Bước ngoặt từ cam kết sang hành động

Các nhà lãnh đạo tại Hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo COP30 ở Belem, Brazil. Ảnh: CNN

Hội nghị năm nay sẽ dành hai tuần để đàm phán, được xem là bước ngoặt từ cam kết sang hành động, trong bối cảnh thế giới chịu tác động ngày càng nặng nề của biến đổi khí hậu.

COP30 là hội nghị thượng đỉnh hướng đến kế hoạch ngăn chặn thảm họa biến đổi khí hậu.

Biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng nghiêm trọng trên toàn cầu. Năm ngoái là năm nóng kỷ lục, đánh dấu một thập kỷ nắng nóng chưa từng có, kèm theo đó là các tác động đã gây chấn động hành tinh - từ bão, lũ lụt đến hỏa hoạn và nắng nóng cực độ.

Vào năm 1992, hơn 150 quốc gia đã ký một hiệp ước của Liên Hợp Quốc nhằm hạn chế sự gia tăng đáng báo động của ô nhiễm làm nóng hành tinh.

Hội nghị COP đầu tiên diễn ra tại Berlin vào năm 1995. Các quốc gia thành viên đã họp gần như hàng năm kể từ đó.

Đáng chú ý, khoảnh khắc đột phá đã đến vào năm 2015.Tại COP21 ở Paris, hơn 190 quốc gia đã thông qua thỏa thuận khí hậu Paris, cam kết hạn chế sự nóng lên toàn cầu tốt nhất là duy trì ở mức 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Thỏa thuận này đặt ra một tầm nhìn nhưng không phải là một lộ trình chi tiết. Để cụ thể hóa cách thức đạt được giới hạn nóng lên, các quốc gia đã cam kết đệ trình các kế hoạch khí hậu quốc gia sau 5 năm với mục tiêu duy trì mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở 1,5 độ C.

Năm 2025, COP30 đánh dấu chu kỳ mới nhất của những cách tiếp cận mới nhất ứng phó với biến đổi khí hậu.

Các quốc gia tiếp tục nộp kế hoạch cắt giảm ô nhiễm khí hậu đến năm 2035 trước hạn chót là tháng 2.2026.

Những vấn đề chính tại COP30 là gì?

Việc Brazil chọn thành phố Belém làm địa điểm tổ chức COP30 mang ý nghĩa biểu tượng.

Thành phố này được mệnh danh là "cửa ngõ vào rừng Amazon", và mục đích là để tập trung sự chú ý vào mối nguy hiểm hiện hữu mà khu rừng nhiệt đới rộng lớn này đang phải đối mặt.

COP30 mở màn bằng màn trình diễn "Tiếng gọi từ Amazon", vũ khúc của người bản địa tái hiện tiếng gọi của rừng và khát vọng bảo vệ hành tinh. Tiết mục gây xúc động mạnh, thể hiện thông điệp "bảo vệ khí hậu là bảo vệ sự sống".

Rừng là vấn đề được ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự. Brazil mong muốn biến hội nghị này thành “Hội nghị các bên bảo vệ rừng Amazon”.

Những vấn đề nóng đang tranh luận tại hội nghị thượng đỉnh có thể sẽ xoay quanh tài chính và nhiên liệu hóa thạch.

Cuộc tranh cãi về việc các nước giàu nên hỗ trợ bao nhiêu cho các nước nghèo để giúp họ giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và thích ứng với những tác động mà họ phải đối mặt một cách không cân xứng có thể sẽ tiếp diễn.

Ngoài ra còn có nhiên liệu hóa thạch, nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng khí hậu, vốn chỉ được đề cập trong thỏa thuận cuối cùng của COP lần đầu tiên vào năm 2023 tại COP28, khi các quốc gia đưa ra lời kêu gọi chưa từng có tiền lệ về việc chuyển đổi từ dầu mỏ, than đá và khí đốt.

Liệu thế giới có cơ hội hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ không?

Trong một báo cáo, Liên Hợp Quốc cho biết các quốc gia đã hành động quá chậm chạp để hạn chế ô nhiễm khí hậu và gần như chắc chắn nhiệt độ toàn cầu sẽ vượt quá 1,5 độ, ít nhất là trong tương lai gần.

Theo Liên Hợp Quốc, thế giới đang trên đà nóng lên 2,8 độ. Nếu các cam kết mới của các chính phủ cho tương lai được thực hiện, con số này có thể giảm xuống còn 2,3 đến 2,5 độ.

Nhưng ngay cả mức nhiệt độ này cũng sẽ gây ra sự tàn phá và đẩy hành tinh đến những điểm tới hạn thảm khốc, bao gồm việc mất các rạn san hô và sự tan chảy của các tảng băng.

Trong khi đó, mục tiêu duy trì mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở 1,5 độ được cho là sẽ cực kỳ khó khăn và đòi hỏi phải hút một lượng lớn carbon ra khỏi khí quyển bằng các kỹ thuật chưa được chứng minh ở quy mô lớn.

Tại COP30, mục tiêu là tạo ra một lộ trình hành động cho thập kỷ tới, và kết quả cuối cùng có thể bao gồm các cam kết về tài chính, thích ứng với tác động của khí hậu, thiên nhiên, chuyển đổi năng lượng sạch và có thể là giảm dần nhiên liệu hóa thạch, mặc dù điều này sẽ vô cùng thách thức do những bất ổn địa chính trị hiện tại.

HỒNG NHUNG