Bảo vệ bản quyền game trong môi trường số

Tốc độ vi phạm bản quyền đáng kinh ngạc

Tọa đàm quốc tế “Bảo vệ bản quyền game Việt Nam - Hàn Quốc” do Trung tâm Bảo vệ bản quyền Việt Nam (VCPC - Cục Bản quyền tác giả, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Cơ quan Bảo vệ bản quyền Hàn Quốc tại Việt Nam (KCOPA) và Trung tâm Văn hóa Hàn Quốc tại Việt Nam tổ chức chiều 28/11, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả Lê Minh Tuấn nhận định, lĩnh vực game trên thế giới và tại Việt Nam đang hội tụ các điều kiện để phát triển mạnh mẽ. Game không chỉ là hình thức giải trí mà đang trở thành một ngành kinh tế sáng tạo quan trọng, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế số, đổi mới công nghệ và tạo việc làm cho hàng triệu lao động trẻ.

Tọa đàm quốc tế “Bảo vệ bản quyền Game Việt Nam - Hàn Quốc” chiều 28/11

Ngày 14/11/2025, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã ký Quyết định số 2486/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược Phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó tiếp tục xác định game là một trong những ngành công nghiệp văn hóa trọng tâm của Việt Nam. ThS. Kiều Công Thược, Chủ tịch HĐQT VNFUND, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam cho biết, năm 2024, ngành game Việt Nam đạt 13.663 tỷ đồng doanh thu, tăng gần 9%. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng cách khá xa mục tiêu 25.000 tỷ đồng, tương đương 1 tỷ USD vào năm 2030.

Tại Hàn Quốc, game cũng là ngành công nghiệp văn hóa chủ chốt. Theo ông Lee YongEil, Trưởng đại diện Văn phòng KCOPA tại Việt Nam: quy mô thị trường game Hàn Quốc tăng trưởng nhanh, doanh thu gấp hơn 2 hơn lần từ năm 2014 - 2023. Hiện nay, game Hàn Quốc chiếm tỷ trọng 7,8% thị phần game toàn cầu và đứng thứ 4 thế giới.

Tuy nhiên, đằng sau những con số ấn tượng này là một vấn nạn chung: vi phạm bản quyền game. Các vi phạm được các doanh nghiệp Việt Nam và Hàn Quốc liệt kê chủ yếu là các hành vi: phổ biến bản game crack, bản mod trái phép; sử dụng hack/cheat, phá khóa bảo mật; vận hành máy chủ lậu, phát hành game không phép…

Nhận định vi phạm bản quyền game đang diễn ra với tốc độ đáng kinh ngạc, Phó Giám đốc Công ty VTC Intecom Nguyễn Hùng Cương cho biết, hoạt động này không còn là hành vi tự phát mà được công nghiệp hóa, vận hành chuyên nghiệp bởi các cá nhân và tổ chức. Trong khi một game mobile cần 1 - 2 tháng để phát triển chính thức, các nhóm clone chỉ mất 3 ngày tạo ra bản nhái. Trong khi doanh nghiệp mất cả tuần để truy vết và xử lý server vi phạm, họ có thể mở server mới chỉ trong 2 - 3 giờ…

Tại Hàn Quốc, tỷ lệ vi phạm bản quyền giảm dần, song việc sử dụng game lậu vẫn chiếm 11,8%, diễn ra trong môi trường trực tuyến. Ông Lee YongEil cho biết, cơ quan chức năng có thể tìm ra và bắt giữ tội phạm trong 1 - 2 tuần phát hiện vi phạm, nhưng các server lậu đặt ở nước ngoài gây khó khăn lớn cho công tác điều tra, truy tố và dẫn độ tội phạm về Hàn Quốc…

Hợp tác xuyên quốc gia chống vi phạm bản quyền

Nhiều ý kiến cho rằng, khung pháp lý về sở hữu trí tuệ ở Việt Nam và Hàn Quốc đã dần được hoàn thiện, tuy nhiên, vấn đề nằm ở tốc độ và hiệu quả thực thi. Theo ông Nguyễn Xuân Trọng, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, quá trình điều tra, truy tố và xét xử trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ tại Việt Nam mất vài năm, quá dài so với vòng đời của một game. Đặc biệt, việc chứng minh thiệt hại tài chính để khởi tố vụ án hình sự gặp khó khăn do thiếu cơ quan chuyên trách đánh giá thiệt hại và khó truy vết dòng tiền thu lời bất chính từ quảng cáo trên các trang web lậu. Ngoài việc đẩy mạnh ngăn chặn truy cập server lậu, cần có thêm các vụ điển hình được khởi tố thành công để bảo đảm tính răn đe.

Bảo vệ bản quyền - giải pháp cấp thiết để phát triển công nghiệp game. Nguồn: VietnamBiz

Trong khi chờ hoàn thiện về pháp lý, các doanh nghiệp game đã chủ động tự bảo vệ bản quyền. Đại diện VTC Intecom cho biết đã triển khai mô hình phòng thủ 3 lớp hiệu quả: giải pháp kỹ thuật nhằm bảo mật và phát hiện sớm vi phạm; đăng ký sở hữu trí tuệ và thiết lập cơ chế phản ứng nhanh yêu cầu nền tảng số lớn gỡ nội dung vi phạm; biến cộng đồng thành một "lớp phòng thủ" tích cực và hiệu quả.

Hành vi vi phạm bản quyền game ngày càng tinh vi và mang tính xuyên quốc gia, đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa Việt Nam và Hàn Quốc. Theo đó, cần thiết lập cơ chế liên minh và Hotline IP để rút ngắn thời gian xử lý vi phạm, chuyển giao công nghệ tiên tiến với chi phí phù hợp, phối hợp hiệu quả ngăn chặn game lậu…

Để xây dựng văn hóa bản quyền, thúc đẩy công nghiệp game Việt Nam, ông Kiều Công Thược đề xuất, chuẩn hóa lớp quyền trong game và quy trình xác lập bản quyền; xây dựng thị trường giao dịch bản quyền (IP Marketplace), đẩy mạnh công nghệ bảo vệ bản quyền, nuôi dưỡng văn hóa bản quyền trong cộng đồng sáng tạo và người dùng. Văn hóa bản quyền không chỉ là tuân thủ pháp luật, mà là nền tảng để ngành sáng tạo Việt Nam phát triển bền vững, đưa game Việt trở thành ngành mũi nhọn trong công nghiệp văn hóa quốc gia.

Ngọc Phương