Người đã cứu Nvidia khỏi 'tử thần'

Trước khi vươn đến đỉnh cao ngày nay, Nvidia từng đứng bên bờ vực phá sản. Những năm 1990, startup của Jensen Huang dường như không thể cầm cự hơn nữa khi hết con chip này đến con chip khác thất bại. Nó chỉ có thể sống sót nhờ một người đàn ông mà Huang gọi là Irimajiri-san.

Nvidia hết sạch tiền khi Huang hỏi xin một trong những sếp cao cấp của gã khổng lồ video game Sega 5 triệu USD. Irimajiri-san không có lý do gì để làm như vậy nhưng ông vẫn đồng ý trước sự kinh ngạc của bản thân Huang.

Ngay từ khi thành lập, Huang đã là CEO Nvidia song Nvidia không thể tồn tại nếu thiếu Irimajiri-san. Ông học được một trong những bài học quan trọng nhất và bị đánh giá thấp nhất trong kinh doanh, đó là “không thể đánh giá thấp lòng tốt của mọi người khi khởi nghiệp", Huang nói trên một podcast của Sequoia Capital năm ngoái.

Shoichiro Irimajiri, cựu Chủ tịch Sega, tại văn phòng của mình tại Tokyo, Nhật Bản. Ảnh: WSJ

Khi bắt đầu hơn 30 năm trước, không có vẻ gì Nvidia sẽ trở thành công ty giá trị lớn thứ ba thế giới, sau Microsoft và Apple. Thậm chí một năm trước đó vẫn còn là điều khó xảy ra. Song, từ khi cơn sốt Nvidia xuất hiện, vốn hóa thị trường của nó đã tăng gấp ba lần.

Năm 2023, Nvidia phá mốc 1.000 tỷ USD và năm nay tiếp tục phá mốc 2.000 tỷ USD. Nó có thể cán mốc 3.000 tỷ USD nếu nhu cầu chip AI bùng nổ.

Mọi công ty đều cần một chút may mắn và rất nhiều thiện chí trên con đường đến với thành công. Nvidia đáng ra sẽ phá sản từ lâu nếu không có lòng nhân từ của một người chưa bao giờ làm việc ở đây.

Người đó là Shoichiro Irimajiri, hay còn gọi là Irimajiri-san, Iri-san hoặc chỉ là Iri.

Là một kỹ sư xuất sắc và giám đốc điều hành lôi cuốn, ông là một trong những nhà lãnh đạo doanh nghiệp được ngưỡng mộ nhất của Nhật Bản, đầu tiên tại Honda và sau đó tại Sega. Hiện tại, ông đã 84 tuổi nhưng vẫn miệt mài tư vấn và ở lại văn phòng sau 5 giờ chiều.

Irimajiri đã làm việc với Huang trong một thời gian ngắn. Giống như Huang, ông ấy không bao giờ quên khoảng thời gian đó. "Sự hiện diện của Nvidia trong tâm trí tôi là khá lớn", ông nói.

Cuộc giải cứu cách xa ngàn dặm

Khi còn là một cậu bé ở Nhật Bản thời hậu chiến, Irimajiri đã mơ ước trở thành một kỹ sư hàng không từ khi đọc về Chuck Yeager phá vỡ rào cản âm thanh.

Sau khi tốt nghiệp đại học, ông làm thiết kế động cơ mô tô đấu giải Grand Prix và xe hơi đấu giải F1 tại Honda Motor. Công việc trên những cỗ máy đua nhanh nhất thế giới khiến ông trở thành một nhân vật huyền thoại theo đúng nghĩa. "Ông ấy có những ý tưởng mà các kỹ sư khác coi là không thể", nhà báo Mat Oxley nói.

Là giám đốc trẻ nhất trong lịch sử của công ty, Irimajiri được gửi đến Mỹ để điều hành sản xuất của Honda tại Mỹ vào năm 1984. Khi chuyển đến Ohio, tên trên huy hiệu của ông là "Iri". Ông được biết đến với "nụ cười dễ gần" và "khả năng lãnh đạo mạnh mẽ", theo hồ sơ của Wall Street Journal. Ông cũng yêu thích bánh mì kẹp thịt của McDonald, thứ mà ông vẫn ngấu nghiến mỗi tuần.

Sau bốn năm thúc đẩy sự phát triển của Honda tại Mỹ, ông trở lại Nhật Bản vào năm 1988 với tư cách là ứng cử viên để điều hành công ty nhưng đột ngột từ chức vào năm 1992, với lý do căng thẳng và sức khỏe. Ông gia nhập Sega năm 1993 và được thăng chức Chủ tịch kiêm CEO khu vực Mỹ vào năm 1996 và được nâng lên thành Chủ tịch của toàn bộ công ty vào năm 1998.

Trong khi đó, Nvidia được thành lập bởi Huang và hai người bạn vào năm 1993 khi các trò chơi chuyển từ đồ họa 2D sang 3D. Khi ấy, Sega đang chịu áp lực phải tạo ra một sản phẩm ăn khách và họ đã phát triển bảng điều khiển Dreamcast để đáp trả PlayStation của Sony. Sau khi Inrimajiri gặp Huang và ấn tượng với niềm đam mê, tầm nhìn nên đã tiếp cận Nvidia để xây dựng bộ xử lý đồ họa (GPU) của Dreamcast.

Hợp đồng với Sega tài trợ cho công ty của Huang. Nhưng những quyết định mạo hiểm và những sai lầm nghiêm trọng trong những ngày đầu của Nvidia gần như đã phá hủy nó. Khi làm dự án Sega một năm, Huang nhận ra ông phải từ bỏ chiến lược của mình. Ông gọi đó là thất bại “nhục nhã và đáng xấu hổ”.

Nếu tiếp tục làm chip để hoàn thành hợp đồng, còn lâu mới bắt kịp đối thủ cạnh tranh. Song, nếu dừng lại, họ sẽ hết tiền. Dù thế nào, họ cũng phải ngừng kinh doanh.

Ông lo sợ điều tồi tệ nhất khi Irimajiri đến văn phòng của mình và nói rằng Sega sẽ tung ra Dreamcast với GPU do một công ty khác sản xuất. Nvidia đã thất bại. Nhưng lúc đó, Irimajiri vẫn tin tưởng Huang. "Tôi muốn làm cho Nvidia thành công", Irimajiri nói. "Không hiểu sao lại như vậy".

Ông gọi điện về Nhật Bản với một ý tưởng đáng ngạc nhiên: Sega nên đầu tư vào Nvidia. Thật không dễ dàng để thuyết phục ông chủ của mình bơm tiền vào một công ty khởi nghiệp bấp bênh đã không hoàn thành hợp đồng hiện tại. Nhưng sau một số cuộc đàm phán, Irimajiri đã đảm bảo thêm 5 triệu USD mà Nvidia rất cần.

"Đó là tất cả số tiền mà chúng tôi có", Huang nói. "Sự hiểu biết và hào phóng của ông ấy đã cho chúng tôi 6 tháng để sống".

Trong 6 tháng đó, Nvidia cố gắng phát triển con chip đột phá ra mắt năm 1997 và giải cứu công ty. Năm 1999, Nvidia tiến hành niêm yết. Một năm sau, Irimajiri từ chức Chủ tịch của Sega. Sau đó, Sega đã bán cổ phiếu Nvidia với giá khoảng 15 triệu USD.

Bức email sau 20 năm

Ngày nay, Irimajiri điều hành doanh nghiệp tư vấn tư nhân của riêng mình ở Tokyo. Ông mất liên lạc với CEO của Nvidia cho đến khi Irimajiri được yêu cầu tổ chức một hội thảo về AI vào năm 2017. Đó là khi ông lần theo địa chỉ email của Huang và gửi một ghi chú bằng tiếng Anh cho vị tỷ phú mà ông đã không gặp trong 20 năm.

Từ: Shoichiro Irimajiri

Kính gửi: Jensen Huang

Tiêu đề: từ người bạn cũ

"Chào Jensen-san", ông viết. "Đây là Shoichiro Irimajiri, một trong những đối tác kinh doanh của ông vào những năm 1990. Ông có lẽ nhớ rằng trong những ngày đó, chúng ta đã đấu tranh cùng nhau để phát triển chip đồ họa tiên tiến cho Sega Dreamcast. Ngoài ra, đây là một trong những kỷ niệm hạnh phúc trong cuộc đời tôi".

Ông muốn biết liệu Huang "hoặc một người nào đó của Nvidia" có thể đến thăm Nhật Bản và thuyết trình cho một nhóm lãnh đạo doanh nghiệp.

"Nếu có thể, tôi sẽ rất cảm kích", Irimajiri viết. "Rất xin lỗi vì đã làm phiền thời gian bận rộn của ông, nhưng cũng rất cảm ơn ông đã đọc thư của tôi. Trân trọng và hy vọng tương lai của ông thành công hơn nữa. Trân trọng, Iri."

Ngày hôm sau, ông nhận được email phản hồi.

"Irimajiri-san thân mến", Huang trả lời. "Thật là một bất ngờ tuyệt vời và thú vị khi nghe tin ông. Làm việc với Sega trong thời kỳ đầu của Nvidia cũng là một trong những kỷ niệm hạnh phúc trong cuộc đời tôi”.

Ông đồng ý nói chuyện với một nhóm nhỏ khán giả và trả món nợ từ quá khứ.

“Tôi rất vui lòng được phục vụ ông”, Huang viết cho người bạn cũ của mình.

(Theo WSJ)

Du Lam