10 điểm đáng chú ý từ Chiến lược an ninh quốc gia mới của Mỹ

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu về Chiến lược An ninh quốc gia tại Washington D.C. (Nguồn: Reuters)

Theo nhận định của giới phân tích Mỹ, Chiến lược An ninh quốc gia mới của Washington đã thu hút sự quan tâm, chú ý của thế giới.

Đây không chỉ đơn thuần là bản trình bày mới nhất về các nguyên tắc, tham vọng và ưu tiên định hướng cho chính sách đối ngoại của Mỹ. Thay vào đó, chiến lược này giống như bản tuyên ngôn cho một nước Mỹ hoàn toàn khác biệt.

So với các văn kiện trước đây, chiến lược này được đánh giá là có quy mô hẹp hơn và hướng vào các vấn đề trong nước nhiều hơn.

Dưới đây là 10 điểm quan trọng giúp hiểu rõ hơn về cách Mỹ nhìn nhận vai trò và vị thế của nước này trên trường quốc tế.

Đầu tiên, chiến lược tập trung vào cá nhân Tổng thống đương nhiệm. Trong đó đã mô tả “nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump” là sự mở rộng của nhiệm kỳ đầu – một “sự điều chỉnh cần thiết và đáng hoan nghênh” – đã bắt đầu “mở ra một kỷ nguyên vàng son mới”.

Tài liệu gọi ông Trump là “Tổng thống của hòa bình”, ca ngợi việc ông “tận dụng khả năng đàm phán” để đạt được “hòa bình chưa từng có” trong tám cuộc xung đột trên toàn cầu, bao gồm việc chấm dứt chiến tranh ở Gaza với tất cả con tin còn sống được trao trả.

Thứ hai, chiến lược này định nghĩa chính sách đối ngoại là “bảo vệ lợi ích cốt lõi của quốc gia” và khẳng định đây là “trọng tâm duy nhất”.

Đáng chú ý, tài liệu này tái định nghĩa vai trò lãnh đạo và quyền lực thông qua các biện pháp cứng rắn, chủ nghĩa song phương và quan hệ liên minh. Đây là một nước Mỹ không hẳn là rút lui khỏi vũ đài thế giới, mà là củng cố quyền lực của mình bằng các trao đổi và thỏa thuận.

Thứ ba, vấn đề nhập cư được nâng lên thành mối quan tâm an ninh quốc gia then chốt. Văn kiện này tuyên bố “kỷ nguyên di cư hàng loạt phải chấm dứt”, và “an ninh biên giới là thành tố cơ bản của an ninh quốc gia”.

Chiến lược đã coi di cư hàng loạt là nguyên nhân gây ra tội phạm, suy thoái xã hội và méo mó kinh tế. Chiến lược này kêu gọi một thế giới nơi các quốc gia có chủ quyền phải hợp tác để “ngăn chặn thay vì tạo điều kiện cho các dòng chảy dân số gây bất ổn” và kiểm soát chặt chẽ người được phép nhập cảnh.

Thứ tư, chiến lược tuyên bố Mỹ sẽ “khẳng định và thực thi một ‘Hệ quả Trump’ đối với Học thuyết Monroe” nhằm giữ cho Tây Bán cầu không bị “xâm nhập thù địch từ nước ngoài hoặc sở hữu các tài nguyên chủ chốt”.

Mục tiêu là bảo đảm khu vực này đủ ổn định để ngăn chặn di cư hàng loạt và bảo vệ các chuỗi cung ứng thiết yếu. Đây là logic của Học thuyết Monroe nhằm phục vụ mục đích kiểm soát nhân khẩu học và chủ nghĩa dân tộc kinh tế.

Thứ năm, văn kiện nhấn mạnh “sự phục hồi và tái sinh sức khỏe tâm linh và văn hóa Mỹ” là điều kiện tiên quyết cho an ninh lâu dài.

Và điều này liên quan đến một nước Mỹ “trân trọng những vinh quang và các anh hùng trong quá khứ”, đồng thời được duy trì bởi “số lượng ngày càng tăng của các gia đình truyền thống, mạnh mẽ” nuôi dạy “những đứa trẻ khỏe mạnh”.

Thứ sáu, chiến lược này nâng các cuộc chiến tranh văn hóa lên thành một nguyên tắc điều hành đối với an ninh quốc gia, đồng thời mở rộng thành một nỗ lực rộng lớn hơn nhằm định nghĩa sự gắn kết văn hóa, bản sắc chính trị, và thậm chí cả thay đổi xã hội là những chỉ số về độ tin cậy chiến lược.

Thứ bảy, lá chắn tên lửa “Vòm Vàng” được xác định là một mục tiêu chiến lược.

Cụ thể, chiến lược mới kêu gọi phát triển “hệ thống phòng thủ tên lửa thế hệ tiếp theo, bao gồm Vòm Vàng cho lãnh thổ Mỹ” nhằm bảo vệ Mỹ, các khí tài ở nước ngoài và đồng minh.

Đây được đánh giá là một bước ngoặt về học thuyết, cũng là tầm nhìn về phòng thủ tên lửa nhiều lớp trên lãnh thổ quốc gia, vượt xa sự tập trung truyền thống vào việc bảo vệ chống lại các quốc gia không thân thiện.

Thứ tám, chiến lược đề cập tầm quan trọng của việc các đồng minh chia sẻ gánh nặng với Mỹ.

Nếu như các chiến lược trước đây chỉ yêu cầu đồng minh của Mỹ làm nhiều hơn, thì chiến lược này nêu rõ: “Thời kỳ Mỹ phải chống đỡ toàn bộ trật tự thế giới như thần Atlas đã kết thúc”, theo đó các nước NATO “cam kết… chi 5% GDP cho quốc phòng” – một tiêu chuẩn mà chiến lược khẳng định các đồng minh đã tán thành và giờ đây “buộc phải” đáp ứng.

Thứ chín, chiến lược nhấn mạnh các nguyên tắc “ưu thế của các quốc gia” và khẳng định sẽ chống lại “sự xâm nhập làm xói mòn chủ quyền của các tổ chức xuyên quốc gia can thiệp nhiều nhất”.

Văn bản trên cũng cam kết sẽ “cải cách” các thể chế này để “hỗ trợ thay vì cản trở chủ quyền cá nhân và thúc đẩy lợi ích của Mỹ”.

Cuối cùng, chủ nghĩa dân tộc kinh tế và tái công nghiệp hóa được đặt ở trung tâm chiến lược an ninh, chứ không phải ở ngoại vi. Theo đó, việc nuôi dưỡng sức mạnh công nghiệp Mỹ là “ưu tiên cao nhất của chính sách kinh tế quốc gia”, trong đó, một cơ sở sản xuất vững mạnh được mô tả là thiết yếu cho cả quyền lực thời bình và thời chiến.

Chiến lược cũng cam kết tái cân bằng thương mại, bảo đảm các chuỗi cung ứng quan trọng theo tinh thần của nhà lập quốc Hamilton để Mỹ “không bao giờ… phụ thuộc vào bất kỳ cường quốc bên ngoài nào” đối với các yếu tố đầu vào kinh tế hoặc quốc phòng then chốt, đồng thời định vị lĩnh vực năng lượng là động lực xuất khẩu hàng đầu.

Do đó, chính sách công nghiệp, thuế quan và kiểm soát chuỗi cung ứng sẽ là công cụ trung tâm của quản lý nhà nước, ngang hàng với các công cụ quân sự truyền thống.

Tóm lại, những điểm phân tích trên cho thấy đây là một chiến lược an ninh quốc gia đã hợp nhất chính sách kinh tế và nhập cư theo hướng “Nước Mỹ trên hết,” một học thuyết khu vực quyết đoán tại Tây Bán cầu, cùng với các mục tiêu chính trị trong nước, vào một khuôn khổ duy nhất.

Vẫn chưa rõ chiến lược này sẽ tác động đến thực tế như thế nào, bởi lẽ, tất cả các nguyên tắc được nêu ra trong văn kiện đều đã từng được các đời Tổng thống Mỹ công bố từ trước.

Dù vậy, có một điều chắc chắn rằng, Washington giờ đây đã từ bỏ chủ nghĩa toàn cầu để ưu tiên lợi ích quốc gia theo nguyên tắc “Nước Mỹ trên hết”.

(theo War on The Rocks)

Đăng Huy