ đội cụ Hồ” (Đại tướng Đoàn Khuê với chiến trường Quân khu 5).

Một nét đẹp ở phẩm chất, tâm hồn, tư tưởng của Đại tướng là luôn quan tâm, gắn bó với cơ sở; thấu hiểu, chia sẻ khó khăn với đồng chí, đồng đội. Khi đang ở chức vụ cao nhất của quân đội, Đại tướng vẫn luôn lo nghĩ đến cuộc sống còn thiếu thốn, vất vả của cán bộ, chiến sĩ ở vùng sâu, vùng xa. Trong bài “Những kỷ niệm không thể nào quên”, Đại tá Chi Phan nhớ đến lời tâm sự của Đại tướng: “Điều đáng sợ nhất đối với cuộc đời người lính chúng ta là không được tiếp xúc thường xuyên với anh em, chiến sĩ ở nơi vùng sâu, vùng xa, nơi biên giới, hải đảo”.

Tuy nhiều năm làm việc xa quê nhưng Đại tướng Đoàn Khuê vẫn dành cho Quảng Trị sự quan tâm. Khi được bầu làm đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị, đồng chí thường xuyên tiếp xúc với cử tri, tìm hiểu, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của họ. Những lần tiếp xúc với cử tri nơi khó khăn, lãnh đạo địa phương muốn dành cho Đại tướng nơi nghỉ ngơi khang trang nhưng ông từ chối: “Là người lính từng sống trong Nhân dân, cùng ăn, cùng ở với Nhân dân, bây giờ mình càng phải sống như thế” (Một tấm lòng tận tụy, gắn bó với cử tri Quảng Trị- Võ Duy Chất).

Qua những bài viết chân thực và sống động cho thấy Đại tướng Đoàn Khuê luôn là người hăng hái, nhiệt tình xông pha nơi trận mạc nhưng có lối sống giản dị, gần gũi, tình cảm đồng đội, đồng chí thắm thiết. Đồng chí mang nhiều nét đặc trưng của mảnh đất, con người Quảng Trị cần cù, chịu khó, kiên cường, bất khuất mà vẫn ấm áp tình người.

Nội dung quyển sách cũng cho thấy Đại tướng là người chỉ huy dũng cảm, sáng tạo, mưu lược và quyết đoán, có ý thức trách nhiệm và ý thức tổ chức kỷ luật cao. Trong mọi hoàn cảnh, đồng chí đều tìm cách vượt qua khó khăn, thử thách, hoàn thành nhiệm vụ.

Những năm đất nước tiến hành công cuộc đổi mới, trên cương vị Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, đồng chí đã đề xuất, tham mưu với lãnh đạo Đảng, Nhà nước nhiều chủ trương đúng đắn về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, góp phần giữ vững an ninh chính trị, tạo môi trường hòa bình, ổn định để thực hiện có hiệu quả sự nghiệp đổi mới, xây dựng đất nước ngày càng vững mạnh, phát triển.

Phước An