Liệu năm 2024 Myanmar sẽ ổn định trở lại?

Một người lính của Quân đội Giải phóng Quốc gia Karen (KNLA) mang súng phóng RPG tại căn cứ quân sự Myanmar tại làng Thingyan Nyi Naung ở ngoại ô Myawaddy, thị trấn biên giới Thái Lan-Myanmar, vào ngày 15 tháng 4 năm 2024. Athit Perawongmetha / Reuters

Các lực lượng đối lập ở Myanmar đã đạt được những thành tựu đáng chú ý trên khắp đất nước trong những năm gần đây, đặc biệt là ở các khu vực do các tổ chức vũ trang sắc tộc kiểm soát.

Nó cũng đã đạt được tiến bộ ở một số khu vực có nhiều chiến binh của Lực lượng Phòng vệ Nhân dân, được người dân tạo ra sau cuộc binh biến năm 2021, bao gồm nhiều người dân tộc Miến Điện, đã chuyển sang kháng chiến vũ trang.

Hiện chính quyền phải đối mặt với một loạt vấn đề nghiêm trọng, bao gồm tinh thần suy giảm, đào ngũ, không tuyển đủ người để duy trì quy mô quân đội ổn định, điều kiện tồi tệ cho binh lính và mất một số hỗ trợ vũ trang từ người bảo trợ chính của họ là Nga.

Thời gian còn lại của năm nay dường như rất quan trọng đối với cả chính quyền quân sự và lực lượng đối lập, những người nhìn chung vẫn duy trì liên minh của mình.

Và không giống như các tình huống trước đây ở Myanmar, các lực lượng đối lập đã kêu gọi thay đổi nền chính trị hậu quân sự của Myanmar, điều có thể có nghĩa là chủ nghĩa liên bang thực sự ở một quốc gia không thể thành công nếu không có sự phân cấp chính trị, điều mà nước này chưa bao giờ thực sự được hưởng.

Các lực lượng đối lập, vốn đã mạnh ở nhiều khu vực và đã giành chiến thắng trong các trận chiến tại các tiền đồn quân sự lớn và nhanh chóng chiếm được thị trấn biên giới quan trọng Myawaddy, cạnh Thái Lan, giờ đây có thể sẽ cố gắng tấn công mạnh mẽ để giành lại Myawaddy.

Điều quan trọng là họ cũng sẽ cố gắng tấn công chính quyền ở miền trung Myanmar, ở những khu vực như Mandalay, nơi chính quyền vẫn có lực lượng đáng kể và là trung tâm của người Miến Điện Myanmar.

Có một số địa phương khác, như khu vực Mandalay, nơi phe đối lập có thể tấn công và nếu thành công, chứng tỏ rằng quân đội thậm chí không thể kiểm soát miền trung Myanmar, thu hẹp quyền kiểm soát của chính quyền đối với Naypyidaw và một số địa điểm khác.

Nếu phe đối lập thành công trong nỗ lực này, cuối cùng họ có thể thuyết phục được các quốc gia Đông Nam và Nam Á khác, một số trong đó đang bắt đầu có dấu hiệu cho rằng chính quyền không thể tồn tại, rằng chính quyền thực sự sẽ không giành chiến thắng.

Một kịch bản như vậy có thể thúc đẩy sự can thiệp quyết liệt hơn vào tình hình từ các quốc gia Đông Nam Á quan trọng hoặc Trung Quốc, quốc gia ngày càng thất vọng với những thất bại của chính quyền quân sự và đã có liên hệ rộng rãi với các lực lượng đối lập, đặc biệt là những lực lượng gần biên giới Trung Quốc.

Trung Quốc hiện đang thúc đẩy một số tổ chức vũ trang sắc tộc lớn đi đến thỏa thuận ngừng bắn với quân đội, ít nhất là vào thời điểm hiện tại.

Tuy nhiên, về lâu dài, nếu phe đối lập giành chiến thắng, họ khó có thể đồng ý ngừng bắn vĩnh viễn, có khả năng tạo ra tình huống Trung Quốc, một nước theo chủ nghĩa hiện thực về Myanmar, sẽ can thiệp theo cách khác.

Sự can thiệp như vậy có thể thúc đẩy một số trò chơi kết thúc trong đó một khuôn khổ được phát triển để chuyển đổi sang các lực lượng đối lập. Đồng thời, các thành viên chính quyền còn lại tránh được sự trừng phạt đáng kể.

Tuy nhiên, quân đội bị loại khỏi vai trò quyền lực trung tâm của nó – có lẽ không phải là điều mà phe đối lập mong muốn một cách lý tưởng, mà là một sự thỏa hiệp mà họ có thể sẵn sàng thực hiện.

Cũng có khả năng các chiến dịch chống đối quan trọng ở trung tâm Myanmar, nếu thành công, sẽ gây chia rẽ trong chính quyền và dẫn đến những rạn nứt khiến chính quyền này thất bại.

Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo quân sự cấp cao của Myanmar dường như vẫn kiên quyết. Và nếu phe đối lập tiếp tục giành được lợi ích, các nền dân chủ hàng đầu, tuy ngại can thiệp bằng vũ khí quá gần Trung Quốc, có thể thực hiện nhiều nỗ lực phối hợp hơn để hỗ trợ phe đối lập bằng viện trợ không gây chết người và các loại vật tư khác.

Tuy nhiên, quân đội cũng sẽ tìm cách đẩy lùi trong thời gian còn lại của năm để chứng tỏ rằng họ không thể bị đánh bật khỏi các thành trì của mình ít nhất là để giành lại Myawaddy và để đảm bảo rằng, ít nhất, đất nước vẫn ở trong tình trạng bất ổn. hỗn loạn với phe đối lập và lực lượng quân sự kiểm soát các khu vực khác nhau.

Giả sử quân đội, với lợi thế về vũ khí hạng nặng và trên không, có thể bảo vệ thành trì của mình và thậm chí lấy lại được một số khu vực. Trong trường hợp đó, nước này có thể duy trì tình trạng xung đột lâu dài hoặc thúc đẩy Trung Quốc cố gắng môi giới một số thỏa thuận trong đó quân đội duy trì mức độ quyền lực thực sự ở một Myanmar trong tương lai.

Tuy nhiên, thật khó để tưởng tượng phe đối lập, đã đổ bao nhiêu xương máu, lại đồng ý với điều đó. Hơn nữa, khi nhiều cuộc xung đột lớn khác đang diễn ra trên toàn thế giới, tình trạng bế tắc tiếp diễn có thể sẽ khiến các nền dân chủ, bao gồm cả Hoa Kỳ, thậm chí còn ít chú ý đến Myanmar hơn hiện nay - dù sao thì tỷ lệ này cũng không nhiều.

Vĩnh Cẩm