Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ thanh tra toàn diện nhà ở xã hội

Ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội

Ngày 13/5 Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận tình hình phát triển kinh tế xã hội 2023 và những tháng đầu năm 2024.

Theo đó, thẩm tra báo cáo Chính phủ về thị trường bất động sản, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho biết, thị trường bất động sản có nhiều dấu hiệu chuyển biến tích cực, nhưng vẫn nhiều khó khăn như: vướng mắc ở khâu quy trình, thủ tục phát triển dự án nhà ở xã hội; doanh nghiệp bất động sản yếu về thanh khoản, dòng tiền.

Tiến độ triển khai gói cho vay nhà ở xã hội 120 nghìn tỷ đồng còn chậm. Đến nay mới có một nửa địa phương công bố 71 dự án tham gia chương trình này. Các ngân hàng thương mại cấp tín dụng cho 15 dự án, với số tiền cam kết khoảng 7.000 tỷ đồng. 12 dự án được giải ngân, khoảng 956 tỷ. Số này gồm 947 tỷ cho chủ đầu tư của 8 dự án và 9 tỷ đồng cho người mua nhà tại 4 dự án.

Theo ông Thanh, thị trường đã xuất hiện tình trạng “lách luật” đầu tư, mua bán nhà ở xã hội. Cụ thể, do quy định bên thuê mua, bên mua nhà ở xã hội không được bán lại nhà ở trong thời hạn 5 năm, nên các nhà đầu tư sau khi mua nhà ở xã hội từ chủ đầu tư thực hiện việc bán căn hộ thông qua hợp đồng đặt cọc và hợp đồng ủy quyền.

Bên mua và bên bán ký hợp đồng đặt cọc với giá trị đặt cọc bằng giá trị căn hộ và ký hợp đồng ủy quyền để bên đặt cọc (bên mua) có quyền sử dụng căn hộ, khi hết thời hạn 5 năm, các bên ký hợp đồng mua bán, hoàn thiện thủ tục sang tên.

Trong khi đó, tại thị trường nhà ở, giá nhà chung cư và cả nhà ở xã hội tại một số địa phương tăng cao đột biến do nguồn cung khan hiếm, cơ cấu sản phẩm trên thị trường mất cân đối. Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, chung cư tăng giá khoảng 40% so với 5 năm trước.

Bên cạnh đó, giá đất nền cũng tăng trở lại tại các thành phố lớn, thậm chí giá tăng cục bộ do đầu cơ, gây ảnh hưởng tới nhu cầu nhà ở của người dân, lao động.

Xét ở khía cạnh hiệu quả kinh tế - xã hội, Ủy ban Kinh tế nhận thấy, tình trạng đầu cơ đất đai dẫn đến nhiều hệ lụy. Thứ nhất, người có nhu cầu thực là để ở, để sản xuất, kinh doanh không thể tiếp cận đất đai trong khi đất đai bị bỏ hoang do bị đầu cơ.

Thứ hai, nguồn lực xã hội thay vì dành cho đầu tư sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm lại bị “chôn” vào đất, làm tăng chi phí của doanh nghiệp, giảm khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.

Cuối cùng, người có nhu cầu mua nhà ở, đất ở thực sự đang phải trả một khoản tiền lớn cho giới đầu cơ, người nghèo đang phải chi trả nhiều hơn cho nhu cầu về nhà ở, khiến tình trạng gia tăng khoảng cách giàu nghèo trong xã hội ngày càng trầm trọng.

Do vậy, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ thanh tra toàn diện việc phát triển nhà ở xã hội thời gian qua. Đồng thời, Chính phủ cần đánh giá và có giải pháp ổn định tình hình, xác định vướng mắc, bất cập, vi phạm, tiêu cực để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Mễ Mễ