Vết nứt nhỏ trong phòng tuyến Ukraine mở đường cho Nga đánh nhanh thắng gọn
Mọi thứ bắt đầu xảy ra khi một cuộc tấn công nhỏ của Nga vào thị trấn Ocheretyne trở thành bước đột phá đáng kể, đe dọa làm rung chuyển phòng tuyến Ukraine dọc dải đất rộng lớn của mặt trận phía Đông.
Vết nứt nhỏ trong phòng tuyến Ukraine
Những vụ nổ mạnh mẽ đã làm rung chuyển mặt đất khi các binh lính Ukraine chuẩn bị triển khai phương tiện chiến đấu Bradley ra khỏi nơi ngụy trang và một lần nữa đi vào chiến trường rực lửa. Một chỉ huy của Ukraine, được gọi là Lawyer, lo lắng nhìn bầu trời.
"Nếu chúng tôi bị phát hiện, bom KAB sẽ lao tới", Lawyer cho hay khi nhắc đến những quả bom Nga sử dụng để nhắm vào các hệ thống phòng không và xe bọc thép giá trị nhất của Ukraine.
Lữ đoàn Tấn công trên Không 95 của Ukraine khai hỏa lựu pháo D-30 cỡ nòng 122mm về phía Nga theo hướng Kreminna ở phía Đông Ukraine. Ảnh: New York Times
Mọi thứ bắt đầu xảy ra khi một cuộc tấn công nhỏ của Nga vào thị trấn Ocheretyne trở thành bước đột phá đáng kể, đe dọa làm rung chuyển phòng tuyến Ukraine dọc dải đất rộng lớn của mặt trận phía Đông. Nhiệm vụ của đội thiết giáp Bradley là hỗ trợ ngăn chặn bước đột phá này, theo đó bảo vệ lực lượng bộ binh bị áp đảo về nhân lực và pháo binh, sơ tán những người bị thương và sử dụng pháo cỡ nòng 25mm mạnh mẽ của phương tiện này để đối phó với các binh lính Nga.
Tuy nhiên, các phương tiện nặng 28 tấn trên đã sớm bị phát hiện. Súng cối và tên lửa phát nổ khắp nơi, trong khi các pháo thủ bị thương nặng, một chỉ huy của Ukraine cho hay.
Nhiệm vụ chiến đấu của Ukraine đã biến thành nhiệm vụ giải cứu đồng đội. Còn Nga thì tiếp tục giành lãnh thổ và tiến về phía trước.
Các binh lính và chỉ huy của Ukraine từ các lữ đoàn đều thừa nhận, nước này đang trở nên dễ tổn thương hơn bất kỳ thời điểm nào kể từ khi xung đột nổ ra vào cuối tháng 2/2022. Nga đang cố gắng khai thác cơ hội trên, tăng cưởng tấn công dọc phía Đông và đe dọa mở một mặt trận mới bằng cách nhắm vào các vị trí của Ukraine dọc biên giới phía Bắc bên ngoài thành phố Kharkiv.
Sau nhiều tháng Mỹ trì hoãn hỗ trợ, thương vọng và tình trạng thiếu hụt đạn dược nghiêm trọng của Ukraine đã có tác động sâu sắc đến tình hình chiến trường mà minh chứng là sự mệt mỏi của các binh lính đang phải chiến đấu hàng ngày.
"Thật sự thì tôi cảm thấy rất sợ hãi. Bởi vì chúng tôi không có đạn pháo, không có lực lượng, không có trang thiết bị để chiến đấu", Oleksandr Voloshyn, chỉ huy một tiểu đoàn xe tăng thuộc Lữ đoàn Cơ giới 59 cho hay.
Cuộc tiến công bất ngờ của Nga vào Ocheretyne, cách Aviivka hơn 14km về phía Tây Bắc vào cuối tháng 4 đã cho thấy một vết nứt nhỏ trong phòng tuyến có thể dẫn đến những tác động lan truyền bởi vì các trung đội đang bị kéo căng có nguy cơ bị đánh tạt sườn cũng như bị bao vây, trong khi các đơn vị khác bước vào cuộc đua để ngăn chặn Moscow đạt được đột phá.
Oleksandr Shyrshyn, Phó Chỉ huy Lữ đoàn Cơ giới 47 nhận định: "Có những sai lầm không được coi là nghiêm trọng. Nhưng chúng dẫn đến yêu cầu cần ổn định tình hình hiện nay và chưa rõ liệu sự ổn định đó có diễn ra hay không".
"Mỗi một sự kiện mà bạn không dự đoán được có thể khiến tình hình của bạn hoàn toàn đảo ngược. Đó là những gì đã xảy ra ở Ocheretyne", ông Shyrshyn nói.
Hiệu ứng gợn sóng
Sau khi Avdiivka thất thủ vào tháng 2/2024, thị trấn nhỏ Ocheretyne đóng vai trò như một cứ điểm quân sự vững chắc của Ukraine dọc một tuyến đường cao tốc. Hầu hết người dân đã rời đi. Những tòa nhà cao tầng bị bỏ hoang và các cơ sở hạ tầng đô thị mang đến những vị trí phòng thủ thuận lợi và trong 2 tháng, tình hình của quân đội Ukraine vẫn tương đối ổn định.
Tuy nhiên, sau đó mọi thứ bắt đầu đi chệch hướng.
Quân đội Nga đã xuất hiện bất ngờ trên đường phố quanh nhà của Ivan Vivsianyk vào cuối tháng 4 và ban đầu ông tưởng nhầm đó là binh lính Ukraine. Khi họ yêu cầu hộ chiếu, cụ ông 88 tuổi này biết rằng phòng tuyến Ocheretyne đã sụp đổ.
"Tôi nghĩ các binh lính sẽ tới và đánh bại họ nhưng điều đó đã không xảy ra", ông Ivan Vivsianyk nói.
3 tuần sau, bước tiến công nhỏ của Nga đã biến thành dải đất rộng gần 40km vuông và làm phức tạp thêm tình hình của Ukraine ở khu vực Donetsk.
Việc mở rộng dải đất này xa hơn về phía Bắc có thể cho phép Nga vượt qua những công sự mạnh nhất của Ukraine ở phía Đông mà Kiev đã kiểm soát trong nhiều năm. Nga hiện cũng có thể mở một hướng tấn công mới nhắm vào Konstiantynivka, thị trấn đóng vai trò như một chốt hậu cần quan trọng của các lực lượng Ukraine.
Bộ binh Nga đã tấn công như vũ bão dọc những cánh đồng gài mìn. Họ cũng tấn công bằng những đội hình xe bọc thép có kích cỡ khác nhau với các cuộc tấn công lớn thường do xe tăng dẫn đầu, được bảo vệ bởi các tấm kim loại lớn và được trang bị các thiết bị tác chiến điện tử tinh vi để đối phó với UAV. Các nhà quan sát phương Tây đã gọi chúng là những chiếc "xe tăng mai rùa".
"Chúng tôi cho phép bộ binh của họ tiến gần chúng tôi hơn nhằm tạo ra những cuộc đụng độ gần và giao tranh trực tiếp. Vì vậy, tổn thất của chúng tôi đang tăng lên", Trung úy Shyrshyn nói.
Nga cũng đang phải trả giá cho từng bước tiến công. Theo các nhà phân tích quân sự, mặc dù đưa rất nhiều binh lính vào chiến đấu nhưng Nga mới chỉ kiểm soát được một khu vực chỉ 20km vuông vào tháng 4/2024. Việc kiểm soát những thành phố pháo đài cuối cùng của Ukraine ở Donbass với những trung tâm đô thị như Kramatorsk và Pokrovsk chắc chắn sẽ cần đến những cuộc giao tranh dài đẫm máu.
Dù vậy, các bước tiến công của Nga trong những tuần gần đây ở phía Đông và Đông Bắc đang khiến tình hình trên tiền tuyến của Ukraine trở nên nguy hiểm.
Sai lầm nằm ở đâu?
"Hãy nhìn vào bản đồ, vị trí của chúng ta và vị trí của Ocheretyne", Đại tá Voloshyn, chỉ huy tiểu đoàn xe tăng cho hay. Ông đã nghiên cứu địa hình khi chuẩn bị thực hiện nhiệm vụ nhắm vào một ngôi nhà được cho là có 20 binh lính Nga đang ẩn nấp.
"Giờ tôi có thể khẳng định họ chỉ đơn giản vượt qua chúng ta ở bên trái và bên phải. Họ thành công về mặt chiến thuật, có trang thiết bị, nhân lực và đạn pháo", ông Voloshyn nói.
Việc thiếu sự dịch chuyển mạnh mẽ trên tiền tuyến trong hơn 1 năm đã làm phai mờ những cuộc giao tranh giành vị trí để duy trì sự cân bằng mong manh. Trong một cuộc xung đột mà giao tranh giành một hàng cây có thể kéo dài nhiều tuần lễ thì cuộc tiến công bất ngờ của Nga vào khu vực quanh Ocherytne có thể là động thái nguy hiểm nhất bởi nó diễn ra nhanh, tiến sâu và bất ngờ.
Đã có một cuộc tranh luận thẳng thắn về việc ai phải chịu trách nhiệm cho những thất bại này. Kênh Telegram Deep State có mối liên hệ gần gũi với quân đội Ukraine cáo buộc Lữ đoàn Cơ giới 115 đã rời các vị trí quan trọng khi chưa được lệnh, khiến cho quân đội Nga thâm nhập và tấn công như vũ bão vào đây.
Lữ đoàn 115 đã phủ nhận cáo buộc trên, đồng thời cho biết các binh lính đã bị áp đảo với tỷ lệ 15:1 và cầm cự lâu nhất có thể dưới những cuộc ném bom dữ dội.
"Chúng tôi muốn nhấn mạnh rằng không có đơn vị nào thuộc Lữ đoàn 115 rời đi hay chạy khỏi vị trí của mình", Lữ đoàn này cho hay. Một ủy ban quân sự đặc biệt đã được thành lập để xác định chính xác thì điều gì đã xảy ra.
Các binh lính Ukraine cho rằng một loạt vấn đề đã xảy ra, từ những hạn chế trong hệ thống thông tin liên lạc cho đến việc bị áp đảo về vũ khí.
Trung úy Shyrshyn thuộc Lữ đoàn 47 kiểm soát các vị trí cạnh Lữ đoàn 115 không bình luận về việc điều gì đã xảy ra ở đây nhưng cho biết những hệ quả của diễn biến trên có thể cảm nhận ngay lập tức: Đó là Lữ đoàn 47 đối mặt với việc phải rút lui hoặc bị bao vây và chịu tổn thất nặng nề. Theo ông, Nga đã cảm nhận được những yếu kém ở hướng này khi họ lợi dụng các lỗ hổng đó để qua mặt các binh lính Ukraine.
"Sau đó, chúng tôi đã mất Ocheretyne, Novobakhmutivka và Soloviove", ông Shyrshyn nói.
Trung úy Shyrshyn cũng hy vọng tình hình sẽ cải thiện khi các vũ khí đến Ukraine, nhưng từ giờ cho đến lúc đó, theo ông "chúng tôi sẽ tiếp tục chịu thương vong và mất lãnh thổ. Câu hỏi là liệu điều đó sẽ diễn ra với nhịp độ chậm và có thể phòng thủ hay là nhanh chóng và không thể cứu vãn".
