Nâng chất nguồn nhân lực

Thiếu nhân lực chất lượng cao

Theo Tổng cục Thống kê (Bộ KH-ĐT), tình hình lao động trong nước quý 1-2024 có những chuyển biến tích cực, như số lượng người lao động (NLĐ) trong độ tuổi tăng, thu nhập bình quân của NLĐ cũng tăng so với cùng kỳ năm 2023. Lực lượng lao động đã quay trở lại theo xu hướng phát triển bình thường như thời kỳ trước dịch Covid-19. Việt Nam đang trong thời kỳ cơ cấu “dân số vàng”, với quy mô dân số trong độ tuổi lao động dồi dào và tăng hàng năm.

Tuy nhiên, hiện nay lực lượng lao động phi chính thức vẫn chiếm tỷ trọng lớn, khoảng hơn 3/5 tổng số lao động có việc làm của cả nước. Tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi lao động tăng so với cùng kỳ năm trước. Hiện nay, cả nước vẫn còn 37,8 triệu NLĐ chưa qua đào tạo.

Trong khi đó, Việt Nam đang trải qua quá trình phát triển kinh tế và công nghiệp hóa nhanh chóng, nhu cầu về nhân lực có trình độ cao và có kỹ năng đặc biệt là rất lớn. Do đó, yêu cầu đào tạo nâng cao trình độ, kỹ năng của NLĐ đang là yêu cầu cấp thiết để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Nhân viên Công ty CP sản xuất thiết bị điện công nghiệp Cát Vạn Lợi sản xuất tại nhà máy tại huyện Củ Chi, TPHCM. Ảnh: HƯNG VƯỢNG

Phân tích sâu về tình hình lao động trong nước hiện nay, các chuyên gia cho rằng, thị trường lao động đã và đang có sự thay đổi mạnh mẽ theo hướng từ nguồn nhân lực giá rẻ, trình độ thấp sang chất lượng cao. Tuy nhiên, qua khảo sát, có đến 51% NLĐ không thực sự tự tin vào kỹ năng công nghệ của bản thân.

Ông Lê Mai Hữu Lâm, Tổng Giám đốc Công ty CP sản xuất thiết bị điện công nghiệp Cát Vạn Lợi, cho hay, việc tuyển nhân lực có trình độ chuyên môn gặp rất nhiều khó khăn. Nguyên nhân là chất lượng đào tạo ở các trường chưa cao, đa số sinh viên vẫn học lý thuyết, trong khi kiến thức trong sách vở đã lạc hậu, không còn phù hợp ứng dụng trong thời đại công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo phát triển mạnh mẽ. Đa phần kiến thức trong trường chỉ trang bị ở mức độ cơ bản, kỹ năng cũng chỉ được đào tạo một chiều. Khá lớn người học đang làm theo “bài toán mẫu, bài văn mẫu”, nên khi gặp thực tế không áp dụng được.

Phối hợp đào tạo nhân lực

Cũng theo ông Lê Mai Hữu Lâm, để giải bài toán thiếu kỹ năng, kinh nghiệm của NLĐ mới ra trường và phục vụ nhu cầu phát triển, các doanh nghiệp đã chủ động phối hợp với nhà trường để đào tạo nhân lực. Ví dụ như Công ty CP sản xuất thiết bị điện công nghiệp Cát Vạn Lợi đã ký kết hợp tác với hơn 20 trường đại học, cao đẳng để sinh viên thực tập tại công ty.

Bên cạnh đó, công ty cũng “tự cứu mình” bằng cách tận dụng các gói hỗ trợ của nước ngoài để đào tạo nâng cao trình độ của đội ngũ NLĐ. Công ty là một trong những doanh nghiệp nhận được gói hỗ trợ trị giá 150.000 USD của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) để tái cấu trúc, nâng cao năng lực của đội ngũ nhân viên, nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường tới các quốc gia trong khu vực và quốc tế.

Cùng với đó là sự hỗ trợ của Tổ chức hợp tác quốc tế của Nhật Bản (JICA) trong đào tạo đội ngũ quản lý, ban giám đốc về quản trị doanh nghiệp, quản lý sản xuất để nâng cao năng suất lao động, chất lượng hàng hóa Việt Nam xuất khẩu ra thế giới...

Những cánh tay robot đang dần thay thế sức lao động con người tại các nhà máy. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Tổng quan về thị trường lao động, ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TPHCM, cho biết, yêu cầu của nhân lực hiện tại và tương lai chính là chuyển đổi cơ cấu nghề nghiệp theo xu hướng từ nhóm nghề giản đơn sang những nghề đòi hỏi trình độ, kỹ năng và tay nghề cao hơn.

Điều này đòi hỏi thị trường lao động phải đào tạo, đào tạo lại, nâng cao trình độ, kỹ năng của lực lượng lao động phù hợp với quá trình tái cơ cấu kinh tế, đáp ứng nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp trong làn sóng ứng dụng công nghệ, trí tuệ nhân tạo và đổi mới sáng tạo. Thực tế, tại các ngày hội việc làm vừa được tổ chức, nhu cầu tuyển dụng lĩnh vực công nghệ rất lớn, và 68% việc làm trong thời gian tới sẽ gắn liền với chuyển đổi số.

Có thể khẳng định, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và trí thức đối với hoạt động của các trường đại học, giáo dục nghề nghiệp là phù hợp với phát triển thị trường lao động theo yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập, đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng nghề nghiệp. Bên cạnh đó, cần tăng cường hơn nữa sự gắn kết “3 nhà” (gồm: Nhà nước, nhà trường và nhà tuyển dụng) một cách thực chất để thu hút các nguồn lực phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

NGÔ BÌNH - THÁI PHƯƠNG