Doanh nghiệp lớn Nhật Bản tăng lương mạnh nhất 3 thập niên

Công nhân làm việc tại nhà máy lắp ráp xe của Toyota Motor ở thành phố Toyota, tỉnh Aichi, Nhật Bản. Ảnh: Yahoo Finance

Lương tăng mạnh, củng cố triển vọng chấm dứt chính sách lãi suất âm

Khi hầu hết các cuộc đàm phán về lương trong mùa xuân ở Nhật Bản (hay còn gọi là shunto) kết thúc vào hôm nay (13-3), các nhà kinh tế ước tính các doanh nghiệp lớn sẽ tăng lương trung bình cho nhân viên hơn 4%. Tỷ lệ này cao hơn mức tăng 3,6% vào năm ngoái, đánh dấu mức tăng lớn nhất kể từ năm 1992.

Trước chi phí sinh hoạt tăng mạnh và tình trạng thiếu lao động ngày càng trầm trọng, các công đoàn Nhật Bản đã đàm phán tăng lương ở các mức chắc chắn cao hơn tỷ lệ lạm phát. Điều đó đánh dấu một cột mốc quan trọng ở một đất nước mà tiền lương thực tế trì trệ kể từ cuối thập niên 1990. Người lao động tại các công ty lớn đã yêu cầu mức tăng hàng năm là 5,85%, theo Rengo, công đoàn lớn nhất Nhật Bản.

Toyota xác nhận, hãng hoàn toàn chấp nhận yêu cầu của công đoàn lao động về đề xuất tăng lương hàng tháng thêm 28.440 yen (193 đô la Mỹ). Đó là mức tăng lương lớn nhất của nhà sản xuất ô tô lớn lớn nhất thế giới kể từ khi số liệu được thống kê vào năm 1999.

“Chúng tôi muốn khắc phục tác động từ việc giá cả tăng”, Takanori Azuma, giám đốc nhân sự của Toyota, nói, đồng thời cho biết thêm, mức tăng lương hàng tháng và các khoản tiền thưởng dành cho nhân viên đều đang ở mức cao kỷ lục.

Trong khi đó, Nippon Steel đồng ý tăng lương cơ bản thêm 11,8%, vượt quá yêu cầu của công đoàn về mức tăng lương hàng tháng lớn nhất kể từ năm 1979. Tháng trước, Honda đồng ý tăng lương hàng năm cho nhân viên thêm 5,6%, cao nhất kể từ năm 1989.

Tập đoàn công nghệ thông tin NEC tăng lương cơ bản hàng năm thêm 4,3%, mức tăng cao nhất kể từ khi hệ thống đàm phán lương shunto khởi động vào đầu vào năm 1998. Tập đoàn công nghiệp Mitsubishi Heavy Industries đồng ý tăng lương kỷ lục 8,3%, bao gồm lương cơ bản và lương theo thâm niên.

Hisashi Yamada, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Viện Nghiên cứu Nhật Bản, ước tính mức tăng tổng thể của doanh nghiệp trong năm nay là 4,2-4,3% và có thể hơn 5% đối với các doanh nghiệp hàng đầu.

Các cuộc đàm phán tiền lương trong năm nay ở Nhật Bản được giới đầu tư theo dõi chặt chẽ vì tăng trưởng tiền lương mạnh mẽ là yếu tố quan trọng, giúp BoJ có đủ tự tin để bắt đầu nới lỏng chính sách tiền tệ cực kỳ lỏng lẻo.

Bất chấp dữ liệu kinh tế yếu kém gần đây, các nhà phân tích dự báo, các mức tăng lương mạnh mẽ sẽ cho phép BOJ chấm dứt chính sách lãi suất âm ngay trong tuần tới hoặc tháng 4.

Cùng với áp lực từ chính phủ, giá cả tăng mạnh do chiến tranh ở Ukraine và cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu buộc doanh nghiệp Nhật Bản chấp nhận tăng lương lớn trong các cuộc đàm phán vào mùa xuân năm ngoái. Dù vậy, các công đoàn đã không thành công trong nỗ lực thuyết phục doanh nghiệp tăng lương ở mức đủ bù đắp cho lạm phát đang tăng. Trong khi đó, lợi ích tăng lương chủ yếu thuộc về nhân viên ở doanh nghiệp lớn. Khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ, nơi sử dụng khoảng 70% lực lượng lao động của Nhật Bản, nhìn chung tăng lương ở mức thấp hơn.

Thiếu lao động tạo lợi thế đàm phán cho các công đoàn

“Thật khó để yêu cầu mức lương cao hơn nếu giá cả không tăng mạnh. Chúng ta cần chấm dứt tình trạng trì trệ tiền lương kéo dài 30 năm qua”, Akihiko Matsuura, Chủ tịch UA Zensen, một trong những công đoàn lớn nhất đất nước với hơn 1,8 triệu thành viên trong các lĩnh vực bán lẻ, thực phẩm, hóa chất và các lĩnh vực khác, nói.

UA Zensen, đại diện chủ yếu cho người lao động tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đã kêu gọi tăng tổng lương 6%, bao gồm 4% lương cơ bản.

Trước khi mùa đàm phán tiền lương kết thúc vào hôm 13-3, chuỗi bán lẻ Aeon đồng ý với đề xuất của UA Zensen để tăng lương theo giờ cho khoảng 400.000 nhân viên bán thời gian lên trung bình 7%. Đó là một dấu hiệu cho thấy xu hướng tăng lương đang lan rộng khắp các lĩnh vực kinh doanh.

“Thách thức lớn là vào năm tới liệu các công ty có đáp ứng đầy đủ yêu cầu của công đoàn ngay cả khi giá cả không tăng mạnh hay không”, Matsuura nói.

Lạm phát tổng thể của Nhật Bản tăng ở mức trung bình 3,2% hồi ngoái nhưng đã giảm xuống còn 2,2% trong tháng 1 nhờ chi phí năng lượng nhập khẩu giảm. Nhưng ngay cả khi áp lực lạm phát giảm, doanh nghiệp Nhật Bản có thể đối mặt với áp lực tăng lương khi họ cạnh tranh tuyển dụng những người lao động trẻ. Điều đó sẽ tăng thêm quyền mặc cả của các công đoàn trong quá trình đàm phán tiền lương. Người lao động Nhật Bản hiếm khi xuống đường đòi tăng lương cao hơn hoặc yêu cầu cải thiện điều kiện làm việc. Nhưng đã có một số cuộc đình công diễn ra trong năm nay do các doanh nghiệp không đáp ứng được yêu cầu tăng lương của công đoàn.

“Chúng tôi nhấn thấy, các công đoàn lao động đã đưa ra các đề xuất tăng lương rất hợp lý”, Katsuhiro Yasukochi, Chủ tịch Hiệp hội công nhân sản xuất, máy móc và kim khí Nhật Bản (JAM), tổ chức đại diện khoảng 390.000 công nhân, chủ yếu làm việc cho các doanh nghiệp nhỏ, nói.

Yasukochi kỳ vọng, các thành viên của JAM sẽ được tăng lương hơn 4%. Đây sẽ là mức tăng lương cao nhất kể từ khi JAM được thành lập vào năm 1999. Kết quả của các cuộc đàm phán về lương đối với các doanh nghiệp nhỏ hơn dự kiến công bố trong những tháng tới.

“Tình trạng thiếu lao động ở Nhật Bản sẽ không bao giờ được giải quyết. Chúng ta đã bước vào kỷ nguyên mà những nhà quản lý doanh nghiệp không thể tăng lương sẽ bị loại khỏi thị trường”, Yasukochi nhấn mạnh.

“Chúng tôi đang nhận thấy động lực tăng lương mạnh mẽ. Điều quan trọng là đông lực này sẽ lan sang các doanh nghiệp vừa và nhỏ”, Chánh văn phòng nội các Nhật Bản, Yoshimasa Hayashi nói với các phóng viên hôm 13-3.

Hisashi Yamada của Viện Nghiên cứu Nhật Bản cho rằng doanh nghiệp Nhật Bản đang đứng trước áp lực tăng lương do xu hướng lương cao hơn trên toàn cầu, tình trạng thiếu lao động và lạm phát đang tăng ở trong nước.

“Tuy nhiên, tính bền vững và liệu xu hướng tăng lương có lan sang các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong tương lai hay không là điều không chắc chắn”, ông nói.

Theo Financial Times, Reuters

Chánh Tài