Quản lý tuân thủ thuế trong nền kinh tế số

Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho biết, tuân thủ thuế là nghĩa vụ và cũng là trách nhiệm của mỗi cá nhân, tổ chức trong việc thực hiện đúng các quy định về thuế, góp phần bảo đảm nguồn thu cho ngân sách nhà nước phục vụ cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.

Tại một hội thảo về vấn đề này, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho biết, tuân thủ thuế là nghĩa vụ và cũng là trách nhiệm của mỗi cá nhân, tổ chức trong việc thực hiện đúng các quy định về thuế, góp phần bảo đảm nguồn thu cho ngân sách nhà nước phục vụ cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.

Chính vì thế, quản lý tuân thủ thuế là phương thức quản lý thuế hiện đại giúp cơ quan thuế phân bổ, sử dụng hiệu quả nguồn lực có hạn trước bối cảnh số lượng người nộp thuế ngày càng tăng, quy mô hoạt động ngày càng lớn, tính chất hoạt động ngày càng phức tạp, tiềm ẩn nhiều rủi ro về thuế..

Đồng thời, đây cũng là phương pháp tạo điều kiện thuận lợi để người nộp thuế tuân thủ tốt các quy định của pháp luật.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Thuế, tính đến thời điểm hiện tại thì cả nước hiện có gần 1 triệu doanh nghiệp, hơn 3 triệu hộ kinh doanh (trong đó có khoảng 1,9 triệu hộ kinh doanh thuộc diện phải nộp thuế) và 27 triệu cá nhân có thu nhập thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân (trong đó có khoảng 7 triệu cá nhân có thu nhập thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân). Với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, cùng với chủ trương đẩy mạnh hội nhập, tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài, trong thời gian tới sẽ ngày càng có nhiều doanh nghiệp, tổ chức cá nhân kinh doanh tại Việt Nam.

Trong những năm vừa qua, ngành thuế đã chú trọng triển khai công tác quản lý rủi ro tuân thủ pháp luật thuế, trong đó thực hiện tổ chức thu thập, xử lý dữ liệu bên trong và từ các cơ quan, tổ chức bên ngoài ngành thuế; xây dựng các Bộ chỉ số tiêu chí, quy trình và ứng dụng về phân tích, nhận diện rủi ro người nộp thuế hỗ trợ cho công tác quản lý thuế để: lựa chọn người nộp thuế thực hiện kiểm tra, thanh tra thuế; phân loại hồ sơ hoàn thuế và xây dựng kế hoạch kiểm tra sau hoàn; quản lý, giám sát chặt chẽ việc sử dụng hóa đơn của người nộp thuế phòng ngừa gian lận hóa đơn, chống thất thu cho ngân sách nhà nước. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, đặc biệt là sự bùng nổ của internet và các nền tảng số, đã tạo ra một nền kinh tế số đầy tiềm năng nhưng cũng tiềm ẩn nhiều thách thức.

Nền kinh tế số mang đến những cơ hội to lớn cho phát triển kinh tế-xã hội, tuy nhiên, nó cũng đặt ra những vấn đề mới cho công tác quản lý thuế, trong đó vấn đề quản lý tuân thủ thuế đóng vai trò vô cùng quan trọng - Phó tổng cục trưởng Thuế Đặng Ngọc Minh nói.

Dĩ nhiên, việc quản lý tuân thủ thuế trong nền kinh tế số gặp nhiều khó khăn hơn so với nền kinh tế truyền thống do tính phức tạp, tính đa dạng và tính toàn cầu của các hoạt động kinh tế. Các giao dịch diễn ra trên môi trường mạng, thông qua các nền tảng số, khiến cho việc theo dõi, kiểm soát và quản lý trở nên khó khăn hơn. Do vậy, đòi hỏi cần có những giải pháp quản lý phù hợp, hiệu quả để bảo đảm nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Để bắt kịp với xu thế đó và trước yêu cầu chuyển đổi số mạnh mẽ của ngành thuế nói riêng và chiến lược chuyển đổi số Quốc gia nói chung, ngành thuế đã bắt tay vào nghiên cứu áp dụng các công nghệ mới dựa trên phân tích dữ liệu lớn, áp dụng trí tuệ nhân tạo vào phân tích rủi ro, quản lý tuân thủ pháp luật thuế.

Trong những năm qua, ngành Thuế đã tổ chức triển khai hiệu quả công tác thu thập, phân tích dữ liệu hóa đơn điện tử nói riêng, dữ liệu quản lý thuế nói chung; thực hiện xây dựng cơ sở dữ liệu đối soát dữ liệu lớn với hóa đơn điện tử, xây dựng chức năng cảnh báo xuất hóa đơn vượt ngưỡng an toàn; và bước đầu nghiên cứu, áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào phân tích dữ liệu hóa đơn điện tử để phát hiện rủi ro giá bất thường, chuỗi mua bán hóa đơn, gian lận hoàn thuế giá trị gia tăng, phân tích chuỗi mua bán hóa đơn theo từng mặt hàng rủi ro hoặc theo chuỗi quan hệ mua bán của các doanh nghiệp trong nền kinh tế giúp tìm các chuỗi nghi ngờ (mua bán lòng vòng, chỉ mua không bán, chỉ bán không mua, xuất khống hóa đơn,...).

Từ thực tế ấy, để phát huy những kết quả đạt được, ngành Thuế mong muốn thu nhận được kinh nghiệm, thông tin từ các chuyên gia, các tổ chức trong nước và quốc tế về các giải pháp quản lý tuân thủ thuế hiệu quả trong nền kinh tế số, đồng thời đề xuất các giải pháp, định hướng chính sách cho công tác quản lý thuế tuân thủ trong thời gian tới. Trong đó, các vấn đề cốt lõi như: quản lý tuân thủ thuế tại Việt Nam; công tác áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế thời gian qua và những yêu cầu, giải pháp cần thúc đẩy để tạo thuận lợi cho người nộp thuế nâng cao tính tuân thủ... đã được đánh giá như thế nào? kinh nghiệm quốc tế về quản lý tuân thủ thuế trong nền kinh tế số, và giải pháp cho Việt Nam như thế nào? đâu là công cụ và giải pháp nâng cao tính tuân thủ thuế cho doanh nghiệp?.. luôn là những vấn đề ngành Thuế cần chủ động làm chủ, từ đó đề xuất ra những giải pháp quản lý tuân thủ thuế hiệu quả, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội và đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước trong thời đại công nghệ số.