Bài 1: Thành tựu gần 40 năm Đổi mới - tiền đề, nguồn lực quan trọng để đất nước bước vào kỷ nguyên mới

Báo Đại biểu Nhân dân trân trọng giới thiệu loạt bài của PGS.TS Lê Minh Thông, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật với chủ đề “Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”.

Tiếp tục cải cách mô hình tổ chức bộ máy - nhiệm vụ trọng tâm trong kỷ nguyên mới

Trong mọi giai đoạn lịch sử trước đây, từ kỷ nguyên giải phóng dân tộc, giải phóng con người, giành và giữ nền độc lập sau cách mạng tháng Tám 1945; kỷ nguyên Đổi mới đất nước từ năm 1986 và kỷ nguyên vươn mình của dân tộc sẽ được bắt đầu Đại hội XIV của Đảng sắp tới, sự lãnh đạo, dẫn dắt của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự quản lý điều hành của Nhà nước, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị là một trong những điều kiện, nhân tố có ý nghĩa quyết định thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ đặt ra.

Toàn cảnh Hội nghị toàn quốc quán triệt tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18 - NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XII; tình hình kinh tế - xã hội năm 2024, giải pháp tăng tốc phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và tháo gỡ những điểm nghẽn, nút thắt về thể chế

Qua gần 40 năm Đổi mới, chúng ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử… Đất nước chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay [1]. Những thành tựu của gần 40 năm Đổi mới là tiền đề, là nguồn vốn to lớn và quan trọng để đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Tuy nhiên, bên cạnh các thuận lợi, cơ hội, vẫn còn không ít khó khăn, thách thức, từ nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình; hay 4 nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ mà Đảng đã chỉ ra từ Hội nghị giữa nhiệm kỳ khóa VII còn tồn tại, có mặt còn gay gắt hơn; từ những biến động to lớn, diễn biến phức tạp, khó dự báo của tình hình thế giới và khu vực.

Bối cảnh tình hình đất nước và thế giới trong giai đoạn mới đòi hỏi Đảng, Nhà nước và cả hệ thống chính trị phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ cả về tổ chức và hoạt động, thực hiện hiệu quả vai trò, trách nhiệm lãnh đạo, dẫn dắt, tổ chức, tập hợp, huy động sức mạnh của toàn dân tộc thực hiện khát vọng xây dựng đất nước hùng cường “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”, sánh vai với các cường quốc năm châu như mong muốn của Bác Hồ kính yêu.

Trong bài trao đổi tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh với các học viên Lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương khóa XIV, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ 7 định hướng chiến lược đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Trong đó, có tới 4 định hướng chiến lược liên quan trực tiếp đến đổi mới hệ thống chính trị. Đó là, cải tiến phương thức lãnh đạo của Đảng; tăng cường tính Đảng trong xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân; tinh gọn bộ máy, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; và xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp chiến lược[2].

Điều này cho thấy nhiệm vụ tiếp tục cải cách mô hình tổ chức và hoạt động của từng thiết chế thành viên của hệ thống chính trị và mô hình tổng thể của hệ thống chính trị vẫn là nhiệm vụ trọng tâm để thực hiện thắng lợi công cuộc vươn mình của dân tộc trong kỷ nguyên mới.

Sắp xếp kiện toàn, tinh gọn bộ máy ngang tầm với yêu cầu, nhiệm vụ

Hệ thống chính trị Việt Nam được xây dựng trên cơ sở hệ thống chuyên chính vô sản, vốn được thiết kế để thực hiện sứ mệnh, nhiệm vụ của chuyên chính vô sản trong giai đoạn kháng chiến và thực hiện cải tạo XHCN, với nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, bao cấp trước đây, đã có nhiều đổi mới, phát triển trong điều kiện của công cuộc Đổi mới đất nước, góp phần quan trọng vào việc giành được những thành tựu có ý nghĩa lịch sử.

Tuy nhiên, ngay trong giai đoạn đổi mới, hệ thống chính trị vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế, tổ chức và hoạt động của một số thiết chế trong hệ thống vẫn chưa thật sự ngang tầm với yêu cầu, nhiệm vụ. Những bất cập, hạn chế trong tổ chức và hoạt động của Đảng, bộ máy nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội, nếu chậm được khắc phục sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến tiến trình vươn mình của dân tộc trong kỷ nguyên mới.

Vì thế, vấn đề đang đặt ra có tính cấp thiết vẫn là tiếp tục cải cách mô hình tổ chức tổng thể của cả hệ thống chính trị, một cách quyết liệt với mức độ, quy mô của một cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy, với quyết tâm chính trị cao hơn nữa, các giải pháp mạnh mẽ hơn nữa, để mỗi tổ chức thành viên của hệ thống chính trị thật sự rõ về chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm và thẩm quyền, tinh gọn về tổ chức bộ máy, hiệu quả, hiệu lực về hoạt động để đáp ứng tốt yêu cầu lãnh đạo, dẫn dắt và tổ chức công cuộc vươn mình của dân tộc trong kỷ nguyên phát triển mới.

Việc xây dựng, đổi mới, hoàn thiện tổ chức bộ máy của các thiết chế trong hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả trước yêu cầu mới, cần tập trung vào một số vấn đề trọng tâm. Trong đó, trước hết, cần tiếp tục xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, với trọng tâm là đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đối với hệ thống chính trị.

Để tiếp tục lãnh đạo, dẫn dắt công cuộc vươn mình của dân tộc trong kỷ nguyên mới, Đảng ta phải tiếp tục tự đổi mới mạnh mẽ tổ chức và hoạt động, thật sự trong sạch, thật sự vững mạnh, ngang tầm với yêu cầu phát triển của đất nước trong thời đại mới. Quán triệt nhất quán quan điểm “xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt”; kết hợp hài hòa, chặt chẽ và có hiệu quả giữa xây dựng với chỉnh đốn Đảng, giữa xây dựng Đảng với bảo vệ Đảng; không ngừng nâng cao năng lực và đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng trong điều kiện mới. Tăng cường xây dựng Đảng về chính trị. Hết sức coi trọng xây dựng Đảng về tư tưởng. Kiên định, vững vàng trên nền tảng chủ nghĩa Marx - Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời không ngừng bổ sung, phát triển sáng tạo, phù hợp với thực tiễn Việt Nam, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới, thực hiện nghiêm nguyên tắc xây dựng Đảng[3].

Tập trung xây dựng Đảng về đạo đức, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” để Đảng ta thật sự là “đạo đức, là văn minh”, thật sự là một chính đảng liêm chính theo tư tưởng và phong cách Hồ Chí Minh. Tiếp tục sắp xếp kiện toàn hệ thống tổ chức đảng các cấp, tinh gọn bộ máy các cơ quan tham mưu của Đảng, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tham mưu trong các cơ quan đảng, ngang tầm với yêu cầu xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong điều kiện mới. Đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ để khắc phục tình trạng “đúng quy trình nhưng không đúng người”. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, người đứng đầu các cấp đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ[4].

Tăng cường dân chủ, đoàn kết thống nhất trong Đảng, xử lý hài hòa mối quan hệ giữa thực hành dân chủ, củng cố kỷ luật, kỷ cương trong Đảng. Đổi mới mạnh mẽ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng. Kiên quyết, kiên trì đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực lãng phí với quyết tâm chính trị cao hơn, hành động mạnh mẽ hơn, hiệu quả hơn theo đúng phương châm “Không có vùng cấm, không có ngoại lệ”. Đặc biệt quyết liệt đấu tranh, ngăn chặn tình trạng lãng phí cả trong khu vực công và khu vực tư, xem cuộc đấu tranh phòng, chống lãng phí là quan trọng và cấp thiết như cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Yếu tố then chốt bảo đảm cho Đảng thật sự là “trí tuệ, lương tâm của thời đại”, là “đạo đức, là văn minh” luôn là phương thức lãnh đạo. Chính vì vậy, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn đặc biệt quan tâm, đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của mình đối với Nhà nước và xã hội. Trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, việc tiếp tục đổi mới, hoàn thiện phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng lại càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

[1] Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 25

[2] Bài báo “Kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam là kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên giàu mạnh dưới sự lãnh đạo, cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam” đăng trên Báo Đại biểu Nhân Dân, số 306 ra ngày 1.11.2024.

[3] Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 40

[4] Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr. 41

PGS. TS. Lê Minh Thông - Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật