Bảo vệ trẻ em trên ô tô từ quy định mới

Giáo viên Trường Tiểu học và THCS Newton TH, phường Quảng Phú hướng dẫn học sinh kỹ năng thực hiện các biện pháp an toàn trên xe ô tô.

Những năm gần đây, thị trường ô tô Việt Nam chứng kiến mức tăng trưởng mạnh mẽ. Mỗi năm có từ 400.000 đến 500.000 xe đăng ký mới, kéo theo lưu lượng phương tiện trên nhiều tuyến đường chính tăng hơn 10% so với năm trước. Tại Thanh Hóa, tính đến 20/11/2025 toàn tỉnh có 202.911 ô tô các loại. Cùng với đó, hàng loạt tuyến cao tốc và đường trục chính mới được đưa vào khai thác, cho phép tốc độ lưu thông cao hơn, đòi hỏi yêu cầu ATGT phải được nâng lên một mức mới. Trong bối cảnh đó, quy định mới của Luật Trật tự ATGT đường bộ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 được xem là bước tiến quan trọng nhằm bảo vệ trẻ em thuộc nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Theo quy định, khi chở trẻ dưới 10 tuổi và có chiều cao dưới 1,35m trên ô tô, người lái xe không được để trẻ ngồi cùng hàng ghế với mình, trừ trường hợp phương tiện chỉ có một hàng ghế. Đồng thời, thiết bị an toàn dành cho trẻ em phải được sử dụng đúng cách và phù hợp độ tuổi, cân nặng. Các chuyên gia đánh giá đây là quy định tiên tiến, tiệm cận chuẩn an toàn quốc tế. Trẻ em có tỷ lệ chấn thương nặng và tử vong cao hơn nhiều lần so với người lớn nếu xảy ra va chạm giao thông, đặc biệt khi không được cố định bằng thiết bị chuyên dụng. Ở nhiều nước phát triển, việc sử dụng ghế an toàn trẻ em là bắt buộc từ lâu và đã minh chứng hiệu quả rõ rệt trong giảm thiểu rủi ro.

Hiện nay, các cơ quan chức năng đã ban hành tiêu chuẩn quốc gia dành cho thiết bị an toàn trẻ em trên ô tô. Đây là cơ sở quan trọng để các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu, phân phối tham chiếu, đồng thời giúp người dân dễ dàng lựa chọn sản phẩm đạt chuẩn. Hiện người sử dụng có thể tìm mua thiết bị đạt tiêu chuẩn UN R44, UN R129 hoặc theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 123:2024. Một điểm thuận lợi là các thiết bị an toàn trẻ em hoàn toàn có thể sử dụng trên cả xe mới và xe cũ. Chỉ cần dây đai an toàn của xe còn hoạt động tốt, người dùng có thể cố định ghế trẻ em theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất. Việc lắp đặt đúng cách là yếu tố quan trọng, bởi dù thiết bị đạt chuẩn, nhưng sử dụng sai cách vẫn dẫn đến mất an toàn trong tình huống khẩn cấp. Bà Lại Thị Thanh Thủy, Phó Chánh Văn phòng Ban ATGT tỉnh Thanh Hóa, cho biết: “Quy định mới đang nhận được sự quan tâm lớn của dư luận. Để hỗ trợ công tác tuyên truyền, Ủy ban ATGT quốc gia đã biên soạn và cung cấp tài liệu về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô, kèm theo clip hướng dẫn “Thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô tại Việt Nam”. Tài liệu này được gửi tới ban ATGT các tỉnh, thành phố nhằm giúp người dân hiểu rõ và thực hiện đúng quy định khi tham gia giao thông”.

Để đảm bảo tính răn đe, quy định mới đi kèm chế tài xử phạt rõ ràng. Nghị định 168/2024/NĐ-CP nêu rõ, người điều khiển xe chở trẻ em dưới 10 tuổi, cao dưới 1,35m ngồi cùng hàng ghế với người lái (trừ xe chỉ có một hàng ghế), hoặc không sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em sẽ bị phạt từ 800.000 đến 1.000.000 đồng. Mức phạt này được đánh giá là phù hợp, tạo động lực để người dân tự giác tuân thủ, đồng thời bảo vệ an toàn cho trẻ trong mọi tình huống.

Khảo sát của ban ATGT cho thấy tỷ lệ phụ huynh sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em còn thấp, chủ yếu do thiếu thói quen, thiếu thông tin và chi phí lắp đặt thiết bị. Tuy nhiên, trong các vụ tai nạn, thiết bị an toàn trẻ em, nếu sử dụng đúng có thể giảm nguy cơ tử vong tới 70% cho trẻ sơ sinh và 54% cho trẻ nhỏ. Với quy định mới sẽ làm nhận thức và hành vi của người dân sẽ thay đổi tích cực. Giống như việc đội mũ bảo hiểm trước đây, khi pháp luật quy định rõ ràng và được tuyên truyền đầy đủ, người dân sẽ từng bước hình thành thói quen sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ mỗi khi lên xe. Ngoài ra, việc thị trường thiết bị an toàn được chuẩn hóa sẽ tạo điều kiện để các nhà sản xuất và phân phối cung cấp nhiều sản phẩm hơn, phù hợp với độ tuổi, cân nặng và điều kiện kinh tế của từng gia đình. Người tiêu dùng cũng dễ dàng nhận biết sản phẩm đạt chuẩn thông qua nhãn chứng nhận theo QCVN 123:2024 hoặc các tiêu chuẩn quốc tế tương đương. Quy định bảo vệ trẻ em trên ô tô không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn là thông điệp nhân văn về việc đặt sự an toàn của trẻ lên hàng đầu. Trong bối cảnh hạ tầng giao thông ngày càng hiện đại, tốc độ xe ngày càng cao, rủi ro tiềm ẩn cũng lớn hơn. Mỗi gia đình, mỗi người lái xe cần chủ động bảo vệ con em mình bằng những hành động đơn giản nhưng có ý nghĩa.

Với sự vào cuộc đồng bộ của các ngành có liên quan và cộng đồng, quy định mới kỳ vọng sẽ sớm đi vào cuộc sống, góp phần giảm tai nạn liên quan tới trẻ em, nâng cao văn hóa giao thông và xây dựng môi trường giao thông an toàn hơn.

Bài và ảnh: Lê Hợi