TikTok thiết lập cuộc chiến pháp lý 'lịch sử' với chính phủ Mỹ
TikTok và công ty mẹ Trung Quốc ByteDance mới đây đã đệ đơn kiện chính phủ Mỹ, trong nỗ lực ngăn chặn việc thực thi một dự luật được Washington thông qua vào tháng trước nhằm buộc chủ sở hữu ứng dụng này phải thoái vốn hoặc phải đối mặt với việc bị cấm.
Theo đó, ngày 7/5, TikTok và ByteDance đã đệ đơn kiện lên Tòa phúc thẩm Mỹ dành cho Khu vực Quận Columbia, lập luận rằng dự luật được Tổng thống Joe Biden ký thành luật vào tháng trước có liên quan tới việc cấm TikTok, là vi phạm hiến pháp.
Đạo luật được ông Biden ký vào ngày 24/4, cho phép ByteDance có thời hạn đến ngày 19/1/2025 để bán TikTok nếu không sẽ phải đối mặt với lệnh cấm.
Cụ thể, TikTok cho rằng luật này vi phạm Hiến pháp Mỹ vì một số lý do, bao gồm cả việc vi phạm các biện pháp bảo vệ quyền tự do ngôn luận của Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ.
Tu chính án thứ nhất (Tu chính án I) Hiến pháp Mỹ cấm việc đưa ra bất kỳ luật nào không tôn trọng việc thiết lập tôn giáo, đảm bảo rằng không có lệnh cấm tự do tôn giáo, giảm bớt quyền tự do ngôn luận, xâm phạm tự do báo chí, can thiệp vào quyền tụ tập ôn hòa, hoặc cấm yêu cầu kiến nghị sửa đổi các khiếu nại của chính phủ.
Tu chính án này được thông qua vào ngày 15/12/1791, là một trong mười sửa đổi tạo thành Tuyên ngôn nhân quyền Mỹ.
Công ty lập luận rằng việc viện dẫn những lo ngại về an ninh quốc gia không phải là lý do đủ để hạn chế quyền tự do ngôn luận và rằng chính phủ liên bang có trách nhiệm phải chứng minh rằng hạn chế này là chính đáng.
Các công ty cho biết: “Lần đầu tiên trong lịch sử, Nghị viện đã ban hành luật quy định một nền tảng phát biểu có tên duy nhất phải bị cấm vĩnh viễn trên toàn quốc và cấm mọi người Mỹ tham gia vào một cộng đồng trực tuyến duy nhất với hơn 1 tỷ người trên toàn thế giới”.
Trong đơn nộp lên tòa án, TikTok và ByteDance cho biết việc thoái vốn "đơn giản là bất khả thi: về mặt thương mại, về mặt công nghệ, cả về mặt pháp lý... Không còn nghi ngờ gì nữa: Đạo luật (luật) sẽ buộc TikTok phải đóng cửa trước ngày 19/1/2025, khiến 170 triệu người Mỹ sử dụng nền tảng này để giao tiếp theo những cách không thể sao chép ở nơi khác".
Động thái của TikTok đã thiết lập một cuộc chiến pháp lý lịch sử, một cuộc chiến sẽ xác định liệu những lo ngại về an ninh của Mỹ về mối liên hệ của TikTok với Trung Quốc có thể lấn át các quyền của Tu chính án thứ nhất đối với 170 triệu người dùng TikTok ở Mỹ hay không.
Nếu thua, TikTok có thể bị cấm trên các cửa hàng ứng dụng ở Mỹ trừ khi công ty mẹ Trung Quốc của nó, ByteDance, bán ứng dụng này cho một thực thể không phải của Trung Quốc trước giữa tháng 1/2025.
Cuối tháng 4, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã ký thành luật với dự luật buộc ByteDance thoái vốn tại TikTok.
Vụ kiện cũng là nỗ lực của TikTok trong bối cảnh các công ty như Snap và Meta tìm cách lợi dụng sự bất ổn chính trị của TikTok để lấy đi tiền quảng cáo từ đối thủ của họ.
Nhà Trắng đã chuyển các câu hỏi về thách thức pháp lý của TikTok tới Bộ Tư pháp, tuy nhiên Bộ này chưa đưa ra bình luận về sự việc.
Vụ kiện diễn ra sau nhiều năm cáo buộc của Mỹ rằng mối quan hệ của TikTok với Trung Quốc có khả năng tiết lộ thông tin cá nhân của người Mỹ cho chính phủ Trung Quốc, và Washington cho đến nay vẫn chưa công khai bất kỳ bằng chứng cụ thể nào cho thấy chính phủ Trung Quốc có quyền truy cập dữ liệu TikTok.
Tuy nhiên, TikTok đã thực hiện một số nỗ lực để đảm bảo với công chúng và các quan chức Hoa Kỳ rằng họ rất coi trọng vấn đề bảo mật dữ liệu. Vào năm 2022, công ty bắt đầu “Dự án Texas”, một động thái nhằm cung cấp tính bảo mật và minh bạch dữ liệu xung quanh thông tin mà ứng dụng thu thập về người dùng Mỹ. Mặc dù vậy, điều này không thể dập tắt được mối lo ngại của chính phủ đối với ứng dụng này.
Khả năng thắng nhờ Tu chính án thứ nhất?
TikTok và ByteDance gọi những lo ngại về an ninh quốc gia của Mỹ là “thiếu sót mang tính suy đoán và phân tích”, đồng thời thêm vào bản kiến nghị rằng việc thông qua nhanh chóng dự luật phản ánh cách các Nghị sĩ dựa vào “suy đoán chứ không phải 'bằng chứng' như Bản sửa đổi đầu tiên yêu cầu,” để chứng minh cho trường hợp của họ.
Các học giả về Tu chính án thứ nhất cho rằng tuyên bố của TikTok có một số giá trị. Ví dụ, Tòa án Tối cao đã phán quyết rằng chính phủ Mỹ không thể cấm người Mỹ tiếp nhận các tuyên truyền của nước ngoài nếu họ muốn. Nhấn mạnh quan điểm này, đạo luật được gọi là sửa đổi Berman cũng cấm các tổng thống Mỹ ngăn chặn luồng truyền thông tự do từ nước ngoài, ngay cả những quốc gia được coi là thù địch với Mỹ.
Evelyn Douek, trợ lý giáo sư luật tại Đại học Stanford, người nghiên cứu các quy định về nền tảng trực tuyến, cho biết: “Các tuyên bố về an ninh quốc gia không nên lấn át Tu chính án thứ nhất. Nếu không, nó sẽ biến Hiến pháp thành một con hổ giấy. Ít nhất, chính phủ nên buộc phải cung cấp bằng chứng cho những tuyên bố của mình”.
Gautam Hans, phó giám đốc của Phòng khám Sửa đổi Đầu tiên tại Đại học Cornell, cho biết tính chất lưỡng đảng của luật mà TT Biden đã ký có thể thuyết phục các tòa án về mức độ nghiêm trọng của các mối lo ngại về an ninh quốc gia xung quanh TikTok.
Tuy nhiên, ông Hans cũng cho biết, “nếu không có cuộc thảo luận công khai về chính xác những rủi ro là gì… thì thật khó để xác định lý do tại sao tòa án lại phải xác nhận một đạo luật chưa từng có như vậy”.
