Mô hình điểm 'nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống'

1. Mười lăm tuổi, cô học sinh lớp 9 Thào Thị C (ở tại thôn Ngải Thầu, xã Dìn Chin) tươi xinh như bông hoa. Cũng bởi thế, trong bản có rất nhiều chàng trai để mắt tới C… Chàng trai Ly Seo D, người cùng thôn đã khiến C ưng cái bụng. Sau đó, C có ý định bỏ học để kết hôn; phía hai bên gia đình cũng tất bật để chuẩn bị cho một đám cưới rình rang. Ngay khi nắm được thông tin trên, cán bộ Đồn Biên phòng Tả Gia Khâu cùng với các thành viên trong ban chỉ đạo đã tìm đến.

“Ban đầu, việc tuyên tuyền, vận động không dễ dàng bởi một thời gian dài, việc tảo hôn đã ăn sâu vào nếp nghĩ của không ít người đồng bào. Vì thế, chúng tôi phải phối hợp với các già làng, trưởng bản, người có uy tín để gặp gỡ, động viên và thuyết phục”- Trung tá Nguyễn Duy Cường, Chính trị viên Đồn Biên phòng Tả Gia Khâu chia sẻ.

Đồn Biên phòng Tả Gia Khâu tổ chức tuyên truyền đến từng nhà dân

Qua các buổi gặp gỡ, cán bộ của Đồn Biên phòng Tả Gia Khâu cùng những người có uy tín đã phân tích cho C và gia đình thấy việc kết hôn chưa đủ tuổi là vi phạm pháp luật; đồng thời sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe… Sau đó, họ lấy những con người và câu chuyện cụ thể để làm dẫn chứng. Không chỉ gặp C, cán bộ Đồn Biên phòng Tả Gia Khâu cũng gặp D, phân tích cho cậu thanh niên biết rõ quy định của pháp luật và hậu quả của việc tảo hôn…Mưa dầm thấm lâu, cháu C cùng gia đình cũng hiểu rõ và dừng kết hôn. Hiện C lại tiếp tục cắp sách đến trường.

Được biết, đây chỉ là 1 trong 5 trường hợp đã được các thành viên mô hình “Bộ đội Biên phòng Lào Cai đồng hành cùng thôn, bản nói không với tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống” trên địa bàn xã Tả Gia Khâu và xã Dìn Chin thuyết phục thành công, tử bỏ việc tảo hôn.

Nói về ý tưởng xây dựng mô hình “Bộ đội Biên phòng Lào Cai đồng hành cùng thôn, bản nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống” trên địa bàn 2 xã Dìn Chin và Tả Gia Khâu, Trung tá Nguyễn Duy Cường, Chính trị viên Đồn Biên phòng Tả Gia Khâu chia sẻ: Đồn Biên phòng Tả Gia Khâu quản lý đoạn biên giới dài 8,661 km đường biên giới; 1.170 hộ/6.088 nhân khẩu, với 9 dân tộc anh em sinh sống. Thời gian qua, tình hình trên biên giới và địa bản do Đồn quản lý cơ bản ổn định, Quốc phòng - an ninh luôn được giữ vững, chủ quyền lãnh thổ và hệ thống mốc quốc giới nguyên trạng, quan hệ hai bên biên giới hòa bình hữu nghị, không có vụ việc phức tạp xảy ra trên biên giới. Tuy nhiên, tình hình vi phạm trên biên giới vẫn xảy ra như tình trạng xuất nhập cảnh trái phép; trên địa bàn hoạt động mua bán, tàng trữ trái phép các chất ma túy, mua bán người tuy ít xảy ra nhưng luôn tiềm ẩn những yếu tố khó lường. Bên cạnh đó, kinh tế chậm phát triển, đời sống nhân dân ở địa bàn 2 xã do Đồn quản lý còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là thiếu về nước sinh hoạt, nước. sản xuất. Trung bình từ tháng 2 đến tháng 7 hằng năm các mạch nước nhỏ khô cạn, mưu ít, dẫn đến người dân đi làm thuê bên kia biên giới và các địa phương khác với số lượng lớn gây ra những khó khăn trong công tác quản lý địa bàn cả trước mắt và lâu dài… Trong đó tình trạng tảo hôn vẫn diễn ra chủ yếu tập trung vào các thôn bản có đồng bào dân tộc Mông sinh sống. Tỉ lệ bỏ học của các cháu học sinh từ 12 đến 17 tuổi trên địa bàn 2 xã năm 2021 đến năm 2022 là 107 cháu.

2.Qua khảo sát trước khi ra mắt mô hình được thành lập đi vào hoạt động từ năm 2021 trở về trước hằng năm trên địa bàn đơn vị quản lý xảy ra từ 7 đến 10 cặp có dấu hiệu tảo hôn. Nguyên nhân của việc gia tăng tình trạng này xuất phát từ nhiều lý do khác nhau. Trước hết, đó là do xuất phát từ suy nghĩ, thói quen của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS). Đối với họ, việc bỏ tiền ra cưới vợ cho con cũng đồng nghĩa với việc trong nhà sẽ có thêm người làm, có thêm người cáng đáng việc gia đình. Do đó, việc cưới con dâu về nhà được diễn ra càng sớm lại càng tốt. Mặt khác, do phong tục còn nhiều lạc hậu, trình độ dân trí của đồng bào các DTTS chưa cao.

Điều này đồng nghĩa với sự hiểu biết và chấp hành pháp luật còn nhiều hạn chế. Ngoài ra, đối với một số gia đỉnh, dù không muốn con mình đang ở độ tuổi học sinh mà đã sớm phải lo chuyện gia đình, nhưng vì con đã lỡ mang thai nên không còn cách nào khác là buộc phải tổ chức đám cưới, sinh con xong khi nào đủ tuổi thì đăng ký kết hôn. Từ thực trạng trên hệ lụy của việc tảo hôn dẫn đến đời sống của nhiều gia đình còn gặp nhiều khó khăn hơn, nhiều cháu bé sinh ra đời do thiếu kiến thức nuôi dưỡng, dẫn đến chậm phát triển, có nhiều cháu đến tuổi đi học không có giấy khai sinh, dẫn đến nhiều khó khăn cho công tác quản lý nhân khẩu, và giáo dục của địa phương.

Vì thế, ngày khi có quyết định số 1659/ QĐ- BCH ngày 12/9/2022 của Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai về xây dựng Mô hình “Bộ đội Biên phòng Lào Cai đồng hành cùng thôn, bản nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống”, trong đồng bào DTTS tỉnh Lào Cai; quyết định của Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai về việc thành lập ban chỉ đạo mô hình điểm tại xã Dìn Chin và Tả Gia Khâu, cán bộ Đồn Biên phòng Tả Gia Khâu đã bắt tay vào cuộc.

Tại xã Tả Gia Khâu và Dìn Chinh đã thành lập ban chỉ đạo gồm 11 thành viên và tổ tư vấn pháp lý tại hai xã… Đảng ủy, Ban chi huy Đồn Biên phòng Tả Gia Khâu đã phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương 2 xã, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, nhằm nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, cán bộ đảng viên và nhân dân về công tác phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Để thực hiện được mục tiêu đẩy lùi nạn tảo hôn, Đồn Biên phòng Tả Gia Khâu đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương 2 xã Dìn Chin, Tả Gia Khâu đã tổ chức 10 đợt tại 17 thôn với 170 buổi, với 5.568 lượt người tham gia tuyên truyền; tuyên truyền bằng loa kéo Biên phòng hệ thống loa truyền thanh của địa phương bằng tiếng phổ thông và tiếng địa phương, đồng thời cơ động đến các thôn bản, tuyên truyền tại chợ phiên được 40 buổi/ 155 lượt người tham gia/16.865 lượt người nghe. Nội dung tuyên truyền pháp luật cho nhân dân trên địa bàn xã gồm các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong đó có Luật hôn nhân và gia đình, các quy định của Pháp luật về phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương phân công 72 lượt cán bộ đến các trường học để tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về hôn nhân và gia đình cho các thầy cô giáo và các em học sinh độ tuổi 13 đến 15 tuổi, với 3.244 lượt em học sinh tham gia. Thông qua hội nghị tuyên truyền ở xã, thôn, đã có 1.170 hộ gia đình tự nguyện cam kết về phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống.

Đồng thời, tuyên truyền vận động cho già làng, trưởng dòng họ phát huy tốt vai trò là người có tiếng nói trong dòng họ ngăn chặn tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Lồng ghép tuyên truyền phòng, chống tảo hôn trong hội nghị tuyên vận của xã…

Đơn vị đã phối hợp với 2 xã triển khai treo 51 áp pích cho 17 thôn nội dung tuyên truyền phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống về treo tại nhà văn hóa thôn; cấp phát 4566 tờ rơi; 70 sổ cẩm nang cho đoàn viên thanh niên về phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Ngoài ra, còn phối hợp với hội phụ nữ 2 xã xây dựng nội dung hoạt động lồng ghép tuyến truyền mô hình phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống tại các buổi sinh hoạt chi hội phụ nữ được 34 buổi cho 3.266 lượt hội viên. Tư vấn phối hợp với Đoàn thanh niên tuyên truyền về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên 17 thôn bản cho 4255 thanh thiếu niên, đoàn viên thanh niên. Các ban, ngành đoàn thể tổ chức tuyên truyền tại nhà các cặp có dấu hiệu tảo hôn được 26 buổi.

Với các biện pháp trên, trong tháng 2 năm 2023 trên địa bàn 2 xã có 5 cặp có dấu hiệu tảo hôn, đơn vị đã tham mưu, phối hợp cho UBND 2 xã, các ban, ngành đoàn thể đến tại gia đình để tuyên truyền vận động, ngăn chặn, sau buổi tuyên truyền các cháu có dấu hiệu tảo hôn đều trở về gia đình, tiếp tục học tập đợi đến khi đủ tuổi theo luật định thì đăng ký kết hôn theo quy định…

Xuân Mai