Tăng trưởng kinh tế đang phụ thuộc vào sức khỏe doanh nghiệp

Hầu hết các chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế đều phụ thuộc vào hoạt động của doanh nghiệp. Ảnh: Đức Thanh

Thận trọng… vì doanh nghiệp khó quá

“Không dễ cân đo việc thực hiện các chỉ tiêu kinh tế - xã hội trong năm nay”, TS. Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) thừa nhận khi nhận được câu hỏi rằng, có quá thận trọng trong dự báo kinh tế mà VEPR vừa công bố.

Theo nhóm nghiên cứu, tăng trưởng GDP của Việt Nam có thể ở mức cận dưới của mục tiêu 6-6,5% mà Quốc hội giao trong năm 2024, nghĩa là khoảng 6%. Thậm chí, mức này được cho có thể còn thấp hơn, chỉ đạt khoảng 5,5% như trong dự báo mà Ngân hàng Thế giới (WB) vừa cập nhật với kinh tế Việt Nam vào cuối tháng 4 vừa qua, nếu các yếu tố bất lợi bên ngoài gia tăng, bao gồm các yếu tố địa chính trị, thời tiết.

Đáng nói là, sự thận trọng nêu trên còn thể hiện rất rõ trong các giải pháp chính sách mà VEPR đang kiến nghị.

Thực ra, 5 nhóm giải pháp mà VEPR kiến nghị không có gì mới, từ tăng cường giải ngân ngân đầu tư công đúng tiến độ và tập trung vào các lĩnh vực tạo lan tỏa, hay ưu tiên chính sách tháo gỡ khó khăn, giảm gánh nặng cho doanh nghiệp... Nhưng các chuyên gia của VEPR nhìn nhận, những động lực tăng trưởng khả quan trong các tháng đầu năm 2024, gồm cả sự gia tăng xuất khẩu, sự sôi động của dòng vốn đầu tư nước ngoài…, cần phải đặt trong bối cảnh là nền tăng trưởng thấp của năm ngoái và sự thiếu ổn định của bối cảnh quốc tế và trong nước kéo dài.

Đặc biệt, các thông tin về số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường vẫn rất lớn, Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) và Chỉ số Sản xuất công nghiệp đều chưa phục hồi được như giai đoạn 2021-2022, tiêu dùng nội địa giảm mạnh. Đó là những yếu tố đang được bôi đậm trong danh sách các thách thức lớn của đà phục hồi kinh tế trong những tháng tới.

“Hầu hết các chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế đều phụ thuộc vào hoạt động của doanh nghiệp. Doanh nghiệp yếu kém, ‘li ti’ đi, thì việc thực hiện nhiều chỉ tiêu kinh tế sẽ bị ảnh hưởng”, TS. Nguyễn Quốc Việt chia sẻ quan điểm.

Giải pháp “lòng tin”

“Chúng tôi đề xuất nhiều giải pháp để đạt được các mục tiêu tăng trưởng trong năm nay, song có lẽ giải pháp cần bàn hơn cả tại tuần đầu tiên của kỳ họp Quốc hội lần này là làm sao để tăng lòng tin của người dân, doanh nghiệp vào kỳ vọng tăng trưởng”, TS. Việt trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư về gửi gắm của ông tới các đại biểu Quốc hội.

Chia sẻ quan điểm này, ông Việt nhắc đến sự sụt giảm rất mạnh về tốc độ tăng trưởng lẫn đóng góp chung vào tăng trưởng GDP của cầu tiêu dùng nội địa, cả từ khu vực doanh nghiệp và dân cư. Đây là yếu tố đã được nhìn nhận là bệ đỡ của nền kinh tế trong giai đoạn dịch bệnh căng thẳng, đang là yếu tố góp phần vào tăng trưởng của nhiều quốc gia trong khu vực. Trong nhiều lý do, thì sự chưa rõ ràng trong kỳ vọng tương lai đang được nhắc đến nhiều.

“Nếu người dân không nhìn nhận rõ kỳ vọng về việc làm, thu nhập, họ sẽ không sẵn sàng tăng tiêu dùng. Tương tự, doanh nghiệp không sẵn sàng bỏ vốn nếu kỳ vọng về môi trường đầu tư chưa tốt lên”, TS. Việt giải thích.

Vì lý do này mà trong báo cáo của VEPR, tăng trưởng tín dụng quý I/2024 được gọi là “đông cứng” vì thấp nhất trong vòng 10 năm qua.

Đây cũng là vấn đề mà TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, kiêm Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV đang đặt ra, dù các dự báo về tăng trưởng kinh tế năm 2024 của ông và cộng sự ở mức khả quan hơn, sẽ trong khoảng 6-6,5% như mục tiêu Quốc hội giao. Nhìn vào tốc độ tăng trưởng tín dụng khá thấp trong các tháng đầu năm, TS. Lực nhắc tới nguyên nhân từ sự không mặn mà của người dân với vay tiêu dùng, cũng như khó khăn trong tiếp cận vốn của doanh nghiệp (dù lãi suất tốt hơn rất nhiều, nhưng sức khỏe yếu, bên cho vay thận trọng khi nợ xấu tăng lên).

Hơn thế, TS. Lực tính toán, cung tiền năm nay tăng hơn, nhưng vòng quay tiền vẫn thấp, dưới 1 vòng. Trong những năm trước dịch bệnh, vòng quay tiền đạt khoảng 2 vòng mỗi năm, nhưng trong năm 2023, chỉ tiêu này chỉ đạt 0,64 vòng/năm.

“Đây là các yếu tố cần lưu ý khi hoạch định chính sách. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại, Quốc hội cần tăng cường vai trò giám sát để đảm bảo các chính sách đã ban hành được thực hiện hiệu quả. Vừa qua, một số chính sách được Quốc hội thông qua, nhưng thực thi không được tốt lắm, làm ảnh hưởng đến niềm tin của người dân, doanh nghiệp”, TS. Lực nhận định.

Đặc biệt, TS. Lực khuyến nghị, các giải pháp chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, kích thích nền kinh tế vẫn có dư địa tốt, vì ổn định kinh tế vĩ mô đang được kiểm tốt. “Không nên quá lo ngại áp lực lạm phát mà hạn chế tăng cung tiền, kích thích nền kinh tế, kích thích doanh nghiệp. Điều này sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng”, TS. Lực nói.

Ý KIẾN - NHẬN ĐỊNH

Cần có nhiều ý kiến của doanh nghiệp trên Diễn đàn Quốc hội.

- TS. Nguyễn Đình Cung, Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương

Doanh nghiệp đang rất khó khăn, tôi đã nhìn thấy vấn đề này trong các báo cáo của Chính phủ gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Doanh nghiệp khó khăn những gì, nhiều hiệp hội doanh nghiệp, doanh nghiệp đã liệt kê trong các khảo sát.

Mới đây, Báo cáo Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của VCCI đã liệt kê một danh sách 15 khó khăn chủ yếu mà doanh nghiệp đang đối mặt, trong đó đứng đầu là tiếp cận tín dụng, sau đó là tìm kiếm khách hàng, biến động thị trường, biến động chính sách, pháp luật… Tôi mong các khó khăn này sẽ có mặt trong các thảo luận của các đại biểu Quốc hội. Điều này sẽ khích lệ, động viên doanh nghiệp rất nhiều vì họ tin các khó khăn được bàn thảo sẽ có giải pháp.

Tôi đề nghị các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp nên mở đến hết năm 2025, vì tình hình còn khó khăn và doanh nghiệp cần các hỗ trợ thực chất.

Đại biểu Quốc hội nên tích cực hơn trong tham vấn các chuyên gia.

- TS. Vũ Sỹ Cường, Chuyên gia kinh tế, Học viện Tài chính

Ba năm qua, đã có nhiều giải pháp chính sách cả tài khóa và tiền tệ, để hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy phục hồi kinh tế, nhưng tại sao lại chỉ tính toán thời hạn 6 tháng. Nếu có giải pháp dài hạn hơn, ví dụ giảm thuế VAT 1 năm, thì sẽ thuận lợi hơn cho các kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp.

Tôi cũng cho rằng, Quốc hội cần có kế hoạch chính sách dài hạn để doanh nghiệp có kế hoạch kinh doanh phù hợp. Chậm quá, hoặc ngắn quá sẽ gây bị động cho doanh nghiệp.

Đặc biệt, tôi mong rằng, đại biểu Quốc hội, nhất là đại biểu chuyên trách, nên tích cực hơn trong việc tham vấn các chuyên gia trong nhiều lĩnh vực, để có thêm góc nhìn, thông tin. Đại biểu Quốc hội có quyền và có nguồn lực để thực hiện việc này, để hoạt động xây dựng chính sách và pháp luật mang tính dài hạn, ổn định, trách tính giật cục.

Hiện đang bàn nhiều về chính sách tài khóa, tăng chi hỗ trợ nền kinh tế, tăng chi để kích cầu… Nhưng chính sách đã kéo dài vài năm, không thể mãi tăng chi được, cần có những bàn thảo dài hơi hơn, như điều chỉnh chính sách thuế, quản lý ngân sách, mô hình tổ chức hoạt động của hệ thống tổ chức chính quyền, đơn vị sự nghiệp…, các vấn đề liên quan để sử dụng nguồn lực… Đó là những vấn đề mà nền kinh tế đang cần trong giai đoạn phục hồi.

Cần vực dậy niềm tin cho cộng đồng doanh nghiệp.

- Ông Nguyễn Đức Hùng Linh, Chuyên gia kinh tế độc lập, sáng lập viên Think Future Consultancy

Doanh nghiệp chờ đợi nhiều từ kỳ họp này của Quốc hội. Đầu tiên là cam kết cải cách thể chế, lắng nghe và giải quyết các khó khăn của doanh nghiệp theo nguyên tắc tránh lợi ích nhóm, cân đối lợi ích chung.

Hai là, các chính sách đang nói nhiều đến kích cầu, nhưng cần kích cung, theo hướng nhìn của doanh nghiệp. Lúc này, doanh nghiệp cần hỗ trợ để đủ sức giành chỗ tại thị trường trong nước, từ đó vươn ra nước ngoài, hỗ trợ để nắm chuỗi ngành.

Trong bối cảnh hiện tại, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp cần thực tế, trực tiếp đến các nhóm doanh nghiệp, theo từng ngành, lĩnh vực và cụ thể tới các doanh nghiệp đang có điều kiện phát triển, từ đó kéo doanh nghiệp nhỏ và vừa cùng phục hồi.

Đặc biệt, cần nuôi dưỡng doanh nghiệp Việt Nam. Phải có các doanh nghiệp sếu đầu đàn Việt thì mới lôi kéo được các đại bàng đến Việt Nam. Với các doanh nghiệp này, hỗ trợ về thuế, phí có lẽ không phải là ưu tiên mà là hỗ trợ để cải thiện năng lực cạnh tranh…

Khánh An