Bảo đảm tính tôn nghiêm, tạo điều kiện cho Hội đồng xét xử điều phối phiên tòa

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Cần thiết quy định chặt chẽ hơn về hoạt động ghi âm, ghi hình tại phiên tòa

Các đại biểu Quốc hội bày tỏ thống nhất cao với Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; đánh giá cao quá trình chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật được các cơ quan liên quan chuẩn bị rất công phu, kỹ lưỡng. Dự án Luật lần này đã tương đối hoàn thiện với nhiều nội dung mới, cơ bản khắc phục được những hạn chế của dự thảo Luật trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ Sáu và trình tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách trước đó.

ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Cho ý kiến về tham dự và hoạt động thông tin tại phiên tòa, phiên họp tại Điều 141 dự thảo Luật, các ĐBQH Phạm Thị Xuân (Thanh Hóa), Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương), Phan Thị Mỹ Dung (Long An)... bày tỏ đồng tình với phương án bổ sung quy định tại khoản 3 “Việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của Hội đồng xét xử tại phiên tòa, phiên họp phải được sự đồng ý của Chủ tọa phiên tòa; việc ghi âm lời nói, ghi hình ảnh của người tiến hành tố tụng khác, người tham gia phiên tòa, phiên họp thì phải được sự đồng ý của họ và sự đồng ý của Chủ tọa phiên tòa, phiên họp. Việc ghi hình ảnh tại phiên tòa, phiên họp chỉ được thực hiện trong thời gian khai mạc phiên tòa, phiên họp và tuyên án, công bố quyết định”.

ĐBQH Phạm Thị Xuân (Thanh Hóa) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Theo đại biểu Phạm Thị Xuân, quy định như vậy nhằm bảo đảm quyền con người, quyền công dân theo quy định của Hiến pháp; bảo vệ quyền con người, quyền công dân đối với hình ảnh, bí mật cá nhân, bí mật gia đình; bảo đảm tính tôn nghiêm tại phiên tòa, tạo điều kiện cho Hội đồng xét xử điều phối tốt phiên tòa, không bị phân tâm bởi các yếu tố khác.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nêu thực tế, rất nhiều vụ việc, vụ án được đưa tin tràn lan trên báo chí, mạng xã hội, internet một cách không chính thống, cùng với đó là các ý kiến trái chiều từ rất nhiều người dùng mạng xã hội đã tạo những tác động và áp lực không nhỏ đến người tiến hành tố tụng, người tham gia vụ án, có ảnh hưởng tiêu cực đến công tác xét xử, công tác tuyên truyền pháp luật, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền cá nhân, quyền con người đã được quy định rất rõ trong Hiến pháp. Bởi vậy, việc quy định chặt chẽ hơn về hoạt động ghi âm, ghi hình tại phiên tòa là vô cùng cần thiết.

ĐBQH Phan Thị Mỹ Dung (Long An) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Cùng quan điểm, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung cũng cho biết, quá trình diễn ra phiên tòa, phiên họp, nhiều thông tin, chứng cứ được công bố tại phiên tòa nhưng chưa được kiểm chứng, đặc biệt là những thông tin về đời tư cá nhân, bí mật gia đình, bí mật kinh doanh... thậm chí có những thông tin nhạy cảm khi xét xử mới được cung cấp hoặc kiểm chứng. Các thông tin, chứng cứ này cần được Hội đồng xét xử xem xét, kết luận trong bản án quyết định.

Xem xét hoàn chỉnh dự thảo Luật với chất lượng cao nhất

Mặt khác, theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, không nên chỉ giới hạn "việc ghi hình ảnh tại phiên tòa, phiên họp chỉ được thực hiện trong thời gian khai mạc phiên tòa, phiên họp và tuyên án, công bố quyết định" mà cần giới hạn thêm cả việc ghi âm. Tuy rằng, nguyên tắc công khai là công khai toàn bộ phiên tòa, không chỉ là thời gian khai mạc, tuyên án hay công bố, quyết định nhưng nếu để người dân tự do ghi âm, ghi hình trong cả quá trình xét xử sẽ ảnh hưởng đến quá trình xét xử vì ít nhiều tạo ra sự lộn xộn.

Hơn nữa, với những phiên tòa xử án ly hôn, án kinh doanh thì sẽ có nhiều bí mật đời tư của các cá nhân liên quan, có bí mật doanh nghiệp, bí mật kinh doanh. Nếu ghi âm, ghi hình tràn lan, rồi đưa thông tin đã cắt gọt lên mạng xã hội sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới các cá nhân, tổ chức có liên quan. Nhất là hiện nay việc xử phạt những vi phạm trên môi trường không gian mạng của chúng ta đang gặp những khó khăn, vướng mắc.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cũng cho rằng cần có sự phân biệt đối tượng được phép ghi âm ghi hình tại phiên tòa. Nên quy định cởi mở hơn việc ghi âm ghi hình tại phiên tòa đối với nhóm đối tượng là phóng viên báo chí, truyền hình bởi họ là những người được đào tạo bài bản, có chuyên môn, lại bị ràng buộc bởi công việc nên việc thông tin sẽ có sự chuyên nghiệp và tính khách quan hơn.

Ở góc độ khác, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung cho rằng, việc quy định như trên không hẹp hơn so với quy định tại Luật Báo chí. Luật Báo chí quy định hoạt động báo chí theo quy định của pháp luật. Như vậy, Luật Tổ chức Tòa án nhân dân và pháp luật có liên quan cho phép đến đâu thì báo chí được thực hiện theo quy định đến đó.

Bên cạnh đó, Điều 141 dự thảo Luật cũng đã bổ sung khoản 4 với nội dung “Tòa án tiến hành ghi âm lời nói, ghi hình ảnh toàn bộ diễn biến phiên tòa, phiên họp trong trường hợp cần thiết để phục vụ nhiệm vụ chuyên môn. Việc sử dụng, cung cấp kết quả ghi âm lời nói, ghi hình ảnh diễn biến phiên tòa được thực hiện theo quy định của pháp luật”. Theo đại biểu Phan Thị Mỹ Dung, quy định này vừa bảo đảm cho phiên tòa được tiến hành đúng pháp luật, chất lượng, trang nghiêm; vừa bảo đảm tính khả thi và có cơ sở, tạo thuận lợi cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Ví dụ, khi cần thiết Viện kiểm sát có giám sát hay cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền cần kiểm tra thông tin thì dữ liệu đó có từ kết quả ghi âm, ghi hình của tòa án.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị, sau phiên họp, Tổng Thư ký Quốc hội khẩn trương tổng hợp đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội, gửi các cơ quan để nghiên cứu tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật. Thường trực Ủy ban Tư pháp tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Tòa án Nhân dân Tối cao và các cơ quan có liên quan nghiên cứu tiếp thu, giải trình đầy đủ ý kiến, kiến nghị của các đại biểu Quốc hội; báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét quyết định việc gửi phiếu lấy ý kiến đại biểu Quốc hội về một số nội dung qua thảo luận còn có ý kiến khác nhau.

Trên cơ sở đó, xem xét hoàn chỉnh dự thảo Luật với chất lượng cao nhất theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trình Quốc hội xem xét, quyết định việc thông qua tại cuối kỳ họp.

Thụy Vũ