Tại sao châu Âu hoảng hốt với luật 'đặc vụ nước ngoài' của Georgia?

Tổng thống Georgia, Salome Zourabichvili, bác dự luật gây tranh cãi

Quốc hội Georgia đã thông qua dự luật “đặc vụ nước ngoài” gây nhiều tranh cãi, gây ra các cuộc biểu tình rộng rãi trên khắp nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ nép mình trong dãy núi Kavkaz.

Hàng chục ngàn người ở thủ đô Tbilisi đã phản đối đạo luật này.

Các nhà phê bình cảnh báo rằng, nó phản ánh luật đại diện nước ngoài đã được thông qua ở Nga, và có thể gây nguy hiểm cho nỗ lực gia nhập Liên minh châu Âu (EU) của Georgia.

Nhưng Thủ tướng Irakli Kobakhidze đã thành công và thông qua quốc hội vào ngày 14/5/2024, với 84 nhà lập pháp bỏ phiếu ủng hộ luật và 30 người phản đối trong cơ quan lập pháp gồm 150 ghế.

Tổng thống Salome Zourabichvili đã thề sẽ phủ quyết luật này, nhưng quốc hội có thể dễ dàng bác bỏ bà.

Có gì trong luật này và sự náo động mà nó đã gây ra

Luật này sẽ yêu cầu các tổ chức nhận được hơn 20% vốn tài trợ từ nước ngoài phải đăng ký làm “đại diện có ảnh hưởng nước ngoài” nếu không sẽ phải đối mặt với các khoản tiền phạt.

Đạo luật này được soạn thảo bởi đảng Giấc mơ Georgia, đảng cùng với các đồng minh kiểm soát quốc hội.

Tổng thống Georgia, Salome Zourabichvili, gọi dự luật này là “bản sao chính xác” của dự luật đối tác Nga trong một cuộc phỏng vấn với CNN.

Chuyện gì xảy ra tiếp theo?

Bà Zourabichvili đã tuyên bố sẽ phủ quyết dự luật, nhưng điều đó không có ý nghĩa gì nhiều.

Bây giờ bà ấy có hai tuần để làm việc đó. Nhưng quốc hội Georgia có thể bác bỏ sự phản đối của bà nếu đa số nghị sĩ đồng ý.

Chính phủ Georgia là một hệ thống nghị viện, vì vậy bà Zourabichvili thực sự không đóng vai trò đáng kể. Quyền lực thực sự nằm ở Thủ tướng Kobakhidze. Người sáng lập đảng Giấc mơ Georgia - cựu Thủ tướng Bidzina Ivanishvili cũng có ảnh hưởng chính trị đáng kể.

Phát biểu với người dẫn chương trình Christiane Amanpour của CNN, bà Zourabichvili cho biết, cuộc bầu cử sắp tới vào tháng 10 sẽ mang đến cho người dân cơ hội “đảo ngược” dự luật.

“Chúng ta phải tận dụng sự huy động xã hội và sự hợp nhất các đảng phái chính trị này để giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử đó vì đó là đường lối của châu Âu”, bà nói.

Tại sao dự luật lại gây tranh cãi như vậy?

Luật này được mô phỏng theo luật tương tự ở Nga mà Điện Kremlin đã sử dụng để ngày càng dập tắt âm mưu phe đối lập và cái gọi là xã hội dân sự.

Nhiều người Georgia lo ngại dự luật này khi đã thành luật sẽ được áp dụng giống như luật đã từng áp dụng ở nước láng giềng phía bắc.

Luật này đã có tác động lớn đối với các nhóm nhân danh nhân quyền và phi lợi nhuận ở Nga, buộc nhiều tổ chức phải ngừng hoạt động.

Trong khi đó, đảng Giấc mơ Georgia cho rằng, dự luật này sẽ thúc đẩy tính minh bạch và chủ quyền quốc gia, đồng thời đã đáp trả những lời chỉ trích của phương Tây về đề xuất này.

Hầu hết người Georgia cảm thấy thế nào về dự luật?

Các cuộc biểu tình rầm rộ phản đối dự luật ở Tbilisi đã diễn ra hàng đêm trong một tháng trước khi nó được thông qua.

Khoảng 50.000 người đã xuống đường tại thủ đô, nơi có khoảng 1 triệu dân, để lên tiếng phản đối.

Đám đông người biểu tình trước tòa nhà quốc hội đã cố gắng phá bỏ các hàng rào kim loại gần tòa nhà. Ít nhất 13 người đã bị bắt trong vụ việc trên.

Người ta đã chứng kiến tỉ phú Ivanishvili – cựu Thủ tướng Cộng hòa Georgia có bài phát biểu hiếm hoi trước đám đông những người ủng hộ đến Tbilisi từ các vùng nông thôn của Georgia, nơi đảng Giấc mơ Georgia nhận được nhiều sự ủng hộ hơn.

Bài diễn văn cho thấy sự hoang tưởng sâu sắc và tính chuyên quyền.

Ông Ivanishvili tuyên bố rằng, Georgia đang bị kiểm soát bởi “một tầng lớp giả được nước ngoài nuôi dưỡng”, và cam kết sẽ truy lùng các đối thủ chính trị của mình sau cuộc bầu cử vào tháng 10.

Các nước phản ứng thế nào với dự luật này?

Cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng Jake Sullivan đã viết trên nền tảng X rằng, Washington “hết sức cảnh giác về sự thụt lùi của nền dân chủ ở Georgia”.

“Các nghị sĩ Georgia phải đối mặt với một lựa chọn quan trọng – liệu có nên ủng hộ nguyện vọng châu Âu-Đại Tây Dương của người dân Georgia hay thông qua luật ‘đặc vụ nước ngoài’ kiểu Điện Kremlin đi ngược lại các giá trị dân chủ. Chúng tôi sát cánh cùng người dân Georgia”, ông Sullivan nói.

Trong khi đó, Điện Kremlin cho biết, luật này được sử dụng để "kích động tình cảm chống Nga", đồng thời nói thêm rằng, các cuộc biểu tình chống lại luật này đang bị khuấy động bởi những ảnh hưởng "từ bên ngoài".

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết trong một thông báo hồi đầu tháng này rằng, bà đang theo dõi những diễn biến ở George với “mối quan ngại sâu sắc”, và nhắc lại sự bất bình của Brussels đối với luật này.

“Georgia đang ở ngã ba đường. Họ nên tiếp tục đi trên con đường tới châu Âu”, bà nói.

Luật này có thể ảnh hưởng đến khả năng Georgia gia nhập EU không?

Georgia lần đầu tiên nộp đơn xin gia nhập EU vào năm 2022 và được cấp tư cách ứng cử viên vào tháng 12/2023, một bước quan trọng nhưng vẫn còn sớm trong quá trình trở thành thành viên của khối.

Tuy nhiên, Brussels cho biết vào tháng trước rằng, việc thông qua luật này sẽ “tác động tiêu cực” tới con đường trở thành thành viên EU của Georgia.

Georgia có một xã hội sôi động góp phần vào tiến trình thành công của đất nước trong việc trở thành thành viên EU.

“EU kêu gọi Georgia kiềm chế áp dụng luật pháp có thể ảnh hưởng đến con đường EU của Georgia, một con đường được đại đa số công dân Georgia ủng hộ”, thông báo của EU nêu rõ.

Theo CNN

Hoàng Vân