Tăng cường kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tại Thanh Hóa

Chuyển biến từ cơ sở

Nhiều năm trước đây, tại Thanh Hóa, nhận thức về lĩnh vực gia đình, giới và phòng chống bạo lực trên cơ sở giới còn gặp nhiều hạn chế. Tư tưởng định kiến giới vẫn tồn tại khá mạnh mẽ trong gia đình và xã hội, đặc biệt là ở những địa phương có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số.

Một trong những biểu hiện rõ rệt nhất của sự bất bình đẳng giới là tư tưởng "trọng nam khinh nữ", mong muốn có con trai để "nối dõi tông đường" và quan niệm rằng con trai là nguồn lao động chính trong mỗi gia đình.

Tại huyện miền núi Thạch Thành (Thanh Hóa), đề án kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh (MCBGTKS) đã được Trung tâm Y tế huyện triển khai tại 17 xã và thị trấn. Mục tiêu của đề án là nâng cao nhận thức về giới và giới tính khi sinh, giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính, và khuyến khích sinh đủ hai con.

Tại các xã triển khai đề án, Trung tâm Y tế huyện đã chỉ đạo, hướng dẫn thành lập các câu lạc bộ không sinh con thứ 3; tổ chức hội nghị sinh hoạt, truyền thông trực tiếp, lồng ghép tuyên truyền về giới và giới tính khi sinh cho phụ nữ sinh con một bề là gái, không sinh con thứ 3 trở lên.

Hội nghị chuyên đề về triển khai thực hiện Đề án kiểm soát MCBGTKS tại huyện Thạch Thành.

Là một xã được lựa chọn triển khai Đề án kiểm soát MCBGTKS, xã Thành Thọ, huyện Thạch Thành đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, nhất là những hộ gia đình sinh con một bề là gái về thực hiện nghiêm Pháp lệnh Dân số, chính sách dân số; tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề cung cấp kiến thức, nâng cao nhận thức của người dân về MCBGTKS.

Đồng thời, xã đã thành lập câu lạc bộ (CLB) không sinh con thứ 3, thu hút 50 người tham gia sinh hoạt. Qua các buổi sinh hoạt, các thành viên được trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm nuôi con khỏe, dạy con ngoan, xây dựng gia đình hạnh phúc, cũng như kinh nghiệm lao động sản xuất, kinh doanh.

Chị Lê Thị Ngân, thành viên CLB chia sẻ: "Từ khi tham gia CLB, tôi đã nhận thức rõ hơn về ý nghĩa thiết thực của việc sinh ít con. Vợ chồng tôi sinh được 2 con gái, gia đình 2 bên đều khuyên nên sinh thêm 1 đứa con trai cho có nếp có tẻ. Được tuyên truyền, vận động, tôi cũng hiểu được hệ lụy của MCBGTKS, nên dù gia đình có kinh tế ổn định vợ chồng tôi quyết định không sinh thêm con nữa để tập trung chăm sóc, nuôi dạy con cái tốt hơn và có điều kiện phát triển kinh tế".

Bác sĩ Quách Công Quang, Trưởng Trạm Y tế xã Thành Thọ, cho biết: "Để người dân chủ động, nắm rõ về những hệ lụy của MCBGTKS, chúng tôi đã chủ động xây dựng kế hoạch, lồng ghép tuyên truyền vào các hội nghị, sơ kết, tổng kết của các ban, ngành, đoàn thể; cung cấp các bản tin về MCBGTKS trên hệ thống loa truyền thanh của xã… Với việc tăng cường công tác truyền thông và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự chung tay của cộng đồng đã từng bước giảm thiểu tình trạng MCBGTKS trên địa bàn xã".

Hiệu quả trông thấy

Để hạn chế tình trạng MCBGTKS, Chi cục Dân số-KHHGĐ tỉnh Thanh Hóa đã chủ động tham mưu với tỉnh, ngành Y tế triển khai nhiều giải pháp quan trọng, trong đó có giải pháp đẩy mạnh công tác truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của người dân về hệ lụy của MCBGTKS.

Đến nay, công tác truyền thông giáo dục được thực hiện thường xuyên, đa dạng từ tỉnh đến cơ sở thông qua các hình thức tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, tư vấn nhóm, tư vấn trực tiếp, nói chuyện chuyên đề, hội nghị, sản xuất, nhân bản các sản phẩm truyền thông.

Năm 2023, tại cấp tỉnh đã triển khai 2 bài viết đăng trên tạp chí tuyên truyền về giới và giới tính khi sinh, các yếu tố ảnh hưởng GTKS và hậu quả MCBGTKS. Tổ chức 2 lớp tập huấn cho 176 CTV Dân số các kiến thức về giới và GTKS; kỹ năng tuyên truyền, tư vấn về giới và GTKS,...

Ông Bùi Hồng Thủy - Chi cục trưởng Chi cục DS- KHHGĐ Thanh Hóa phát biểu tại lớp tập huấn cập nhật bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng tuyên truyền, tư vấn về MCBGTKS, bình đẳng giới cho cộng tác viên dân số năm 2024.

Tiến hành kiểm tra, giám sát nhiều đơn vị về hoạt động đề án kiểm soát MCBGTKS tại các Trung tâm Y tế huyện và Trạm Y tế xã. Qua kiểm tra cho thấy tại các Trung tâm Y tế cũng như các Trạm Y tế đã thực hiện đầy đủ các hoạt động của đề án theo quy định.

Ở cấp huyện, xã đã tổ chức duy trì sinh hoạt các CLB không sinh con thứ ba giúp nhau phát triển kinh tế tại 559 CLB đã được thành lập năm 2022 ở các xã triển khai đề án. Viết 622 bài và phát 2.480 lần bài phát thanh tuyên truyền và phát thanh trên loa truyền thanh xã với các nội dung hoạt động của Đề án, các văn bản quy định liên quan đến giới và GTKS; những phong tục tập quán lạc hậu ảnh hưởng đến GTKS cần phải hạn chế và loại bỏ.

Tổ chức 559 cuộc nói chuyện chuyên đề GTKS tại cộng đồng cho đối tượng nam, nữ chuẩn bị kết hôn, phụ nữ không sinh con thứ 3… Rà soát và lập danh sách trẻ em sinh ra trong năm, kết quả tỷ số GTKS năm 2023 là 113,5 bé trai/100 bé gái.

Ông Lê Bá Thắng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Dân số-KHHGĐ Thanh Hóa, cho biết: Công tác dân số và phát triển luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp, sự phối hợp của các Ban, ngành, thành viên, ban chỉ đạo công tác dân số/KHHGĐ từ tỉnh, huyện xuống cơ sở. Tổ chức bộ máy làm công tác dân số được kiện toàn từ tỉnh đến cơ sở, đến nay cơ bản đã hoạt động ổn định tại các địa bàn trên toàn tỉnh và đã được tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ về công tác dân số/KHHGĐ nói chung cũng như các nội dung về kiến thức tỷ số GTKS, các hoạt động của đề án kiểm soát MCBGTKS cho đội ngũ CTV…, đã góp phần nâng cao chất lượng hoạt động về công tác dân số trên toàn tỉnh.

Thông qua việc triển khai các hoạt động truyền thông, cung cấp thông tin, phổ biến pháp luật, vận động, tư vấn, can thiệp, hỗ trợ... đã nâng cao vai trò, trách nhiệm trong công tác chỉ đạo, triển khai của các cấp ủy Đảng, chính quyền trong việc thực hiện các giải pháp nhằm làm giảm thiểu tình trạng MCBGTKS; từng bước nâng cao nhận thức của người dân về hậu quả của tình trạng MCBGTKS đối với sự phát triển bền vững của gia đình và xã hội.

Ngọc Hưng