Ấn Độ và Nga kỳ vọng đột phá lớn tại hội nghị thượng đỉnh 2025

Chuyến thăm New Delhi dự kiến của Tổng thống Nga mở ra cơ hội mở rộng hợp tác dầu mỏ, quốc phòng và tài chính. Hai nước tìm cách vượt qua sức ép trừng phạt và phục hồi thương mại (trong ảnh: Tổng thống Nga Vladimir Putin, phải, và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại cuộc gặp ở Trung Quốc ngày 1/9/2025). Ảnh: ANI/TTXVN

Theo nhận định của ông Aleksei Zakharov, thành viên tại Chương trình Nghiên cứu Chiến lược Nga và Âu-Á tại Quỹ Nghiên cứu Observer (orfonline.org) có trụ sở tại Ấn Độ, Tổng thống Nga Vladimir Putin dự kiến sẽ đến thăm New Delhi vào ngày 4-5/12 tới để tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Ấn Độ - Nga thường niên lần thứ 23, đánh dấu chuyến thăm Ấn Độ đầu tiên của ông kể từ tháng 12/2021.

Chương trình nghị sự của hội nghị thượng đỉnh lần này rất rộng, bao gồm các chủ đề từ năng lượng và quốc phòng đến thương mại, đầu tư. Các cuộc đàm phán được kỳ vọng sẽ không chỉ thúc đẩy các dự án chung mà còn tìm cách giải quyết những thách thức cấp bách đang cản trở hợp tác kinh tế và thương mại song phương.

Năng lượng: Động lực chính giữa vòng xoáy cấm vận

Kể từ năm 2022, năng lượng đã trở thành động lực chính của quan hệ đối tác song phương, đưa Nga trở thành nguồn cung dầu thô lớn nhất cho Ấn Độ. Mặc dù phải đối mặt với nhiều đợt trừng phạt, các công ty Nga vẫn tiếp tục vận chuyển dầu đến các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ. Các hạn chế mới nhất của Mỹ đối với Rosneft và Lukoil, hai công ty dầu khí lớn nhất của Nga, đã làm phức tạp nguồn cung, đòi hỏi phải điều chỉnh lại chuỗi cung ứng hiện có.

Tuy nhiên, các biện pháp này khó có thể hủy hoại mối quan hệ dầu mỏ Ấn Độ - Nga. Moskva tin tưởng rằng dòng dầu sẽ tìm được đường đi, đặt cược vào khả năng Ấn Độ tiếp tục mua dầu gián tiếp thông qua một loạt các trung gian và cơ chế giải quyết thách thức. Về phía Ấn Độ, New Delhi tỏ ra không mấy mặn mà trước áp lực của Mỹ trong những lĩnh vực liên quan đến lợi ích quốc gia, khi các công ty tái khẳng định ý định tiếp tục nhập khẩu dầu của Nga từ các thực thể không bị trừng phạt. Điều này cho thấy hai nước sẽ tìm cách duy trì mối quan hệ cùng có lợi ngay cả khi quá trình này trở nên phức tạp hơn.

Nga cũng mong muốn Ấn Độ vẫn là khách hàng dầu mỏ lâu dài để ổn định dự báo ngân sách và bù đắp sự phụ thuộc ngày càng tăng vào Trung Quốc với tư cách là điểm đến xuất khẩu lớn nhất. Để đối phó với xu hướng New Delhi có thể cắt giảm các giao dịch dầu mỏ liên quan đến Moskva vào năm 2026 sau khi các lệnh trừng phạt mới nhất của Mỹ có hiệu lực, Nga đang chuẩn bị một loạt các biện pháp để thúc đẩy vận chuyển, từ việc giảm giá đáng kể đến giao dịch thông qua các công ty và trung gian mới thành lập.

Ngoài dầu mỏ, Nga còn mong muốn mở rộng hợp tác hạt nhân dân sự với Ấn Độ. Rosatom, tập đoàn hạt nhân của Nga, đang cung cấp dịch vụ nội địa hóa các dự án nhà máy điện hạt nhân quy mô lớn và nhỏ. Bên cạnh việc hoàn thành Giai đoạn II và III của Nhà máy điện hạt nhân Kudankulam tại Tamil Nadu, Rosatom còn đề xuất Ấn Độ khởi động một nhà máy mới, dù việc phê duyệt địa điểm đang bị trì hoãn.

Một đề xuất quan trọng khác là xây dựng các lò phản ứng mô-đun Nhỏ (SMR), mặc dù Ấn Độ vẫn đang xem xét mua các công nghệ tương tự từ các đối tác khác như Mỹ và Pháp. Nga và Ấn Độ cũng đang hợp tác xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Rooppur tại Bangladesh, trong đó Rosatom tìm nguồn cung ứng một số thiết bị cần thiết từ các nhà thầu Ấn Độ.

Quan hệ đối tác quốc phòng và những thách thức trong giao hàng

Quan hệ đối tác quốc phòng Ấn Độ - Nga đã phục hồi rõ rệt sau giai đoạn bất ổn từ năm 2022 đến năm 2024. Hội nghị thượng đỉnh dự kiến lần này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện các thỏa thuận mới, mặc dù những thỏa thuận này có khả năng sẽ được giữ kín.

Các thỏa thuận tiềm năng bao gồm việc Ấn Độ mua một lô hệ thống phòng không S-400 mới, sau khi hệ thống này đã hoạt động tốt trong Chiến dịch Sindoor vào tháng 5/2025. Bộ Quốc phòng Ấn Độ gần đây đã phê duyệt sơ bộ việc mua "một số lượng lớn tên lửa đất đối không" cho S-400, với tầm bắn 120, 200, 250 và 380 km, cho thấy New Delhi đặt cược chắc chắn vào các hệ thống này. Tuy nhiên, việc hoãn cung cấp hai đơn vị còn lại theo thỏa thuận năm 2018 cho thấy Ấn Độ vẫn có thể gặp phải tình trạng chậm trễ trong việc giao các hệ thống mới.

Các mục khác trong chương trình nghị sự là việc sản xuất chung hệ thống phòng không S-500 và thỏa thuận máy bay chiến đấu Su-57. Cả hai dường như vẫn đang trong giai đoạn đầu của các cuộc đàm phán và khó có thể trở thành hiện thực sớm.

Trong bối cảnh đó, có khả năng cao hơn một chút liên quan đến một thỏa thuận về Su-57E, phiên bản xuất khẩu của máy bay chiến đấu Su-57. Mặc dù Ấn Độ đã rút khỏi chương trình chung (FGFA) vào năm 2018, Không quân Ấn Độ (IAF) hiện đang xem xét mua Su-57 như một giải pháp "tạm thời" để giải quyết các khoảng trống về năng lực và sự thiếu hụt về sức mạnh không quân. Nga sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu của Ấn Độ, bao gồm chuyển giao công nghệ không hạn chế và sản xuất máy bay trên lãnh thổ Ấn Độ. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều nghi ngờ từ các chuyên gia Ấn Độ về độ tin cậy của Su-57, do bản thân Nga cũng chỉ sử dụng máy bay này ở mức độ hạn chế.

Thúc đẩy thương mại và hội nhập tài chính

Các cuộc thảo luận về cách thức mở rộng hợp tác thương mại và công nghiệp sẽ là trọng tâm chính của hội nghị thượng đỉnh. Để giải quyết mất cân bằng thương mại, Nga dự kiến sẽ đưa ra một loạt biện pháp nhằm tạo điều kiện cho các công ty Ấn Độ tiếp cận thị trường Nga nhiều hơn, với mục tiêu tăng cường xuất khẩu máy móc, thiết bị viễn thông, hóa chất, thực phẩm và dược phẩm của Ấn Độ.

Việc đẩy nhanh các cuộc đàm phán thương mại giữa Ấn Độ và Liên minh Kinh tế Á-Âu (EAEU) dường như là một phần mở rộng của các biện pháp song phương. Kế hoạch làm việc 18 tháng, được thông qua vào tháng 8/2025, bao gồm việc mở cửa các thị trường EAEU mới cho các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, nông dân và ngư dân Ấn Độ.

Hội nhập ngân hàng đang được mở rộng, với một số ngân hàng lớn nhất của Nga tăng cường sự hiện diện tại Ấn Độ, và thanh toán trực tiếp bằng "đồng tiền quốc gia" đang chiếm ưu thế trong thương mại song phương. Ngân hàng Trung ương Nga cũng đang có kế hoạch mở một văn phòng đại diện tại Ấn Độ nhằm thúc đẩy việc tích hợp các hệ thống thanh toán và dịch vụ tài chính.

Các dự án đầu tư, liên doanh và sáng kiến đồng sản xuất dự kiến nằm trong số những kết quả của hội nghị thượng đỉnh. Ấn Độ dự kiến sẽ công bố việc thành lập một nhà máy sản xuất urê tại Nga để đảm bảo nguồn cung phân bón ổn định. Trong lĩnh vực hàng không dân dụng, Hindustan Aeronautics Ltd (HAL) đã ký thỏa thuận với Tập đoàn Máy bay Thống nhất (UAC) của Nga để sản xuất máy bay SJ-100. Nga cũng đề xuất tăng cường hợp tác hàng hải, bao gồm việc thành lập các cụm đóng tàu và sửa chữa tàu với sự tham gia của Moskva tại các cảng Mumbai và Chennai, cùng với việc cùng nhau đóng tàu phá băng phi hạt nhân và hỗ trợ của Nga trong việc phát triển "vận tải biển xanh".

Chuyên gia Zakharov kết luận, trong bối cảnh hai nước đang phải đối mặt với những khó khăn địa chính trị và những trở ngại bên ngoài, hội nghị thượng đỉnh Nga - Mỹ dự kiến sẽ mang đầy tính biểu tượng. Việc chuyển hóa ý định thành các thỏa thuận hợp tác sẽ vẫn là ưu tiên hàng đầu của New Delhi và Moskva. Với việc thuế quan của Mỹ và quan hệ Trung-Mỹ (G2) đang định hình lại các phương trình khu vực, đây có thể là thời điểm lý tưởng để khôi phục quan hệ đối tác Ấn Độ - Nga.

Công Thuận/Báo Tin tức và Dân tộc