Giảm nguy cơ 'lọt lưới' an sinh

Theo thông lệ quốc tế, NLĐ để được hưởng lương hưu phải đáp ứng đồng thời 2 điều kiện là đủ tuổi nghỉ hưu và đủ thời gian đóng BHXH tối thiểu. Ở Việt Nam, theo quy định của Luật BHXH hiện hành thì thời gian đóng BHXH tối thiểu là phải đủ 20 năm. Quy định đã gây khó khăn, giảm cơ hội được hưởng lương hưu của một số đối tượng do không đóng BHXH đủ 20 năm. Chính vì vậy, làn sóng rút BHXH một lần trong công nhân lao động thời gian qua có xu hướng gia tăng. Theo thống kê của BHXH Việt Nam, 6 tháng đầu năm 2023, cả nước có 665.000 người rút BHXH một lần, bình quân mỗi tháng có hơn 110.000 người. Đó là những con số rất đáng lo ngại vì hiện cả nước mới chỉ có 17,48 triệu người tham gia BHXH, tương đương khoảng 37,5% lực lượng lao động.

Bên cạnh nguyên nhân doanh nghiệp gặp khó khăn nên NLĐ bị mất việc làm, cần có một khoản tiền chi trả cho cuộc sống trước mắt thì còn có nguyên nhân sâu xa hơn dẫn đến tình trạng này, đó chính là thời gian đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu quá dài - 20 năm nên nhiều lao động không thể chờ. Và theo quy định, nếu hưởng BHXH một lần thì NLĐ chỉ được thanh toán bằng 2 tháng lương làm căn cứ đóng BHXH cho 1 năm tham gia BHXH. Như vậy, NLĐ sẽ mất đi 0,64 tháng lương mỗi năm. Điều này không những thiệt thòi cho NLĐ mà còn dẫn đến nguy cơ tiềm ẩn đối với hệ thống an sinh xã hội về đảm bảo tính bền vững. Do vậy, trong nội dung của dự thảo luật này đã sửa đổi theo hướng quy định NLĐ khi đủ tuổi nghỉ hưu mà có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu hằng tháng.

Quy định này nhằm tạo cơ hội cho những người từ 45 đến 47 tuổi mới bắt đầu tham gia BHXH hoặc tham gia không liên tục hay làm công việc đặc thù có thời gian làm nghề ngắn dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH cũng có cơ hội được hưởng lương hưu hằng tháng và được bảo đảm bảo hiểm y tế.

Nói cách khác, việc giảm thời gian bắt buộc đóng BHXH sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho NLĐ sớm “chạm” đến lương hưu, đặc biệt là những NLĐ có thu nhập thấp hay thuộc nhóm công việc nặng nhọc, tiếp xúc với chất độc hại. Hơn nữa, việc này cũng sẽ giảm được tình trạng rút BHXH một lần, đảm bảo NLĐ không “lọt lưới" an sinh khi về già, đồng thời góp phần làm giảm số người hưởng BHXH một lần do đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Vẫn biết rằng với quy định nêu trên, mức lương hưu của những người này có thể thấp hơn người có thời gian đóng BHXH dài hơn, nhưng với mức lương hưu hằng tháng ổn định, lại định kỳ được Nhà nước điều chỉnh; đặc biệt, trong thời gian hưởng lương hưu còn được Quỹ BHXH đóng bảo hiểm y tế sẽ góp phần đảm bảo tốt hơn cuộc sống khi về già của NLĐ. Cùng với đó, dư luận cũng mong rằng, sửa luật lần này các cơ quan có thẩm quyền cần tập trung cao vào việc mở rộng diện bao phủ BHXH, xây dựng hệ thống BHXH đa tầng, tăng cường cải cách hành chính để người dân dễ tiếp cận và thụ hưởng chính sách an sinh xã hội ưu việt, đậm tính nhân văn của Đảng và Nhà nước.

Hồ Ngọc