Bộ Công Thương: Xây dựng pháp luật chuyển mạnh sang hướng kiến tạo

Linh hoạt và thích ứng với thực tiễn

Theo Vụ Pháp chế (Bộ Công Thương), giai đoạn 2026-2030, công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật ở ngành Công Thương bước vào một giai đoạn chuyển tiếp chiến lược, trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ với nhiều cơ hội và thách thức đan xen. Điều này đòi hỏi pháp luật không chỉ đảm nhiệm vai trò quản lý nhà nước đơn thuần, mà còn phải trở thành nền tảng thúc đẩy phát triển kinh tế nhanh và bền vững.

Công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật ngành Công Thương cũng phải đồng bộ với quá trình hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam.

Pháp luật ngành cần được định vị như một công cụ chủ động mở đường cho đổi mới sáng tạo, với hành lang pháp lý rõ ràng, ổn định, nhưng đồng thời phải linh hoạt và thích ứng với thực tiễn biến động cũng như xu hướng phát triển toàn cầu.

Với chức năng là cơ quan quản lý nhà nước trong các lĩnh vực thương mại và công nghiệp, Bộ Công Thương xác định tập trung vào xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật giai đoạn mới này, nâng cao chất lượng công tác tổ chức thi hành pháp luật trong lĩnh vực Công Thương bám sát các quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, yêu cầu.

Cụ thể, về phương hướng, nhiệm vụ trong xây dựng, hoàn thiện pháp luật ngành Công Thương giai đoạn 2026-2030, Bộ Công Thương sẽ tuân thủ triệt để các nguyên tắc trong xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, trong đó nguyên tắc bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng tiếp tục là kim chỉ nam trong quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật ngành Công Thương.

Công tác xây dựng, hoàn thiện các luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các văn bản dưới luật phải bám sát và thể chế hóa kịp thời, đầy đủ các chủ trương, đường lối của Đảng, các chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền. Trong đó tập trung ưu tiên làm tốt công tác thể chế hóa các chủ trương, quyết sách quan trọng được đề ra tại Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, đồng thời bám sát văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV.

Đồng thời, thể chế hóa đầy đủ, đúng đắn, kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng tại các nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí và các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và đề xuất của các cơ quan, tổ chức hữu quan.

Công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật ngành Công Thương cũng phải đồng bộ với quá trình hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam, phải bám sát các chủ trương, định hướng về xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam, chiến lược xây dựng pháp luật được cấp có thẩm quyền phê duyệt đảm bảo: Thứ nhất, phải thích ứng với nền kinh tế tri thức và chuyển đổi số đòi hỏi khung pháp lý phải mềm dẻo, linh hoạt, có khả năng thích nghi nhanh với sự thay đổi của nền kinh tế thị trường.

Thứ hai, yêu cầu kiến tạo không gian phát triển mới cho người dân, doanh nghiệp và xã hội, trong đó pháp luật không chỉ ngăn cấm hay ràng buộc mà còn tạo điều kiện, khuyến khích, bảo vệ sự đổi mới, sáng tạo.

Thứ ba, yêu cầu bảo đảm tính hiện đại, tổng thể, toàn diện, bao trùm, thống nhất, đồng bộ, công khai, minh bạch, ổn định, khả thi, không để “lợi ích nhóm”, “lợi ích cục bộ” chi phối trong quá trình xây dựng chính sách, pháp luật.

Đó cũng là những yêu cầu trong hoàn thiện hệ thống pháp luật đã được đề ra trong Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương và Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị, bảo đảm: “Đến năm 2030, Việt Nam có hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng, đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, khả thi với cơ chế tổ chức thực hiện nghiêm minh, nhất quán, bảo đảm cơ sở pháp lý cho hoạt động bình thường, liên tục, thông suốt của các cơ quan sau sắp xếp tổ chức bộ máy, tháo gỡ vướng mắc phát sinh từ thực tiễn, mở đường cho kiến tạo phát triển, huy động mọi người dân và doanh nghiệp tham gia vào phát triển kinh tế - xã hội để đến năm 2030, Việt Nam là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao”.

Đáp ứng yêu cầu kiến tạo, dẫn dắt

Trong giai đoạn 2026-2030, công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật ngành Công Thương đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, bảo đảm bao quát được đầy đủ các lĩnh vực cần pháp luật điều chỉnh, bảo đảm kiến tạo phát triển, hướng tới hệ thống pháp luật tinh gọn, thống nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định và dễ tiếp cận, có sức cạnh tranh quốc tế; lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh nghiệp làm trọng tâm.

Đồng thời, thúc đẩy đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới, trước mắt cho giai đoạn 2026 2030 với tầm nhìn đến năm 2045.

Tư duy xây dựng pháp luật cần chuyển đổi mạnh mẽ sang hướng kiến tạo, chủ động dự báo, đón đầu các xu thế công nghệ mới và mô hình kinh doanh hiện đại, đảm bảo pháp luật có tính đồng bộ, khả thi và tầm nhìn dài hạn, đặc biệt trong các lĩnh vực thương mại điện tử, logistics và giao dịch xuyên biên giới.

Bên cạnh đó, công tác xây dựng pháp luật cần ưu tiên phát triển các lĩnh vực mới nổi trong Công Thương như kinh tế số, thương mại điện tử, năng lượng tái tạo, kinh tế tuần hoàn và đổi mới sáng tạo trong sản xuất kinh doanh, vừa là động lực tăng trưởng mới vừa đáp ứng các cam kết quốc tế về phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Mặt khác, rà soát hoàn thiện quy định pháp luật về phòng vệ thương mại để tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng, bảo vệ các doanh nghiệp công nghiệp, nền sản xuất trong nước trong bối cảnh ngày càng gia tăng cạnh tranh từ bên ngoài.

Thúc đẩy hình thành lĩnh vực pháp luật mới bên cạnh các lĩnh vực pháp luật hiện có để đáp ứng yêu cầu kiến tạo, dẫn dắt của pháp luật trước những phát triển mới của khoa học, công nghệ và các vấn đề mới khác của đời sống kinh tế - xã hội, thông qua tăng cường ban hành các văn bản luật.

Kịp thời rà soát, loại bỏ các quy định pháp luật không còn phù hợp với thực tiễn, qua đó khuyến khích, thúc đẩy, hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa các ngành, lĩnh vực, địa bàn, đối tượng được ưu tiên phát triển đã được xác định trong các Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và trong Văn kiện Đại hội XIV tới đây để góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng “hai con số” và các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội khác của đất nước trong giai đoạn tới.

Kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh trong thực tế thi hành pháp luật, kiến nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung những bất cập gây khó khăn, cản trở trong công tác thi hành pháp luật.

Tuân thủ đầy đủ, triệt để nguyên tắc, trình tự, thủ tục quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật gắn với chuẩn bị các nguồn lực cần thiết; xác định các nhiệm vụ trọng tâm cần thực hiện để xây dựng Đề án lập pháp nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với lộ trình hợp lý.

Bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức có liên quan trong quá trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật. Dự báo các điều kiện về nguồn lực về tài chính, con người và thời gian cho việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ xây dựng, hoàn thiện pháp luật bảo đảm chất lượng, hiệu quả.

Ngoài ra, có cơ chế thu hút sự tham gia rộng rãi của nhân dân, chuyên gia, nhà khoa học trong quá trình xây dựng luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các văn bản dưới luật bảo đảm chất lượng, tính khả thi, gắn kết chặt chẽ với tăng cường hiệu quả thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Trong bối cảnh chuyển đổi số trở thành xu thế tất yếu, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong toàn bộ quá trình xây dựng, ban hành và thực thi pháp luật được đẩy mạnh nhằm tăng tính minh bạch, khả năng tiếp cận và hiệu quả quản lý.

Quỳnh Nga