Điều chỉnh giá điện: rút ngắn thời gian điều chỉnh

Các chuyên gia cho rằng, thời gian điều chỉnh giá điện không quan trọng bằng cách tính giá điện sao cho hài hòa giữa người dân, doanh nghiệp và nhà nước. Ảnh minh họa: EVN

Phản ánh kịp thời biến động đầu vào

Ngày 26/3, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đã ký ban hành Quyết định số 05/2024/QĐ-TTg quy định về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân thay thế Quyết định 24/2017/QĐ-TTg.

Theo quyết định mới, hàng năm, sau khi kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), giá bán điện bình quân được xem xét, điều chỉnh theo biến động thông số đầu vào của tất cả các khâu (phát điện, truyền tải điện, phân phối - bán lẻ điện, điều độ hệ thống điện và điều hành giao dịch thị trường điện lực, dịch vụ phụ trợ hệ thống điện và điều hành - quản lý ngành) và việc phân bổ các khoản chi phí khác chưa được tính vào giá điện.

Đáng chú ý, chi phí điều hành giao dịch thị trường điện lực và chi phí điều hành - quản lý ngành là khoản được đưa vào trong chi phí sản xuất kinh doanh điện của EVN sau khi Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia (A0) được đưa về Bộ Công Thương.

Tại Quyết định số 05/2024/QĐ-TTg, khi giá bán điện bình quân giảm từ 1% trở lên so với giá bán điện bình quân hiện hành, giá điện được phép điều chỉnh giảm tương ứng. Khi giá bán điện bình quân tăng từ 3% trở lên, giá điện được phép điều chỉnh tăng. Thời gian điều chỉnh giá bán điện bình quân tối thiểu là 3 tháng kể từ lần điều chỉnh giá điện gần nhất.

Trường hợp giá bán điện bình quân tính toán nằm ngoài khung giá, chỉ được xem xét điều chỉnh trong phạm vi khung giá do Thủ tướng Chính phủ quy định. Trường hợp giá bán điện bình quân cần điều chỉnh cao hơn giá bán điện bình quân hiện hành từ 10% trở lên hoặc ảnh hưởng đến tình hình kinh tế vĩ mô, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan kiểm tra, rà soát và báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, cho ý kiến.

Theo quyết định mới, trước ngày 25/1 hàng năm, EVN tính toán giá bán điện bình quân theo công thức quy định và báo cáo về Bộ Công Thương.

Trường hợp giá bán điện bình quân tính toán giảm từ 1% trở lên so với giá bán điện bình quân hiện hành, EVN có trách nhiệm giảm giá bán điện bình quân ở mức tương ứng. Trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ ngày thực hiện điều chỉnh, EVN có trách nhiệm lập hồ sơ báo cáo Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan để kiểm tra, giám sát.

Trường hợp giá bán điện bình quân cần điều chỉnh tăng từ 3% đến dưới 5%, EVN quyết định điều chỉnh tăng giá bán điện bình quân ở mức tương ứng và phải có hồ sơ báo cáo cơ quan chức năng để kiểm tra, giám sát. Trường hợp giá bán điện bình quân cần điều chỉnh tăng từ 5% đến dưới 10% so với giá bán điện bình quân hiện hành, EVN được phép điều chỉnh tăng giá bán điện bình quân ở mức tương ứng sau khi báo cáo và được Bộ Công Thương chấp thuận. Trong thời hạn 15 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ phương án giá của EVN, Bộ Công Thương có trách nhiệm trả lời bằng văn bản để EVN triển khai thực hiện.

Chuyên gia nói gì?

Trong Quyết định 05/2024/QĐ-TTg, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công Thương hướng dẫn EVN tính toán giá bán điện bình quân theo quy định, thực hiện việc điều chỉnh giá điện và chủ trì kiểm tra, giám sát theo quy định. Từ ngày 15/5, cứ 3 tháng giá điện điều chỉnh một lần, mỗi năm sẽ có 4 đợt thay đổi giá điện. Các chuyên gia cho rằng, thời gian điều chỉnh giá điện không quan trọng bằng cách tính giá điện sao cho hài hòa giữa người dân, doanh nghiệp và Nhà nước. Vấn đề đặt ra là phải làm sao để công khai, minh bạch, tránh tình trạng lạm quyền. Phương án tốt nhất là Việt Nam nên thành lập Hội đồng năng lượng độc lập, ngoài EVN nhằm đánh giá giá nhiên liệu đầu vào để điều chỉnh đầu ra. Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) nên làm việc, mời thêm những chuyên gia đầu ngành về năng lượng và giá do Chính phủ chỉ định, để quyết định việc điều chỉnh giá điện.

GS.TS Trần Đình Long - Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam từng cho rằng, điều đầu tiên là phải tránh độc quyền bán buôn, bán lẻ điện. Do đó, cần phải có ngay thị trường điện cạnh tranh. Thị trường điện cạnh tranh có 3 khâu quan trọng: phát điện, bán buôn và bán lẻ. Để có thị trường bán buôn điện cạnh tranh đúng nghĩa, cần có sự xuất hiện của những doanh nghiệp, công ty mua bán điện ngoài EVN để tham gia cạnh tranh.

Ngô Sơn