Khoa học công nghệ góp phần mở ra cơ hội cho xuất khẩu nông sản

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến chỉ đạo tại hội nghị. Ảnh: Bích Hồng/BNEWS/TTXVN

Ngày 20/5, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức Hội thảo “Phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến, khoa học công nghệ được coi là xương sống giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, góp phần mở ra cơ hội cho xuất khẩu nông sản Việt Nam; đóng góp tích cực vào tăng trưởng nông nghiệp. Với sự tham gia mạnh mẽ, tâm huyết của cộng đồng các nhà khoa học trên cả nước, thành quả nghiên cứu đã được tạo ra và ứng dụng trong tất cả các khâu của quá trình sản xuất nông nghiệp từ: giống cây trồng, vật nuôi mới; kỹ thuật gieo trồng, chăm sóc, canh tác; dinh dưỡng vật nuôi; phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y trong sản xuất, nuôi, trồng; kỹ thuật chế biến, bảo quản sau thu hoạch sản phẩm nông nghiệp…

Riêng ở góc độ cải thiện cơ cấu giống và tăng năng suất cây trồng vật nuôi. Các giống lúa do các nhà khoa học Việt Nam chọn tạo chiếm trên 80% diện tích cả vùng Đồng bằng sông Cửu Long; trong đó riêng giống lúa OM5451 đã được gieo trồng trên diện tích gần 1 triệu ha ở vùng. Hay cà phê cho năng suất 27 tạ/ha, cao gấp 1,5 lần so với Brazil, 3 lần so với Colombia và Indonesia.

Nhiều nhóm sản phẩm chủ lực cấp quốc gia, cấp tỉnh có hàm lượng ứng dụng khoa học công nghệ rất cao được áp dụng từ khâu sản xuất giống, nuôi trồng, chế biến như: tôm, cá tra,… Việc áp dụng các quy trình sản xuất tiên tiến, thân thiện với môi trường (như VietGAP, Global GAP...) ngày càng được phổ biến nhân rộng và hiệu quả mang lại là sản xuất ra được các sản phẩm an toàn, chất lượng cao phục vụ nhu cầu của thị trường. GS.TS. Phạm Văn Cường, Phó Giám đốc Học viên Nông nghiệp Việt Nam cho biết, ngoài nghiên cứu các giống cây trồng, vật nuôi, vaccine… những nghiên cứu khoa học đã quan tâm một số sản phẩm công nghệ sinh học, công nghệ thực phẩm để đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Tuy nhiên, theo ông Phạm Văn Cường, sản phẩm khoa học công nghệ nhiều nhưng tính ứng dụng chưa cao, chưa gắn kết với đào tạo. Cơ sở vật chất, học liệu chưa đáp ứng được với sự thay đổi nhanh chóng của thực tế sản xuất, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và nông nghiệp thông minh. Tỷ lệ lao động từ 15 tuổi trở lên đang làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp đã qua đào tạo qua các năm giảm. Cụ thể, năm 2020 đạt 4,62%, năm 2021 đạt 4,13%; năm 2022 là 4,08%. Theo ông Phạm Văn Cường, các hệ thống đào tạo cập nhật và điều chỉnh chương trình đào tạo theo nhu cầu thị trường; cập nhật chương trình đào tạo theo hướng hiện đại, hội nhập và thực tiễn gắn kết giữa đào tạo và nghiên cứu, giữa nhà trường với doanh nghiệp.

Để tăng cường hợp tác giữa cơ sở đào tạo và doanh nghiệp cần khuyến khích, kêu gọi các cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức, các hiệp hội ngành hàng trong lĩnh vực nông nghiệp tham gia đào tạo và sử dụng nhân lực sau đào tạo.

Đồng thời, huy động sự tham gia và hỗ trợ của các doanh nghiệp bằng nhiều hình thức như: đặt hàng trực tiếp đối với cơ sở đào tạo; chia sẻ kinh phí đào tạo với người học; quỹ học bổng đào tạo kỹ sư tiềm năng…

Quang cảnh hội nghị. Ảnh: Bích Hồng/BNEWS/TTXVN

Hiện Học viện Nông nghiệp Việt Nam đang liên kết hợp tác với 120 doanh nghiệp trong nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, phát triển sản phẩm; phân tích nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, thử nghiệm sản phẩm, đào tạo nhân lực…, ông Phạm Văn Cường chia sẻ.

Chia sẻ từ vận hành Câu lạc bộ Đổi mới sáng tạo rau, hoa, quả, ông Đào Thế Anh, Phó Giám đốc Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam cho biết, câu lạc bộ đã giúp hỗ trợ, kết nối người sản xuất và người tiêu thụ, giữa nhà khoa học và nông dân; hỗ trợ các đơn vị kết nối sản xuất – tiêu thụ theo chuỗi, thương mại hóa các công nghệ về nhân giống và chế biến sản phẩm.

Điển hình như thương mại hóa công nghệ giống và sản phẩm sen tại Đồng Tháp; công nghệ làm mát coolbot cho rau củ quả, công nghệ sơ chế rau củ; mô hình sản xuất VietGAP và công nghệ blockchain.

Nghiên cứu chuyển đổi chức năng, nhiệm vụ của một số đơn vị gắn liền với hoạt động đổi mới sáng tạo cho ngành trồng trọt, ông Đào Thế Anh cho rằng cần gắn liền hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao kỹ thuật với vùng sản xuất, đối tượng nông dân cụ thể của đơn vị. Hình thành, duy trì mạng lưới các khách hàng, nông dân, doanh nghiệp đối tác, các nhà khoa học của đơn vị và duy trì tương tác.

Bên cạnh việc phân bổ nguồn lực và tìm kiếm phương án tài chính phù hợp, đặc biệt cần đề xuất thí điểm xây dựng mô hình mẫu tại các đơn vị có chức năng chuyển giao, hoạt động dịch vụ của Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam.

Bích Hồng/BNEWS/TTXVN