Ca sốt xuất huyết nặng có thể tốn hàng trăm triệu đồng, vì sao cần phòng bệnh từ sớm?

Với diễn biến dịch phức tạp như hiện nay, tiêm vắc-xin là giải pháp hiệu quả để giảm thiểu rủi ro cả về sức khỏe lẫn kinh tế.

Tình hình dịch sốt xuất huyết tại Việt Nam đang diễn biến phức tạp và lan rộng nhanh chóng. Số ca mắc và ca bệnh nặng không ngừng tăng, đặc biệt khi chủng virus DEN-2 đang chiếm ưu thế trong cộng đồng.

Việt Nam đang lưu hành cả bốn tuýp virus Dengue. Trong đó, DEN-2 đang trở thành chủng phổ biến, gây bệnh nghiêm trọng hơn so với DEN-1 vốn phổ biến trước đây.

Chủng virus này được các chuyên gia cảnh báo có độc lực cao, dễ gây ra biến chứng nghiêm trọng như sốc, xuất huyết nội tạng và suy đa cơ quan, khiến quá trình điều trị trở nên khó khăn hơn.

Một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ trở nặng là tái nhiễm với một tuýp virus khác, nhất là sau khi từng mắc sốt xuất huyết trước đó.

Theo thống kê của Cục Phòng chống bệnh thuộc Bộ Y tế, tính đến giữa tháng 7, cả nước ghi nhận hơn 32.000 ca mắc sốt xuất huyết, trong đó khu vực miền Nam chiếm tới hơn 70%.

Một số tỉnh thành ghi nhận số ca mắc tăng vọt so với cùng kỳ như Bến Tre, Tây Ninh, Long An, Đồng Nai và TP.HCM.

Tình trạng bệnh nhân nhập viện với biểu hiện nặng đang khiến nhiều bệnh viện lớn tại TP.HCM quá tải. Bệnh viện Nhi đồng 2 tiếp nhận gần 700 ca sốt xuất huyết và đã có 4 ca tử vong. Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới cũng ghi nhận gần 2.000 ca, trong đó có 4 trường hợp tử vong.

Tại Bệnh viện Nhi đồng 1, bác sỹ Nguyễn Minh Tuấn cho biết khoảng 20 đến 30% bệnh nhi đến khám đã có dấu hiệu chuyển nặng và phải nhập viện.

Bệnh viện đang điều trị cho 50 đến 60 ca nặng, nhiều trường hợp có biến chứng sốc và suy đa cơ quan. Bác sỹ Tuấn nhận định hiện nay bệnh không chỉ gặp ở trẻ nhỏ mà còn lan rộng sang nhóm trẻ từ 10 đến 15 tuổi và cả người lớn.

Điều này cho thấy bất kỳ ai cũng có nguy cơ mắc bệnh. Theo ông, năm 2025 có thể sẽ là năm bùng phát dịch mạnh do rơi vào chu kỳ dịch 3 đến 5 năm, tương tự năm 2022 với hơn 370.000 ca mắc và 140 ca tử vong.

Hiện Việt Nam đang lưu hành đồng thời cả bốn tuýp virus Dengue gồm DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Trong đó, DEN-2 đang trở thành chủng phổ biến và gây bệnh nghiêm trọng hơn so với DEN-1 vốn phổ biến trước đây.

Việc thay đổi chủng virus dẫn đến khoảng trống miễn dịch trong cộng đồng, làm tăng nguy cơ bùng phát dịch. Nguy hiểm hơn, người từng mắc một chủng virus khi tái nhiễm với chủng khác có khả năng gặp biến chứng nặng hơn.

Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho sốt xuất huyết. Người bệnh chỉ được điều trị theo triệu chứng và phải theo dõi sát để xử lý kịp thời khi có dấu hiệu chuyển nặng.

Giai đoạn nguy hiểm thường rơi vào ngày thứ ba đến thứ bảy, khi bệnh nhân giảm sốt. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển thành sốc, giảm tiểu cầu, thoát huyết tương, cô đặc máu và gây tổn thương đa cơ quan.

Bác sỹ Tuấn khuyến cáo các nhóm có nguy cơ cao như trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người lớn tuổi, người béo phì và người có bệnh nền cần được theo dõi kỹ. Phụ nữ mang thai mắc bệnh còn đối mặt với nguy cơ sảy thai, sinh non và có thể truyền virus cho con khi sinh, khiến trẻ có nguy cơ tử vong cao.

Sốt xuất huyết gây ra ba nhóm biến chứng chính gồm: thoát huyết tương, xuất huyết các cơ quan và suy đa cơ quan.

Virus Dengue làm tăng tính thấm thành mạch, gây thoát huyết tương và tụt huyết áp dẫn đến ngừng tim. Đồng thời, virus gây giảm tiểu cầu, dẫn đến xuất huyết nghiêm trọng ở các cơ quan.

Ngoài ra, virus còn có thể tấn công gan, thận, tim và phổi, dẫn đến suy hô hấp, tràn dịch, suy đa cơ quan. Việc điều trị các ca nặng thường phức tạp, cần sử dụng nhiều phương pháp như thở máy, lọc máu, thay huyết tương, dùng thuốc vận mạch, truyền albumin và kháng sinh, khiến chi phí điều trị rất tốn kém, có thể lên đến hàng trăm triệu đồng. Một người có thể mắc sốt xuất huyết tới bốn lần, và các lần sau thường nặng hơn lần đầu.

Giải thích về cơ chế tái nhiễm, bác sỹ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho biết sau lần mắc đầu tiên, cơ thể tạo kháng thể đặc hiệu chỉ chống được tuýp virus đó và có miễn dịch chéo tạm thời với các tuýp khác trong khoảng sáu tháng.

Khi tái nhiễm với tuýp virus khác, kháng thể cũ có thể tạo điều kiện để virus xâm nhập vào tế bào miễn dịch mạnh hơn, gây nên hiện tượng tăng cường phụ thuộc kháng thể.

Hiện tượng này khiến cơ thể phản ứng viêm mạnh, dẫn đến tình trạng xuất huyết nặng, suy đa cơ quan và tăng nguy cơ tử vong.

Các nghiên cứu cho thấy, trong số bệnh nhân sống sót sau sốt xuất huyết nặng có biến chứng, gần 70 phần trăm bị giảm khả năng lao động và hơn 50 phần trăm phải sống chung với các triệu chứng hậu Covid như đau khớp, suy nhược, rụng tóc và mệt mỏi kéo dài đến hai năm.

Vắc-xin phòng sốt xuất huyết được xem là giải pháp hiệu quả trong bối cảnh hiện nay. Việt Nam đã bắt đầu triển khai tiêm vắc-xin Takeda của Nhật Bản từ tháng 9 năm 2024.

Vắc-xin này có khả năng phòng bốn tuýp virus Dengue, phù hợp cho trẻ từ bốn tuổi và người lớn, bất kể đã từng mắc bệnh hay chưa.

Lịch tiêm đơn giản với hai mũi cách nhau ba tháng, giúp giảm hơn 80 phần trăm nguy cơ mắc bệnh và hơn 90 phần trăm nguy cơ nhập viện. Tuy nhiên, đây là loại vắc-xin sống giảm độc lực nên yêu cầu kỹ thuật tiêm phức tạp, độ chính xác cao và bảo quản nghiêm ngặt.

Bác sỹ Chính lưu ý người dân nên tiêm vắc-xin sớm trước mùa cao điểm để cơ thể có thời gian tạo kháng thể bảo vệ.

Tiêm đủ hai mũi là cần thiết để đạt hiệu quả tối đa trong phòng ngừa bệnh và biến chứng. Bên cạnh đó, mỗi người cần tiếp tục duy trì các biện pháp phòng muỗi như loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, sử dụng màn khi ngủ, mặc quần áo dài tay và xịt thuốc chống muỗi.

Khi có dấu hiệu sốt liên tục trong hai ngày trở lên, cần đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc như aspirin hoặc truyền dịch tại nhà vì có thể gây biến chứng nguy hiểm.

Người bệnh cần được bác sỹ thăm khám để phân loại mức độ và đưa ra hướng điều trị phù hợp. Nếu xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo như đau bụng dữ dội, mệt mỏi, li bì, chảy máu bất thường, cần nhập viện ngay để tránh hậu quả nghiêm trọng.

D.Ngân