Cách nào nhận biết ghế trẻ em trên ô tô đạt chuẩn?

Bước tiến đột phá trong bảo vệ trẻ em tham gia giao thông

Ngày 9/12, Ủy ban ATGT Quốc gia phối hợp Quỹ Phòng chống thương vong châu Á (AIP) và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tổ chức cuộc họp "Chia sẻ thông tin về quy định Hệ thống thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô".

Ông Lê Kim Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia nhấn mạnh quy định về thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô là bước tiến lớn mang tính đột phá trong bảo vệ trẻ em khi tham gia giao thông.

Ông Lê Kim Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia cho biết, đây là một hoạt động có ý nghĩa rất quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh xây dựng văn hóa giao thông an toàn, văn minh.

Theo tuyên bố của Tổ chức Y tế Thế giới, tai nạn giao thông (TNGT) không phải là "điều không thể tránh khỏi", mà là một cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng hoàn toàn có thể phòng ngừa.

Ở Việt Nam, dù công tác bảo đảm TTATGT đã đạt nhiều kết quả tích cực, số vụ tai nạn và số người tử vong giảm liên tục qua các năm, song tình hình TNGT liên quan đến trẻ em vẫn còn rất phức tạp. Mỗi năm vẫn có khoảng 2.000 trẻ em tử vong do TNGT.

"Đây không chỉ là con số thống kê mà là những mất mát đau lòng, là nỗi đau của biết bao gia đình, và hơn hết là lời nhắc nhở nghiêm khắc rằng chúng ta phải hành động quyết liệt hơn nữa để bảo vệ các em – những chủ nhân tương lai của đất nước", ông Thành nhấn mạnh.

Theo ông, nghiên cứu cũng cho thấy tỷ lệ phụ huynh tại Việt Nam sử dụng thiết bị an toàn (TBAT) cho trẻ em trên ô tô còn khá thấp. Trong nhiều vụ tai nạn, nếu trẻ được đặt đúng chỗ và sử dụng thiết bị an toàn phù hợp, hậu quả đã có thể được giảm thiểu đáng kể.

Luật TTATGT đường bộ lần đầu quy định rõ về trách nhiệm sử dụng TBAT cho trẻ em trên xe ô tô, theo đó, từ 1/1/2026, trẻ em dưới 10 tuổi và dưới 1,35m khi đi trên ô tô phải sử dụng TBAT.

"Đây là bước tiến lớn mang tính đột phá, đánh dấu sự thay đổi quan trọng trong tư duy bảo vệ trẻ em, tiệm cận với quy chuẩn và kinh nghiệm tốt của quốc tế.

Việc đưa quy định này vào luật khẳng định cam kết mạnh mẽ của Chính phủ và toàn hệ thống chính trị trong việc phòng ngừa TNGT, giảm thương tích và tử vong ở trẻ em, góp phần bảo vệ quyền được sống, được an toàn và được phát triển của các em nhỏ", ông Thành chia sẻ.

Để việc thực hiện quy định về TBAT cho trẻ em trên ô tô đạt hiệu quả tốt nhất, ông Thành đề nghị cần tiếp tục tăng cường truyền thông một cách khoa học, thống nhất và dễ tiếp cận; tăng cường giáo dục đào tạo, tập huấn sử dụng TBAT đúng cách.

Cùng đó, phát huy vai trò của các hãng xe, doanh nghiệp trong hỗ trợ tiếp cận, cung cấp, hướng dẫn sử dụng TBAT, khuyến khích doanh nghiệp phát triển sản xuất trong nước để cung cấp sản phẩm với chi phí hợp lý.

Chia sẻ thêm, PGS.TS Nguyễn Đức Chính (Bệnh viện Việt Đức) cho biết, thực tế, khi xảy ra TNGT, dù là va chạm nhẹ, cả người lớn và trẻ đều có thể bị thương rất nặng.

Trẻ nhỏ thường bị văng ra đầu tiên. Về đặc điểm giải phẫu, đầu trẻ chiếm tỷ lệ lớn so với cơ thể; khi va đập, đây là bộ phận bị tổn thương đầu tiên, có thể để lại di chứng lâu dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển và tương lai của trẻ.

"Một nhận thức rất sai lầm hiện nay là nghĩ rằng bế trẻ trên tay khi ngồi trên ô tô là an toàn. Thực tế, khi tai nạn xảy ra, theo quán tính, người mẹ sẽ cố ôm giữ trẻ, khiến lực tác động lớn hơn và hậu quả càng nặng nề. Mặt khác, việc lắp TBAT sai cách cũng có thể khiến nguy cơ chấn thương ngày càng cao cho trẻ", ông nhấn mạnh.

Từ đó, ông nhấn mạnh cần một TBAT riêng cho trẻ em trên ô tô, đảm bảo đúng chuẩn, sử dụng đúng cách; không sử dụng sản phẩm mang tính đối phó để an toàn của trẻ được đặt lên hàng đầu.

Các khách mời tham gia thảo luận tại cuộc họp.

Sản phẩm đạt chuẩn phải có tem hợp quy

Tại cuộc họp, Th.S Dương Kim Tuấn, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và phòng chống chấn thương (Trường Đại học Y tế công cộng) cho biết, sau khi quy định về TABT cho trẻ em trên ô tô được đưa vào Luật TTATGT đường bộ, cùng với công tác truyền thông được đẩy mạnh, qua khảo sát cho thấy tỷ lệ sử dụng TBAT cho trẻ em trên ô tô đã có sự cải thiện, dù còn khá khiêm tốn (với khoảng 4,7% số xe chở trẻ em có sử dụng TBAT).

Mức độ hiểu biết quy định của người dân cũng tăng đáng kể, từ 27,8% lên 56,6% (gần gấp đôi); cho thấy người dân đã bắt đầu quan tâm hơn đến vấn đề bảo đảm an toàn cho trẻ khi tham gia giao thông.

Ông Tuấn kỳ vọng khi quy định có hiệu lực đi kèm chế tài xử phạt, tỷ lệ sử dụng TBAT cho trẻ em chắc chắn sẽ tăng lên.

Ông Hồ Hữu Hùng, Phó Giám đốc Trung tâm thử nghiệm xe cơ giới - Cục Đăng kiểm VN cho biết, hiện nay, Việt Nam chưa có quy định thừa nhận chứng nhận từ nước ngoài đối với sản phẩm TBAT cho trẻ em, do đó, dù sản phẩm đã được chứng nhận ở nước ngoài, khi nhập khẩu về Việt Nam vẫn buộc phải thực hiện đánh giá và chứng nhận hợp quy theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia của Việt Nam.

Theo đó, Thông tư 48/2024 của Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) ban hành QCVN 123:2024/BGTVT về TBAT cho trẻ em trên ô tô đã quy định rõ các tiêu chí an toàn kỹ thuật của thiết bị; phải đáp ứng các tiêu chí cơ bản như: yêu cầu an toàn chung (phù hợp để lắp đặt trên ô tô, không có cạnh sắc hoặc phần nhô nguy hiểm…) có nhãn cảnh báo an toàn và đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật đối với khóa, dây đai.

Đồng thời, quy định TBAT cho trẻ em trước khi lưu thông trên thị trường phải thực hiện công bố hợp quy theo quy định tại Thông tư 28/2012 của Bộ Khoa học và Công nghệ. Người tiêu dùng hoàn toàn có thể kiểm tra tem hợp quy để biết sản phẩm có đáp ứng tiêu chuẩn hay không. Ngoài ra, sản phẩm chính hãng còn phải có tem và nhãn của nhà sản xuất giúp nhận biết nguồn gốc của thiết bị.

Về quy trình công bố hợp quy gồm ba bước chính: Thử nghiệm để đánh giá mức độ phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia; chứng nhận sự phù hợp và thực hiện công bố hợp quy tại Sở Xây dựng địa phương nơi doanh nghiệp đăng ký sản xuất, kinh doanh.

Trong đó, hai bước thử nghiệm và chứng nhận được gọi chung là đánh giá sự phù hợp, thực hiện tại các tổ chức đánh giá sự phù hợp do Bộ Xây dựng (cụ thể là Cục Đăng kiểm VN) chỉ định.

Để được chỉ định, các tổ chức đánh giá phải đăng ký hoạt động theo Nghị định 107/2016 của Chính phủ về điều kiện kinh doanh dịch vụ đánh giá sự phù hợp tại Việt Nam.

"Tất cả các quy định, quy trình trên đều đã được ban hành đầy đủ; doanh nghiệp có thể tra cứu trong các Nghị định, Thông tư liên quan để áp dụng", ông Hùng nói.

Hiện nay, Cục Đăng kiểm đã triển khai công tác tuyên truyền và gửi các văn bản hướng dẫn đến các đơn vị liên quan, tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa nhận được hồ sơ của bất kỳ đơn vị nào đề nghị tham gia đánh giá sự phù hợp của TBAT cho trẻ em.

Liên quan đến quản lý sản phẩm hợp quy trên thị trường, theo ông Hùng, trách nhiệm không thuộc Cục Đăng kiểm VN, mà thuộc các bộ, ngành khác như Bộ Công thương, Cục Quản lý thị trường.

Yến Chi