Cải cách thủ tục tạo lực đẩy mới cho thị trường M&A

Tại phiên thảo luận đầu tiên của Diễn đàn Mua bán - Sáp nhập (M&A) doanh nghiệp Việt Nam 2025 lần thứ 17 do Báo tài chính - Đầu tư tổ chức chiều 9/12 tại TP.HCM, nhiều chuyên gia và doanh nghiệp đã đưa ra các phân tích về “Vị thế mới của Việt Nam trong dòng chảy đầu tư và M&A toàn cầu”.

Thảo luận về thủ tục thực hiện M&A, bà Võ Hà Duyên, Chủ tịch Công ty Luật VILAF, cho biết thời gian qua Việt Nam đã triển khai hàng loạt cải cách pháp luật hướng tới minh bạch, nâng cao quản trị và tăng khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài.

Vấn đề pháp lý đáng chú ý nhất là Chính phủ ban hành 28 nghị định, phân quyền cho địa phương cấp phép nhiều thủ tục về kinh doanh, đầu tư và cấp phép xây dựng vốn trước đây thuộc thẩm quyền của các bộ, ngành trung ương.

Mặt khác, Luật Đầu tư cũng được sửa đổi theo hướng trao thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của nhiều dự án có quy mô lớn từ thẩm quyền của Thủ tướng chuyển cho các tỉnh cấp phép.

Phiên thảo luận đầu tiên của Diễn đàn M&A với chủ đề: “Vị thế mới của Việt Nam trong dòng chảy đầu tư và M&A toàn cầu” - Ảnh: Lê Toàn

Theo bà Duyên, Luật Đầu tư hiện nay có một cơ chế đầu tư đặc biệt dành cho lĩnh vực công nghệ cao, với thời gian cấp phép đầu tư và xây dựng giảm từ 9-12 tháng. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy Việt Nam đang cạnh tranh để thu hút dòng vốn công nghệ cao và bền vững.

Cùng với đó là cải cách mạnh mẽ trong lĩnh vực chứng khoán theo hướng thân thiện với nhà đầu tư. Trong đó, quy trình IPO được rút ngắn, cho phép doanh nghiệp đăng ký niêm yết đồng thời với IPO và quy định ngày giao dịch đầu tiên phải trong 30 ngày kể từ khi được chấp thuận, thay vì 90 ngày như trước. Các công ty niêm yết cũng không còn được đặt “room” ngoại thấp hơn mức trần theo luật.

Đại diện VILAF nhấn mạnh quy trình phê duyệt M&A đã nhanh hơn, dựa trên tiêu chí rõ ràng, đặc biệt đối với các doanh nghiệp hoạt động trong ngành nghề có điều kiện. Dù giới hạn sở hữu nước ngoài còn tồn tại ở một số lĩnh vực, xu hướng đang dần cải thiện. Nỗ lực nâng hạng thị trường chứng khoán cho thấy khả năng tiếp cận nhà đầu tư ngoại và hạ tầng thị trường đều được cải thiện.

“Câu chuyện M&A ở Việt Nam lúc này khá rõ ràng, minh bạch hơn, thuận lợi hơn. Nếu doanh nghiệp chuẩn bị kỹ, năm 2026 sẽ là thời điểm rất tốt để triển khai các thương vụ có chiến lược”, bà Duyên nhận định.

Ở góc độ của cơ quan nhà nước, ông Bùi Hoàng Hải, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, cho biết Việt Nam đã triển khai đồng bộ các bước hiện đại hóa hạ tầng giao dịch, tăng tính minh bạch và nâng cao chất lượng thị trường. Nhờ đó, Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường mới nổi năng động nhất, với hoạt động huy động vốn sôi động và sự tham gia ngày càng mạnh của nhà đầu tư trong - ngoài nước.

Ông Hải cho biết, Chính phủ thể hiện rõ quyết tâm rà soát và cải cách toàn diện nhằm tạo điều kiện cho thị trường phát triển. Các cải cách pháp lý như Nghị định 155, giúp quy trình IPO trở nên suôn sẻ, rõ ràng và tiết kiệm thời gian hơn, đồng thời gỡ bỏ yêu cầu đăng ký mã số giao dịch đối với nhà đầu tư gián tiếp.

Việc cải cách thủ tục đã cho thấy kết quả rõ nét qua các thương vụ M&A. Ông Khanh Vũ, Tổng Giám đốc VinaCapital Vietnam Opportunity Fund nhận định 6 tháng gần đây thị trường ghi nhận sự cải thiện rõ rệt khi bối cảnh pháp lý, chính sách và môi trường kinh doanh ổn định hơn. Từ Nghị quyết 68, đến việc nâng hạng thị trường chứng khoán và các sửa đổi liên quan đến Luật Đất đai... đã củng cố niềm tin của nhà đầu tư ngoại.

Sự cải thiện này phản ánh rõ qua sự sôi động trở lại của hoạt động M&A từ nửa cuối năm 2025, với nhiều thương vụ lớn được xúc tiến và số lượng giao dịch tăng mạnh. Các dòng vốn phân bổ vào nhiều lĩnh vực như bán lẻ, chăm sóc sức khỏe, hạ tầng… chứ không chỉ công nghệ.

Theo ông Khanh Vũ, khi thị trường vốn cải thiện, thanh khoản tăng và cơ chế trở nên cởi mở, nhà đầu tư sẽ mạnh dạn giải ngân với quy mô lớn và thời hạn dài hơn. “Sự rõ ràng tạo nên niềm tin; niềm tin tạo hành động; hành động tạo đầu tư. Vì thế, trước năm 2026 và giai đoạn sau đó, chúng tôi kỳ vọng sẽ có nhiều thương vụ hơn, nhiều cơ hội hơn”, ông Khanh Vũ kỳ vọng.

Không chỉ doanh nghiệp trong nước, các nhà đầu tư nước ngoài cũng có niềm tin rất lớn vào thị trường M&A Việt Nam. Ông Tamotsu Majima, Giám đốc cấp cao RECOF Corporation cho biết, nhiều doanh nghiệp Nhật Bản đã hiện diện tại Đông Nam Á và xem Việt Nam là “mảnh ghép cuối cùng” trong chiến lược đầu tư.

Ông dẫn chứng Việt Nam tiếp tục dẫn đầu thị trường M&A, chiếm hơn 30% tổng giá trị thương vụ công bố (712 triệu USD), vượt Singapore (613 triệu USD), Nhật Bản (214 triệu USD), Mỹ (150 triệu USD) và Hàn Quốc (122 triệu USD). Điều này phản ánh niềm tin bền vững của các nhà đầu tư trong khu vực đối với triển vọng trung, dài hạn của Việt Nam.

Thương vụ đáng chú ý mới đây là Tập đoàn Kokuyo chi 27,6 tỷ Yen (hơn 4.500 tỷ đồng) thâu tóm Tập đoàn Thiên Long, nhà sản xuất văn phòng phẩm hàng đầu Việt Nam. Theo ông Majima, nhà đầu tư Nhật đánh giá Việt Nam là quốc gia tăng trưởng nổi bật, ký kết nhiều FTA, mở rộng hợp tác chiến lược với các nền kinh tế lớn, tạo môi trường hấp dẫn và an toàn cho dòng vốn quốc tế.

Từ kinh nghiệm thực tiễn, Chủ tịch Tập đoàn TTC Đặng Văn Thành cho rằng, để đón dòng vốn ngoại, ngoài chính sách và cơ chế của Chính phủ, bản thân doanh nghiệp Việt Nam phải chủ động nâng cao quản trị, tìm kiếm cơ hội và sẵn sàng tiếp nhận vốn đầu tư.

"Việt Nam là thị trường giàu tiềm năng nên càng thuận lợi trong thu hút vốn ngoại, nhất là khi Nghị quyết 68 tạo động lực mới cho khu vực tư nhân phát triển", ông Thành nhận định.

Theo Chủ tịch TTC, giai đoạn 2021- 2025 tuy có những khó khăn nhất định, nhưng giai đoạn 2026- 2030 sẽ mở ra triển vọng và cơ hội lớn hơn khi Việt Nam bước vào vị thế mới.

M&A vì thế được xem là một chiến lược quan trọng trong bối cảnh thị trường hiện nay. Doanh nghiệp cần chọn đúng thời điểm, trong đó bên bán phải xác định thời điểm thể hiện rõ nội lực mạnh nhất, còn bên mua phải dám chấp nhận rủi ro, dám mua tương lai.

“Khát vọng doanh nghiệp Việt là cùng doanh nghiệp nước ngoài bước vào đường đua mới. Để thực hiện được điều này, TTC đã vận dụng chiến lược M&A rất thành công”, ông Thành chia sẻ.

Lê Quân