Bảo vệ, tái tạo nguồn lợi thủy sản để phát triển bền vững

Nguồn lợi thủy sản ngày càng giảm

Quảng Bình có đường bờ biển dài hơn 116km với 5 cửa sông lớn đổ ra biển, có vùng đặc quyền kinh tế rộng trên 2 vạn km² với nhiều sông suối, hồ, đập, phá; NLTS phong phú, đa dạng, tạo điều kiện thuận lợi cho tỉnh phát triển khai thác thủy sản.

Hàng năm, sản lượng thủy sản khai thác và nuôi trồng của tỉnh đạt gần 100 nghìn tấn, tạo việc làm cho hàng chục nghìn lao động. Mặc dù vậy, nghề khai thác thủy sản vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức; tình trạng khai thác quá mức dẫn đến ngư trường bị suy giảm nghiêm trọng, hiệu quả kinh tế của mỗi chuyến biển ngày càng giảm, tác động đến đời sống của ngư dân.

Lượng cá tôm trên sông Gianh ngày càng giảm

Anh Nguyễn Thế Huy, thôn Mỹ Cảnh, xã Bảo Ninh (TP. Đồng Hới) cho biết, một phần do thời tiết, khí hậu bất thường, nhưng chủ yếu do sự khai thác quá mức của con người. Không chỉ vùng biển ven bờ, ngay cả những vùng biển xa cũng suy giảm, nhiều loại thủy sản có giá trị, như: Cá mú, cá thu, mực, tôm… ngày càng ít. Như nghề tàu vây, những năm trước, thời gian này là cá nục và cá ngừ rất nhiều, nhưng năm nay rất ít.

Không chỉ thủy sản vùng biển mà các loài thủy sản nước ngọt cũng đang dần suy giảm. Làm nghề đánh bắt thủy sản trên sông Gianh từ hàng chục năm nay nhưng những năm gần đây việc đánh bắt cá trên sông của ông Mai Văn Khiêm, xã Đồng Hóa (Tuyên Hóa) gặp nhiều khó khăn do cá ngày càng khan hiếm. Ông Khiêm cho biết, trước đây, nhờ nghề đánh bắt cá trên sông Gianh mà ông nuôi được 7 đứa con ăn học. Nhưng hiện nay, NLTS tự nhiên trên sông ngày càng giảm sút, việc khai thác khó khăn hơn, có những hôm rong ruổi cả chục km trên sông nhưng thu nhập chẳng đáng kể, có khi đưa lưới đi rồi về vì chẳng có con nào.

Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản, biển, hải đảo và Kiểm ngư Lê Ngọc Linh cho biết: Hầu hết người dân đã chấp hành tốt các quy định trong đánh bắt thủy sản, tuy nhiên, vẫn còn trường hợp vi phạm làm ảnh hưởng đến NLTS như sử dụng xung điện, chất nổ để khai thác tận diệt thủy sản, tàu giã cào khai thác thủy sản trái phép tại vùng biển ven bờ, khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Ngoài ra, một số chủ tàu không tuân thủ các quy định về quản lý tàu cá đã tạo thách thức lớn cho công tác quản lý hoạt động khai thác và bảo vệ NLTS của tỉnh, dẫn đến NLTS ngày càng cạn kiệt.

Đa dạng giải pháp bảo vệ nguồn lợi thủy sản

Để bảo vệ và tái tạo NLTS, thời qua, Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT) và các địa phương đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Bên cạnh việc vận động, tuyên truyền để người dân làm nghề khai thác và người sinh sống tại khu vực sông suối, vùng bờ biển thực hiện các biện pháp khai thác bền vững, bảo vệ môi trường tự nhiên, Sở NN-MT và các đơn vị chức năng đã tăng công tác tuần tra, kiểm soát, phát hiện và xử lý các vi phạm trong đánh bắt, khai thác NLTS và tái tạo, phát triển thủy sản.

Hàng năm, Sở NN-MT đã phối hợp với các địa phương thả các loài thủy sản có lợi cho môi trường sinh thái, góp phần tái tạo NLTS, phục hồi các loài thủy sản có giá trị kinh tế cao, nhất là những loài thủy sản nước ngọt nhằm phát triển kinh tế bền vững, có trách nhiệm với môi trường. Từ năm 2024 đến nay, sở đã phối hợp với các đơn vị, địa phương thả 143 vạn con tôm sú giống, 22,94 vạn cá giống nước ngọt các loại và 0,79 vạn cá giống mặn lợ vào các thủy vực tự nhiên để tái tạo NLTS với tổng kinh phí hơn 1,2 tỷ đồng.

Hoạt động thả cá, tái tạo nguồn lợi thủy sản luôn được Sở Nông nghiệp và Môi trường quan tâm.

Ngoài ra, đơn vị tiếp tục hỗ trợ nâng cao năng lực quản lý, hoạt động của mô hình đồng quản lý (ĐQL) trong bảo vệ NLTS tại khu vực vùng biển ven bờ thuộc xã Ngư Thủy và Ngư Thủy Bắc (Lệ Thủy). Mô hình vẫn duy trì 600 thành viên tham gia, quản lý diện tích 147,5km2. Đối tượng chính được bảo vệ là hệ sinh thái trong vùng rạn nhân tạo, hệ sinh thái trong rạn san hô bao gồm con non của các loài thủy sản và một số loài thủy sản nằm trong danh mục cấm khai thác.

Đặc biệt, khu bảo vệ NLTS ở Hòn La-Vũng Chùa tại địa bàn xã Quảng Đông, Quảng Phú (Quảng Trạch) đã được thành lập và đã được UBND tỉnh ban hành giao Chi cục Thủy sản, biển, hải đảo và Kiểm ngư quản lý. Phạm vi khu bảo vệ NLTS Hòn La-Vũng Chùa có diện tích 1.298ha. Đối tượng bảo vệ là hệ sinh thái thủy sinh và NLTS, trong đó tập trung bảo vệ các đối tượng chính, như: Cá bàng chài đầu đen, bàn mai đen, bào ngư xanh, tôm hùm xanh, tôm hùm đỏ, trai ngọc môi đen, trai ngọc nữ, ốc đụn đực, san hô cứng...

Theo ông Lê Ngọc Linh, mặc dù các đơn vị chức năng chú trọng đến công tác bảo vệ NLTS nhưng trong quá trình triển khai vẫn còn nhiều hạn chế. Trong đó, chưa ngăn chặn được triệt để các vi phạm, vẫn còn tình trạng người dân tàng trữ, sử dụng xung điện, chất nổ để khai thác thủy sản trên vùng biển ven bờ và nội địa, các vi phạm về khai thác IUU; công tác bảo vệ và phát triển NLTS vẫn chưa đáp ứng yêu cầu, việc thả giống còn ít, mới chỉ mang tính tuyên truyền…

Thời gian tới, đơn vị sẽ tiếp tục tuyên truyền, hướng dẫn, phổ biến sâu rộng đến các địa phương về công tác phòng chống khai thác IUU; tiếp tục tham mưu thực hiện thả giống tái tạo NLTS; phối hợp với các đơn vị, địa phương phát huy vai trò trong công tác quản lý khai thác, nuôi trồng, bảo vệ và tái tạo NLTS vùng biển ven bờ và nội địa; thực hiện dự án “Điều tra, đánh giá NLTS vùng biển ven bờ và vùng lộng tỉnh Quảng Bình” bảo đảm tiến độ...

Thanh Hoa