'Hóa giải' rủi ro về thuế trong nền kinh tế số

Với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, cùng với chủ trương đẩy mạnh hội nhập, tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài, trong thời gian tới sẽ ngày càng có nhiều DN, tổ chức, cá nhân kinh doanh tại Việt Nam. Trong khi đó, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, đặc biệt là sự bùng nổ của Internet và các nền tảng số, đã tạo ra một nền kinh tế số đầy tiềm năng và cơ hội to lớn cho phát triển kinh tế - xã hội, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về thuế.

Nâng cao tính tuân thủ thuế để tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng.

Để bắt kịp với xu thế đó, ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, ngành Thuế đã chú trọng triển khai công tác quản lý rủi ro tuân thủ pháp luật thuế, trong đó thực hiện tổ chức thu thập, xử lý dữ liệu bên trong và từ các cơ quan, tổ chức bên ngoài ngành Thuế; xây dựng các bộ chỉ số tiêu chí, quy trình và ứng dụng về phân tích, nhận diện rủi ro người nộp thuế hỗ trợ cho công tác quản lý thuế, để lựa chọn người nộp thuế thực hiện thanh tra, kiểm tra thuế; phân loại hồ sơ hoàn thuế và xây dựng kế hoạch kiểm tra sau hoàn; quản lý giám sát chặt chẽ việc sử dụng hóa đơn của người nộp thuế phòng ngừa gian lận hóa đơn, chống thất thu cho ngân sách Nhà nước.

Bên cạnh đó, ngành Thuế đã tạo được hành lang pháp lý phù hợp với yêu cầu quản lý thuế hiện đại và phù hợp với định hướng chiến lược cải cách hiện đại hóa của ngành đến năm 2030; tổ chức triển khai hiệu quả công tác thu thập, phân tích dữ liệu hóa đơn điện tử nói riêng, dữ liệu quản lý thuế nói chung; thực hiện xây dựng cơ sở dữ liệu đối soát dữ liệu lớn với hóa đơn điện tử, xây dựng chức năng cảnh báo xuất hóa đơn vượt ngưỡng an toàn; và bước đầu nghiên cứu, áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào phân tích dữ liệu hóa đơn điện tử để phát hiện rủi ro giá bất thường, chuỗi mua bán hóa đơn, gian lận hoàn thuế giá trị gia tăng, phân tích chuỗi mua bán hóa đơn theo từng mặt hàng rủi ro hoặc theo chuỗi quan hệ mua bán của các doanh nghiệp trong nền kinh tế giúp tìm các chuỗi nghi ngờ (mua bán lòng vòng, chỉ mua không bán, chỉ bán không mua, xuất khống hóa đơn...).

Tuy nhiên, ông Đặng Ngọc Minh cho biết, việc quản lý tuân thủ thuế trong nền kinh tế số gặp nhiều khó khăn hơn so với nền kinh tế truyền thống do tính phức tạp, tính đa dạng và tính toàn cầu của các hoạt động kinh tế. Các giao dịch diễn ra trên môi trường mạng, thông qua các nền tảng số, khiến cho việc theo dõi, kiểm soát và quản lý trở nên khó khăn hơn. "Do vậy, đòi hỏi cần có những giải pháp quản lý phù hợp, hiệu quả để đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước", Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế khẳng định.

Chia sẻ kinh nghiệm quản trị rủi ro từ Nhật Bản, ông Noguchi Daisuke, chuyên gia JICA cho biết: Tại Nhật Bản, cơ quan công nghệ thông tin của cơ quan thuế thu thập thông tin người nộp thuế, đánh giá rủi ro, còn quản lý tuân thủ của người nộp thuế nằm ở phòng quản lý thuế đối với DN và phòng quản lý thuế cá nhân.

“Việc xây dựng hệ thống quản trị thuế trong DN là cần thiết và hiệu quả. Điều này giúp DN chủ động, tích cực kê khai nộp thuế. Việc duy trì tính tuân thủ của DN lớn giúp nâng cao tính tuân thủ thuế của cả nước. Vì DN lớn có doanh thu cũng như số thuế nộp lớn. DN lớn tác động đến tập đoàn, nhà thầu… Nên nâng cao tính tuân thủ cho DN lớn là biện pháp hữu hiệu nhằm quản lý thuế hiệu quả”, ông Noguchi Daisuke chia sẻ.

Nhìn từ cơ chế chính sách, bà Ngô Thị Thùy Linh, Phó trưởng Ban Quản lý rủi ro, Tổng cục Thuế đề xuất, cần hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý tuân thủ thuế tổng thể tại hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quản lý thuế theo nguyên tắc phân tích rủi ro, quản lý tuân thủ về thuế; nghiên cứu sửa đổi bổ sung hoàn thiện pháp luật quản lý thuế, pháp luật về quản lý tuân thủ của người nộp thuế nhằm thúc đẩy sự tuân thủ của người nộp thuế. Căn cứ vào mức độ tuân thủ của người nộp thuế cơ quan thuế xác định mức độ ưu tiên người nộp thuế trong việc kê khai thuế, nộp thuế, thanh tra, kiểm tra thuế, hoàn thuế, sử dụng hóa đơn; ưu tiên về hỗ trợ thuế; tuyên dương người nộp thuế…

Hà An