Bí quyết nuôi ong rừng lấy mật ở Tấu Lìn

Tấu Lìn là một trong thôn xa nhất của xã Hùng Lợi. Nơi có khí hậu mát mẻ, diện tích rừng phòng hộ lớn là nguồn thức ăn dồi dào cho ong. Thôn có 93 hộ dân, trong đó 90% đồng bào Mông. Ở thôn hiện nay có gần 20 hộ nuôi ong mật, nhiều hộ có từ 40 đến 50 đõ. Hộ nuôi nhiều có thể cho thu nhập từ 40 đến 50 triệu đồng/năm.

Ông Dương Văn Tọa được gọi là “vua ong”, bởi ông là người Mông đầu tiên nuôi ong mật và là người giàu kinh nghiệm nhất trong nghề nuôi ong ở đây. Từ năm 13 tuổi ông đã theo bố lên rừng tìm mật, sau đó học cách bắt ong về nuôi. Ông cho biết, để “dụ” được ong về cần nhiều công đoạn, mỗi người có một bí quyết riêng. Cách thứ nhất là chuẩn bị sẵn các đõ ong, sau đó vào rừng treo đõ lên cây to làm tổ, cách chọn lựa vị trí treo cũng cần có kinh nghiệm. Đó là chọn nơi cao ráo, thoáng mát, sạch sẽ, mưa gió không hắt vào được, nắng gắt không tới. Đám ong sẽ “kiểm tra” kỹ, thấy an toàn thì chúng mới đến ở. Sau đó chỉ việc mang tổ về nhà, đám ong sẽ sống với mình nhiều năm trời.

Ông Dương Minh Tọa, thôn Tấu Lìn, xã Hùng Lợi (Yên Sơn) kiểm tra đõ ong để lấy mật.

Cách này khá đơn giản, nhưng theo ông Tọa thì nuôi bằng đõ tròn ít quân, được ít mật, người Mông nơi đây dần đổi sang nuôi ong mật bằng đõ vuông. Do đó, cần phải có cách “dụ” khá kỳ công. Trước tiên, phải có dụng cụ để bắt ong chúa, gồm lưới, hộp, rọ nuôi. Đầu tiên phải lên rừng quan sát và bắt ong chúa bỏ vào hộp nhỏ, sau đó cho vào rọ để dụ ong thợ tìm đến ở cùng. Nghe qua có vẻ dễ, nhưng để thực hiện các công đoạn này cần nhiều kỹ thuật và kinh nghiệm lâu năm.

Anh Dương Sáng Áo cũng là người săn ong và nuôi ong có tiếng trong thôn cho biết, cách nuôi ong ở Tấu Lìn có thuận lợi, đó là người nuôi ong không phải di chuyển đàn ong đi nơi khác. Hàng ngày, ong mật đi khắp nơi kiếm mật, người nuôi không phải chăm sóc nhiều, thi thoảng anh mới kiểm tra đõ. Vậy mà thùng ong nào cũng “binh hùng tướng mạnh”, cuối năm vẫn "nộp" mật đầy đủ. Thường thì tháng 10 là thời gian ong cho thu mật. Ong sản xuất được 5 thành mật (khoảng vài lít), anh chỉ lấy 4 thành, còn 1 thành để cho chúng dự trữ thức ăn khi mùa đông đến, nếu lấy hết mật trong tổ, chúng sẽ bỏ đi.

Nhiều khách hàng đến tìm mua mật ong tại nhà ông Dương Minh Tọa,thôn Tấu Lìn, xã Hùng Lợi (Yên Sơn).

Chị Trần Thị Bình, xóm 6, xã Trung Môn (Yên Sơn) chia sẻ, chị thường xuyên mua mật ong ở Tấu Lìn về sử dụng. Mật ong ở đây có vị thơm ngon, không giống với bất cứ mật ong ở nơi nào, bởi ong hoàn toàn được nuôi tự nhiên, hút mật ngọt từ các loại hoa rừng. Mật ong không có vị chua, có thể để được lâu mà vẫn còn nguyên chất mật.

Ông Dương Minh Đức, một hộ nuôi ong bảo: “Nếu không có kỹ thuật nuôi thì sản lượng mật ong sẽ thấp và ong rất dễ bay đi mất. Vì vậy, muốn nuôi ong phải chịu khó học hỏi, thường xuyên vệ sinh, kiểm tra thùng ong để loại bỏ các loại côn trùng gây hại cho ong. Đồng thời, chỉ nên nuôi một loại và nên nuôi giống ong nội. Vì loại ong này có thể bay xa từ 4 đến 5km đường rừng để tìm hoa, hơn các loại ong ngoại.

Người Mông ở Tấu Lìn chỉ chọn giống ong nội để nuôi. Nhờ vậy, mật là kết tinh của nhiều loại hoa rừng, có chất lượng tốt, mật ong làm ra đến đâu, người nuôi ong dễ dàng tiêu thụ hết đến đó. Trung bình có gia đình mỗi năm thu 100-200 lít mật ong, bán với giá 150 nghìn đồng/lít. Đến nay, mật ong của Tấu Lìn đã thực sự “bay xa” không chỉ bán tại địa phương, mà còn gửi bán ở các tỉnh, thành phố như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh...

Bài, ảnh: Giang Lam