Á khoa UET là cựu chuyên Anh nêu thuận lợi và khó khăn khi học ngành Công nghệ

Đoàn Đức Kiên, 22 tuổi, quê Hải Phòng, là cựu sinh viên ngành Khoa học máy tính (CN8) của Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội (VNU-UET). Với điểm học tập 3.92/4.0, Kiên là á khoa của ngành, đồng thời á khoa tốt nghiệp toàn khóa K66 (2021-2025). Tại UET, cậu có 3 năm cộng tác tại phòng thí nghiệm, 2 bài báo khoa học, một số giải thưởng về nghiên cứu khoa học và lập trình.

Đoàn Đức Kiên trong ngày tốt nghiệp đại học hồi tháng 7/2025.

Trò chuyện với phóng viên Chuyên trang Sinh Viên Việt Nam, Báo Tiền Phong, Kiên nói tự hào vì “học đại học không mất tiền” khi đã giành học bổng tất cả các học kỳ. Tiếp nối thành tích ấy, Kiên lại “học cao học không mất tiền” khi trở thành một trong 41 sinh viên Việt Nam nhận học bổng thạc sĩ Erasmus Mundus khóa 2025-2027, với tài trợ toàn phần từ Liên minh Châu Âu (EU).

Kiên trúng tuyển chương trình về Toán ứng dụng, có tên đầy đủ là “Mô hình Toán học, Mô phỏng và Khoa học dữ liệu cho các Thách thức Công nghiệp và Xã hội (MATHS-DISC)”. Đây là khóa học thạc sĩ liên kết giữa 5 trường đại học tại Bồ Đào Nha, Đức, Pháp, Ý và Ukraine. Trong kỳ đầu tiên, cậu đang học tại Đại học Lisbon (Universidade de Lisboa) tại thủ đô của Bồ Đào Nha.

Kiên trong chuyến du lịch đến thành phố Aveiro, Bồ Đào Nha.

Từ học sinh chuyên Anh đến Á khoa trường Công nghệ

Ngay từ khi học cấp hai, Kiên đã thể hiện khả năng học tốt môn Tiếng Anh và giành huy chương Olympic trực tuyến cấp quốc gia. Nam sinh thi đỗ vào lớp chuyên Anh, Trường THPT Chuyên Nguyễn Trãi của tỉnh Hải Dương cũ, tiếp tục đạt nhiều giải thưởng học sinh giỏi Tiếng Anh các cấp. Ngoài môn chuyên, cậu cũng học tốt Toán và các môn khoa học tự nhiên.

“Lúc thi đại học, thấy không đủ khả năng theo đuổi các ngành khoa học cơ bản nên mình nghĩ đến các ngành ứng dụng, cụ thể là nhóm ngành công nghệ. Vì chưa rõ bản thân phù hợp với hướng đi nào nên mình chọn Khoa học máy tính, một ngành nền tảng để có thể linh hoạt phát triển theo các hướng khác nhau”, Kiên nhớ lại.

Với nền tảng ngoại ngữ, ngay từ năm thứ nhất, Kiên nhận thấy mình có một số lợi thế nhất định khi theo học ngành Khoa học máy tính. Đây cũng là điều mà nam sinh muốn chia sẻ cùng độc giả của Sinh Viên Việt Nam:

Đầu tiên, với vốn tiếng Anh tốt, Kiên đã sớm lấy được chứng chỉ chuẩn đầu ra tiếng Anh từ trước khi vào đại học, một “chướng ngại vật” vẫn đang làm khó không ít sinh viên hiện nay. Nhờ sớm đạt chuẩn đầu ra, Kiên có thể dành trọn thời gian và sự tập trung cho các môn chuyên ngành, góp phần tăng khả năng học tốt hơn, nâng cao đáng kể kết quả học tập.

Thứ hai, Kiên có thể tìm kiếm dễ dàng các giáo trình, bài giảng chuyên sâu từ các nước nói tiếng Anh, đặc biệt là Mỹ, nơi có nền khoa học công nghệ phát triển hàng đầu thế giới.

Việc này không chỉ giúp mở rộng góc nhìn về kiến thức chuyên ngành, mà còn cho phép Kiên tiếp cận nhanh chóng các tài liệu cập nhật nhất chưa kịp dịch sang tiếng Việt. Trong một lĩnh vực thay đổi từng ngày như công nghệ, khả năng tiếp cận trực tiếp nguồn học liệu gốc là một lợi thế cạnh tranh không hề nhỏ.

Thứ ba, là một cựu học sinh chuyên Anh, khối chuyên vốn được xem có môi trường năng động và toàn diện, đã giúp Kiên rèn luyện các kỹ năng mềm như đọc hiểu, viết học thuật và thuyết trình.

Kĩ năng đọc hiểu giúp cậu đọc giáo trình viết bằng tiếng Anh một cách nhanh chóng và hiệu quả. Kỹ năng viết học thuật và thuyết trình giúp cậu trình bày ý tưởng một cách rõ ràng, mạch lạc trong các môn yêu cầu làm bài tập lớn hoặc dự án.

Kiên nhận bằng đại học tại VNU-UET hồi tháng 7/2025.

Bên cạnh những thuận lợi nêu trên, Kiên cũng thừa nhận bản thân gặp một số thách thức nhất định. Trong đó, khó khăn lớn nhất là sự thiếu hụt về nền tảng kiến thức và tư duy so với các bạn học khối khoa học tự nhiên và các bạn chuyên Toán, Tin, Lý, Hóa, Sinh. Khi học phổ thông, các bạn đã được rèn luyện tư duy logic và tư duy giải quyết vấn đề, nên có nền tảng vững chắc hơn để học ngành Khoa học máy tính.

Để khắc phục điều này, Kiên đã áp dụng các kế hoạch và phương pháp học tập rõ ràng, kỷ luật, cùng với sự chăm chỉ và cố gắng của bản thân.

“Một bất lợi khác của mình so với các bạn, đó là các bạn có cơ hội xây dựng mạng lưới mối quan hệ trong ngành từ rất sớm, bởi bạn cùng lớp ở phổ thông của các bạn cũng thường theo học khối ngành công nghệ”, Kiên nói thêm.

Suy nghĩ “Học để học” thay vì “Học để thi”

“Thú thật, mình không có bí quyết học tập nào đặc biệt, chỉ cố gắng học bài, hiểu bài và không quá đặt nặng điểm số”, Kiên chia sẻ.

Nam sinh cho biết, khi vào đại học, cậu đã thay đổi cách nhìn về việc học. Thay vì “học để thi”, Kiên chọn “học để học”, vừa giúp đạt điểm cao, vừa tạo nền tảng kiến thức vững chắc cho bản thân. Từ đó, cậu trở nên chủ động hơn trong việc tiếp thu và mở rộng tri thức.

Với Kiên, việc học không chỉ dừng lại ở chuyện chuẩn bị bài, chú ý nghe giảng hay tích cực phát biểu trên lớp. Quan trọng hơn, theo cậu, học là để thật sự hiểu và nắm vững kiến thức, từ đó có thể vận dụng linh hoạt trong thực tế cũng như làm bài thi một cách dễ dàng.

Kiên (ngoài cùng bên phải), thành viên Đội tuyển PAM của khoa Công nghệ thông tin (VNU-UET) giành giải Vô địch kỳ thi Procon Việt Nam năm 2023.

Trong nhiều môn học, Kiên không ghi chép mà chỉ tập trung lắng nghe giảng để nắm ý chính. Sau giờ học, cậu tự tìm hiểu thêm để củng cố kiến thức. Bên cạnh giáo trình do giảng viên cung cấp, Kiên chủ động khai thác các nguồn học liệu mở bằng tiếng Anh nhằm hiểu rõ bản chất vấn đề và có cái nhìn tổng quan về môn học.

Với cậu, việc nắm được “bức tranh tổng quan” chẳng khác nào có trong tay một tấm bản đồ, giúp định hướng xem cần vận dụng khái niệm hay công cụ nào khi giải quyết một bài toán, dù trong đề thi hay trong công việc thực tế. Khi ôn thi, ngoài tham khảo đề các năm trước của trường, Kiên còn tìm làm thêm đề thi của những trường khác để mở rộng góc nhìn và rèn luyện khả năng xử lý khi gặp các dạng bài mới.

“Việc chỉ ôn tập dựa vào đề thi các năm trước của trường dễ dẫn đến tình trạng mà trong ngành Trí tuệ nhân tạo gọi là overfitting (quá khớp), hiểu đơn giản là ghi nhớ máy móc, khó thích ứng nếu đề thi thay đổi cấu trúc. Nếu đề thi giữ nguyên, cách này có thể giúp đạt điểm cao, nhưng về lâu dài sẽ khiến người học dễ quên kiến thức và khó vận dụng vào thực tế.”, Kiên giải thích.

Về kế hoạch học tập, Kiên luôn cố gắng sắp xếp các môn học sao cho cân bằng về khối lượng kiến thức trong mỗi học kỳ. Cậu chủ động đăng ký xen kẽ giữa những môn “nhẹ” và môn “nặng” dựa trên sự hiểu biết và đánh giá của bản thân, đồng thời phân bổ thời gian học hợp lý cho từng môn. Cách này giúp Kiên tránh tình trạng quá tải, duy trì nhịp học ổn định và đạt hiệu quả cao hơn.

Kiên (thứ 2 từ trái sang) cùng bạn học và TS. Ma Thị Châu, giảng viên VNU-UET, tại cuộc thi lập trình quốc tế NAPROCK PROCON tại Nara, Nhật Bản hồi tháng 10/2024. Đội của Kiên đã giành giải Đặc biệt tại cuộc thi này.

Đối diện với thất bại để tốt hơn mỗi ngày

Kiên dự định nộp học bổng thạc sĩ từ cuối năm ba đại học, nhưng đến đầu năm nay, sau khi hoàn tất các môn học kỳ I năm cuối, cậu mới thực sự bắt tay vào chuẩn bị. Kiên phải gấp rút thi chứng chỉ tiếng Anh TOEFL và đạt 112/120 điểm tương đương trình độ C1. Khi ấy, nhiều chương trình đã hết hạn nộp hồ sơ nên Kiên không có nhiều lựa chọn. Cậu nộp hai chương trình Erasmus Mundus, trúng một và trượt một.

“Việc trượt học bổng là điều bình thường.Các học bổng toàn phần như Erasmus Mundus có tính cạnh tranh rất cao. Đôi khi mình không thành công chỉ vì người khác mạnh và phù hợp hơn. Hồ sơ chỉ phản ánh năng lực và phẩm chất của bản thân, nếu hai yếu tố ấy chưa đủ, thì không gì có thể bù đắp được. Mình đã làm hết sức, nên dù không đỗ hết, mình cũng không hối tiếc.”, Kiên chia sẻ.

Kiên cũng không ngại khi nhắc về những lần chưa đạt được mục tiêu trong quá khứ. Ví dụ lần không đạt giải trong kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia hay bị loại từ vòng đầu tiên khi ứng tuyển vào một tập đoàn công nghệ lớn.

“Đôi khi do thiếu may mắn hoặc đơn giản vì năng lực chưa đủ”, Kiên nói. Điều quan trọng, theo cậu, chính là học cách đối diện với thất bại và giữ vững tinh thần phấn đấu để trở nên tốt hơn mỗi ngày. “Mình luôn chuẩn bị sẵn tâm thế có thể thất bại, nên nếu điều đó xảy ra, cũng không quá bất ngờ”, cậu nói thêm.

Kiên và Dương Ngân Hà, thủ khoa tốt nghiệp VNU-UET 2023, người chị thân thiết đã giúp đỡ cậu rất nhiều trong học tập. Hai chị em có nhiều điểm giống nhau như cùng là cựu học sinh Chuyên Nguyễn Trãi (Hải Dương cũ) và đều là học giả Erasmus Mundus.

Thời sinh viên, Kiên theo đuổi hướng nghiên cứu về học máy, cụ thể là Học tăng cường, một nhánh của Trí tuệ nhân tạo. Đây là phương pháp giúp máy tính tự học cách đưa ra quyết định tối ưu thông qua việc thử nghiệm, nhận phần thưởng hoặc hình phạt từ kết quả hành động, tương tự như cách con người học từ trải nghiệm. Kiên chọn hướng này vì tin rằng đây là lĩnh vực tiềm năng, mở ra nhiều cơ hội phát triển cho trí tuệ nhân tạo trong tương lai.

Hiện tại, Kiên đang theo học chương trình thạc sĩ ngành Toán ứng dụng, chuyên sâu về mô hình hóa toán học. Việc học sâu về toán giúp cậu mở rộng hiểu biết và xây dựng nền tảng vững chắc hơn cho con đường nghiên cứu sau này.

“Mình muốn tập trung trau dồi kiến thức và rèn luyện kỹ năng, để có thể thích ứng với bất kỳ hướng nghiên cứu nào”, cậu chia sẻ. Trong quá trình đó, Kiên vẫn đang chủ động và nỗ lực tìm hiểu thêm các lĩnh vực khác ngoài Học tăng cường, để tìm ra hướng đi phù hợp nhất với bản thân.

Ảnh: NVCC