5 tháng thăng trầm quan hệ hai ông Trump và Zelensky

Khi Tổng thống Ukraine – ông Volodymyr Zelensky điện đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump vào ngày Quốc khánh Mỹ 4-7, trợ lý hàng đầu của ông Zelensky gần như không giấu được sự nhẹ nhõm.

"Chà, đó là cuộc gọi tuyệt vời nhất mà chúng tôi từng có với ông [Trump]" – một quan chức Ukraine (đề nghị giấu tên) dẫn lời của Chánh văn phòng tổng thống Ukraine sau khi ông Zelensky cúp máy.

Theo các nguồn tin, cuộc gọi mang lại cảm giác tích cực đến mức khiến các nhân viên của ông Zelensky bất ngờ. "Tinh thần được nâng cao, nhưng còn quá sớm để ăn mừng. Chúng tôi phải chờ đợi hành động" – vị quan chức này nói.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng vào tháng 2. Ảnh: Marvin Joseph/THE WASHINGTON POST

5 tháng cải thiện quan hệ

Vào cuối tháng 2, ông Zelensky và ông Trump đã có một đấu khẩu căng thẳng tại Phòng Bầu dục. Cuộc đấu khẩu kết thúc bằng việc tổng thống Ukraine bị mời rời khỏi Nhà Trắng.

Sau cuộc đấu khẩu hồi tháng 2, ông Zelensky đã tìm xoa dịu căng thẳng với ông Trump thông qua các cuộc tương tác trực tiếp sau đó. Cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo tại Vatican vào tháng 4 khi đến dự tang lễ của Giáo hoàng Francis được cho là đã đặt nền móng cải thiện quan hệ giữa hai người.

Sau đó, ông Trump và ông Zelensky gặp lại nhau vào cuối tháng 6 tại hội nghị thượng đỉnh NATO ở Hà Lan. Các quan chức cho biết cuộc họp của NATO dường như đã góp phần đáng kể vào việc hàn gắn mối quan hệ giữa ông Trump và ông Zelensky.

Một quan chức mô tả cuộc họp thượng đỉnh NATO là "có tính chất công cụ", khi nội dung chính của cuộc họp là bàn về chi tiêu quốc phòng – vấn đề được ông Trump nhắc đi nhắc lại nhiều lần với các đồng minh NATO – và ít đề cập về vấn đề Ukraine so với các cuộc họp trước đây. Theo tờ The Washington Post, chương trình nghị sự trên cũng đã được thông báo cho ông Zelensky để ông khỏi bất ngờ.

Kết quả là, theo một quan chức châu Âu, ông Trump và ông Zelensky đều rời cuộc họp thượng đỉnh NATO với cảm giác "rất thân thiện".

Sự thay đổi trong quan điểm của ông Trump về Ukraine có thể được nhận ra trong cuộc trao đổi giữa vị tổng thống Mỹ và một phóng viên Ukraine đến từ đài BBC trong cuộc họp báo tại hội nghị thượng đỉnh NATO.

Phóng viên của BBC hỏi Tổng thống Trump liệu ông có bán hệ thống phòng không Patriot cho Ukraine hay không. Đáp lại, Tổng thống Trump bày tỏ sự cảm thông với phóng viên về việc cô đang sống ở Ba Lan với các con trong khi chồng cô đang tham gia chiến đấu trong xung đột tại Ukraine.

"Chúng tôi sẽ xem xét liệu chúng tôi có thể cung cấp [hệ thống phòng không Patriot] hay không" – ông Trump trả lời.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trái) gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump bên lề hội nghị thượng đỉnh NATO tại Hà Lan vào cuối tháng 6. Ảnh: AFP

Sự hỗ trợ từ nhiều bên

Cuộc điện đàm ngày 4-7 giữa ông Trump và ông Zelensky đánh dấu một bước ngoặt đáng chú ý trong quan hệ Mỹ-Ukraine. Đây được xem là một trong những nhân tố dẫn đến quyết định của ông Trump trong ngày 14-7 về thỏa thuận viện trợ vũ khí cho Ukraine, bao gồm hệ thống phòng không Patriot. Theo đó, các quốc gia châu Âu sẽ chi trả cho số vũ khí mà Washington chuyển cho Kiev.

Sự thay đổi này là kết quả của nhiều tháng làm việc của phía Ukraine với các nhà lãnh đạo châu Âu, các nghị sĩ Cộng hòa và những người ủng hộ Ukraine. Trong các cuộc làm việc này, các đối tác đã đưa ra nhiều lời khuyên cho phía Ukraine về cách làm việc với chính quyền ông Trump.

"Rất nhiều đồng minh của Ukraine đã liên lạc với ông Zelensky về vấn đề này, các đồng minh này cũng liên lạc với nhau. Họ đã thảo luận về cách nói chuyện với ông Trump" – tờ The Washington Post dẫn lời một quan chức châu Âu.

Theo The Washington Post, các nhà hoạch định chính sách từ Mỹ và một số nước châu Âu cho biết họ đã phối hợp với phía Ukraine nhằm cải thiện mối quan hệ giữa ông Zelensky và ông Trump, ngay cả trước khi cuộc đấu khẩu tại Nhà Trắng vào tháng 2 xảy ra.

Theo các nguồn tin, sau cuộc đấu khẩu, các nhà lãnh đạo châu Âu đã giúp ông Zelensky soạn thảo ngôn từ để ông sử dụng để xin lỗi ông Trump. Và các nhà lãnh đạo châu Âu đôi khi còn tận dụng những khoảnh khắc nói chuyện riêng với ông Trump để cải thiện mối quan hệ Mỹ-Ukraine.

The Washington Post dẫn lời hai nhà ngoại giao châu Âu rằng Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Tổng thống Trump đã gọi điện cho nhau thường xuyên để cùng thảo luận về nhiều vấn đề. Trong các cuộc gọi này, ông Macron được cho là đã sử dụng mối quan hệ lâu dài với ông Trump để nhấn mạnh quan điểm việc hỗ trợ Ukraine sẽ giúp mang lại lợi ích cho chính quyền Trump.

Thủ tướng Anh Keir Starmer cũng đề cập về việc cải thiện quan hệ Mỹ-Ukraine trong các cuộc thảo luận giữa ông với Tổng thống Trump. Trong khi đó, Thủ tướng Đức Friedrich Merz cũng “nói giúp” Ukraine trong những cuộc thảo luận với Tổng thống Trump tại Phòng Bầu dục vào đầu tháng 6.

Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb và Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Mark Rutte cũng được cho là đã thảo luận với Tổng thống Trump về việc hỗ trợ Ukraine.

Tổng thống Mỹ Donald Trump gặp Tổng thư ký NATO Mark Rutte tại Nhà Trắng vào ngày 14-7. Ảnh: Kent Nishimura/THE WASHINGTON POST

Sự thay đổi trong mối quan hệ giữa ông Trump và ông Zelensky được cho là có lợi cho tổng thống Ukraine và được xem là sự “thoát hiểm trong gang tấc” của ông Zelensky, nhất là khi Ukraine đối mặt nhiều khó khăn trên chiến trường.

Tuy nhiên, những người thân cận của ông Trump nói rằng tổng thống Mỹ vẫn chưa từ bỏ mục tiêu quan trọng mà ông theo đuổi là chấm dứt xung đột tại Ukraine càng nhanh càng tốt.

"Tôi không đứng về phía ai cả. Các bạn biết tôi đứng về phía nào không? Phía nhân loại. Tôi muốn ngăn chặn việc hàng ngàn người thiệt mạng mỗi tuần" – ông Trump nói với các phóng viên hôm 15-7.

KHOA ĐIỀM