'Cần cấm tuyệt đối đầu tư, kinh doanh thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng'

Tại văn bản gửi Văn phòng Chính phủ, Bộ Y tế đề nghị đưa nội dung cấm đầu tư kinh doanh đối với “thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng” vào Điều 6 dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) để phù hợp với quy định tại Nghị quyết số 173/2024/QH15 của Quốc hội với lý do sau:

Nghị quyết số 173/2024/QH15 ngày 30/11/2024 của Quốc hội về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV quy định: “Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025…”và tại Quyết định số 1665/QĐ-TTg ngày 5/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Nghị quyết số 173/2024/QH15 giao Bộ Tài chính “rà soát và xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư” và “Đề xuất giải pháp bảo đảm thống nhất với quy định của pháp luật và tình hình chấp hành pháp luật của doanh nghiệp…"

"Đi ngược chủ trương của Đảng nếu không cấm"

Tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, nhiều đại biểu đã nêu ý kiến liên quan Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi). Trong đó, đại biểu Lê Hoàng Anh - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Gia Lai kiến nghị bổ sung quy định Cấm đầu tư, kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Theo ông Lê Hoàng Anh, việc Dự thảo Luật hiện nay chỉ đưa thuốc lá truyền thống vào danh mục kinh doanh có điều kiện, mà lại bỏ ngỏ, không quy định cấm tuyệt đối đầu tư kinh doanh đối với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là "bước lùi về chính sách", tiềm ẩn thảm họa, vượt ra ngoài khuôn khổ y tế thông thường, trở thành vấn đề an ninh, trật tự xã hội và trách nhiệm chính trị.

Ông cho rằng, điều này đi ngược lại tinh thần của Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị về công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, trong đó nhấn mạnh phải có những đột phá mạnh mẽ trong chăm sóc sức khỏe.

"Việc không đưa vào điều cấm của dự thảo Luật cũng đi ngược lại chỉ đạo quyết liệt của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm về việc phải bảo vệ thanh thiếu niên khỏi ma túy, tệ nạn xã hội và các nguy cơ gây nghiện", ông nêu rõ.

Đặc biệt, Nghị quyết 173/2024/QH15 của Quốc hội đã thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các chất gây nghiện từ năm 2025. Nếu Luật Đầu tư không quy định cấm, sẽ dẫn đến mâu thuẫn pháp lý và thể hiện thiếu sự thống nhất ý chí giữa các cấp lãnh đạo, quản lý.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Gia Lai nhấn mạnh thêm, không thể làm ngơ trước thực tế một số doanh nghiệp đã và đang triển khai các hoạt động vận động hết sức quyết liệt nhằm mục tiêu duy nhất là để Luật Đầu tư không quy định cấm. Họ dùng mọi lập luận về "giảm thiểu tác hại" hay "khó quản lý thì cấm".

Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng gây nguy cơ nghiện ma túy tổng hợp và hệ lụy an ninh trật tự, an toàn xã hội.

ĐBQH, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu: “Phải phân biệt thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử vì mức độ nguy hại là rất khác nhau. Xếp đồng trong các luật cấm khiến thuốc lá điện tử vẫn bán tràn lan trên mạng, địa chỉ công khai 24/7 và còn nhiều hình dáng màu sắc bắt mắt thu hút sự tò mò của giới trẻ. Theo tôi đã cấm phải làm triệt để và duy trì thường xuyên”.
Trong phiên họp Tổ tại Quốc hội ngày 11/11, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (đoàn Bình Định) phân tích rõ sự khác biệt và mức độ nguy hiểm của hai loại sản phẩm. Theo ông, thuốc lá nung nóng về bản chất vẫn là thuốc lá sợi và các hãng lớn chưa bao giờ chứng minh được nó ít gây hại hơn thuốc lá truyền thống.
Tuy nhiên, đại biểu cho rằng thuốc lá điện tử mới là sản phẩm nguy hiểm hơn rất nhiều.
"Nguyên lý của nó khác hẳn, không phải thuốc lá sợi mà là dung dịch. Vì ở dạng dung dịch, không ai có thể kiểm soát được thành phần bên trong. Người bán có thể tùy ý cho thêm các chất gây nghiện, thậm chí là ma túy dạng lỏng, điều này vô cùng nguy hiểm. Đặc biệt, các sản phẩm này được thiết kế bắt mắt, sành điệu nên rất thu hút giới trẻ", đại biểu giải thích.
Ông Nguyễn Lân Hiếu cũng chỉ ra thực tế thuốc lá điện tử đang được bán tràn lan trên mạng, rất khó kiểm soát. Do đó, đại biểu kiến nghị: "Chúng ta chắc chắn phải cấm theo tinh thần của Nghị quyết. Đồng thời, phải có cơ chế rà soát, không cho phép các sản phẩm này được bán công khai và phải có chế tài xử phạt nghiêm khắc khi sử dụng. Cần coi đây là sản phẩm tiềm ẩn nguy cơ ma túy".

"Quan điểm của chúng ta phải rõ ràng: Đây không phải là vấn đề kỹ thuật quản lý, mà là vấn đề định hướng phát triển quốc gia. Chúng ta không thể nhân nhượng trước bất kỳ áp lực thương mại nào có thể gây tổn hại đến sức khỏe cộng đồng, đến duy trì nòi giống. Chúng ta phải cấm vì bản chất của sản phẩm là độc hại, không phải vì chúng ta không quản được", vị đại biểu này bày tỏ.

Mối nguy từ tội phạm ma túy, an ninh học đường và sự hủy hoại thế hệ trẻ

Theo ông Lê Hoàng Anh, nhiều bằng chứng khoa học cho thấy: Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đều chứa nicotine gây nghiện cực mạnh. Chúng tạo ra các chất độc hại mới, gây tổn thương phổi nghiêm trọng, đẩy hệ thống y tế vào tình trạng quá tải.

Trong khi đó, các thiết bị thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang bị tội phạm ma túy sản xuất, cung cấp, sử dụng một cách có hệ thống, xuyên quốc gia để buôn bán và sử dụng ma túy tổng hợp, cần sa tổng hợp dạng lỏng, và các hoạt chất gây nghiện, gây ảo giác mà đến nay chưa có cách nào phòng, chống hiệu quả.

Thiết bị thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trở thành công cụ ngụy trang hoàn hảo để thực hiện hành vi phạm tội, đưa chất cấm vào trường học, nơi công cộng, giới trẻ mà không thể kiểm soát.

"Đây là vấn đề 'sống còn' đối với an ninh học đường và an ninh trật tự, an toàn xã hội, nói rộng hơn là sự tồn vong của quốc gia, dân tộc ta. Nếu chúng ta không cấm kinh doanh thiết bị này, chúng ta đang gián tiếp cung cấp 'vỏ bọc' cho tội phạm ma túy nhắm vào giới trẻ Việt Nam", ông nói.

Ông dẫn chứng thêm, các quốc gia đã nhận ra nguy cơ đều đã cấm. Các nước trong khu vực ASEAN như Thái Lan, Singapore, và cả cường quốc như Liên bang Nga thì Duma Quốc gia Nga cũng đang cấp bách soạn thảo và sẽ thông qua vào kỳ họp mùa thu luật cấm thuốc lá điện tử, Tổng thống Putin đã lên tiếng hoàn toàn ủng hộ cấm triệt để.

"Nếu Việt Nam không cấm, chúng ta sẽ trở thành 'thị trường dễ dãi nhất', là nơi 'xả rác' cho các sản phẩm bị cấm ở mọi nơi trên thế giới", đại biểu Quốc hội Lê Hoàng Anh thẳng thắn nói.

Minh Trang