Cách chăm sóc trẻ bị sốt để tránh biến chứng

Nhiều người tin rằng, khi trẻ bị sốt, cơ thể sẽ tự sinh kháng thể chống lại virus, nên không cần can thiệp bằng thuốc. Thay vào đó, họ áp dụng các mẹo dân gian như đắp chanh vào lòng bàn chân hoặc lau người bằng khăn ấm suốt đêm để hạ nhiệt...

Theo ThS.BS Trần Hoài Linh, Khoa Hồi sức tích cực và Chống độc, Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) Xanh Pôn, đây là một trào lưu nguy hiểm và thiếu cơ sở y khoa. Bác sĩ cho biết, trong thời gian qua, bệnh viện đã tiếp nhận nhiều trường hợp trẻ nhập viện trong tình trạng sốt cao 39 đến 40°C nhưng gia đình không cho uống thuốc, chỉ lau mát hoặc chườm khăn.

"Không ít trẻ đến viện đã bị co giật, mất nước, rối loạn điện giải, thậm chí có trường hợp nhiễm trùng nặng, viêm màng não, viêm phổi do cha mẹ chủ quan nghĩ chỉ là sốt virus thông thường", ThS.BS Trần Hoài Linh cảnh báo.

Theo ThS.BS Trần Hoài Linh, sốt đúng là phản ứng miễn dịch có lợi, giúp cơ thể chống lại tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, khi nhiệt độ vượt ngưỡng 38,5°C, đặc biệt ở trẻ nhỏ, cơn sốt có thể trở thành con dao hai lưỡi gây tổn thương tế bào não, mất nước, rối loạn ý thức, thậm chí tử vong nếu không được xử trí kịp thời.

Tâm lý sợ thuốc, ngại hóa chất, hoặc muốn nuôi con thuận tự nhiên là nguyên nhân khiến nhiều cha mẹ chọn cách để con tự chống virus. Nhưng đó là sự hiểu sai nguy hiểm.

Khi trẻ sốt trên 38,5°C hoặc mệt mỏi, quấy khóc, bỏ bú, lơ mơ, cha mẹ nên cho trẻ uống thuốc hạ sốt. (ảnh minh họa)

Sốt là biểu hiện của quá trình cơ thể phản ứng với nhiễm trùng, chứ không phải dấu hiệu đang tự khỏi. Việc để trẻ sốt cao kéo dài không giúp tăng sức đề kháng như nhiều người nghĩ, mà chỉ khiến trẻ mệt mỏi, biếng ăn, chậm hồi phục hơn, thậm chí sẽ khiến các cơ quan phải hoạt động quá sức, đặc biệt là hệ thần kinh trung ương, tim và phổi. Trẻ càng nhỏ, khả năng điều hòa thân nhiệt càng kém, dễ co giật hoặc hôn mê khi nhiệt độ cơ thể tăng cao.

"Trẻ nhỏ, đặc biệt là những trẻ dưới 5 tuổi, có hệ thần kinh và trung khu điều hòa thân nhiệt chưa hoàn thiện, khả năng bù trừ kém. Khi sốt cao, trẻ dễ bị mất nước, rối loạn chuyển hóa, co giật hoặc hôn mê nhanh hơn người lớn. Ngoài ra, các bệnh lý nhiễm trùng ở trẻ tiến triển nhanh, nên việc chậm can thiệp có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng", ThS.BS Trần Hoài Linh phân tích.

Trên mạng xã hội, nhiều mẹo dân gian được chia sẻ rầm rộ như chườm chanh, đắp gừng... Dù nghe có vẻ an toàn, song đây chỉ là biện pháp làm mát tạm thời, không hạ được thân nhiệt trung tâm và hoàn toàn không thể thay thế thuốc hạ sốt.

Theo khuyến cáo của American Academy of Pediatrics (AAP), thuốc hạ sốt như paracetamol (acetaminophen) hoặc ibuprofen được sử dụng để giúp trẻ dễ chịu hơn, cải thiện ăn uống, ngủ nghỉ và hỗ trợ quá trình hồi phục.

Đo nhiệt độ cơ thể. Ảnh minh họa/ Nguồn internet

Thuốc hạ sốt không tiêu diệt virus, nhưng giúp trẻ giảm khó chịu, từ đó cơ thể có điều kiện hồi phục nhanh hơn.

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, sốt cao là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang mắc bệnh, thường gặp trong các tình trạng như cảm nhiệt, viêm đường hô hấp hoặc các bệnh cấp tính khác.

Khi trẻ bị sốt, cha mẹ nên: Cho trẻ nằm ở nơi thoáng khí, hạn chế người vây quanh, đo nhiệt độ đúng cách (nách hoặc hậu môn), cộng thêm 0,3-0,4 độ C để ra thân nhiệt thực tế. Nếu sốt dưới 38 độ C, cha mẹ chỉ cần cởi bớt quần áo, theo dõi sát.

Nếu sốt từ 38-38,5 độ C, gia đình áp dụng chườm mát, lau người bằng khăn ấm, tiếp tục theo dõi.

Nếu sốt ≥ 38,5 độ C, sử dụng dùng thuốc hạ sốt (paracetamol) đúng liều theo cân nặng, có thể dùng đường uống hoặc viên đạn qua hậu môn nếu trẻ buồn nôn; cho trẻ uống nhiều nước hoặc bú mẹ nhiều hơn.

Gia đình cần đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu sốt kéo dài hoặc có biểu hiện bất thường như co giật, li bì, khó thở, bỏ ăn; tuyệt đối tránh đắp chăn ấm, mặc nhiều lớp quần áo, dùng nước đá chườm, xát chanh, đánh gió, hoặc tự ý phối hợp nhiều loại thuốc hạ sốt vì có thể dẫn đến ngộ độc.

Các chuyên gia cho hay hiện tượng sốt đúng là một phần phản ứng miễn dịch, nhưng không phải vì thế mà người chăm sóc có thể bỏ mặc trẻ "tự chịu đựng". Cơ thể không phải lúc nào cũng đủ khả năng tự điều hòa, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Các phụ huynh cần phân biệt giữa sốt nhẹ có thể theo dõi và sốt cao cần can thiệp y tế.

Các bác sĩ khuyến cáo, điều quan trọng nhất là cha mẹ cần trang bị kiến thức y khoa chính thống, hiểu đúng về cơ chế sốt và biết khi nào cần can thiệp. Cân bằng giữa việc tôn trọng phản ứng tự nhiên của cơ thể và sử dụng thuốc đúng hướng dẫn mới là cách nuôi con an toàn, khoa học và nhân văn nhất.

Các phụ huynh cần phân biệt giữa sốt nhẹ có thể theo dõi và sốt cao cần can thiệp y tế. Mỗi trẻ, mỗi bệnh cảnh khác nhau, không có một công thức chung nào cho tất cả.

Bình Nguyên