Cần mạnh tay xử lý nạn xả rác tại Hà Nội

Mới chỉ giải quyết phần "ngọn"

Dù liên tục bị người dân phản ánh, dù các cấp chính quyền đã vào cuộc xử lý, nhưng những bãi rác tự phát vẫn cứ tái diễn, tạo nên một vòng luẩn quẩn. Thời gian vừa qua, người dân tại nhiều khu vực như phường Phú Diễn, Kiến Hưng, Hà Đông, Định Công… liên tục gửi đơn thư cầu cứu, phản ánh về tình trạng rác thải sinh hoạt và phế thải xây dựng chất thành đống khổng lồ, gây ô nhiễm nghiêm trọng môi trường sống.

Theo phản ánh của người dân, phớt lờ các quy định, tình trạng vô tư tập kết, thậm chí đốt rác thải sai quy định gây mất vệ sinh môi trường, mỹ quan đô thị, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, sức khỏe của người dân vẫn diễn ra khá phổ biến.

Rác thải tập kết tràn lan tại địa bàn phường Hà Đông. Ảnh người dân cung cấp.

Tại đường Hoàng Công (gần chung cư Mipec City View) đã xuất hiện một bãi rác tự phát “siêu to, khổng lồ” gây mất vệ sinh môi trường và mỹ quan đô thị. Tình trạng trên cũng diễn ra tương tự tại hồ Vạn Phúc và các khu vực xung quanh... Sự tồn tại của những vi phạm này đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống sinh hoạt của người dân trong khu vực.

Theo ghi nhận của chúng tôi, trước những phản ánh gay gắt này, chính quyền các cấp đã có động thái xử lý. Cụ thể, chính quyền nhiều địa phương đã nhanh chóng phối hợp với đơn vị vệ sinh môi trường để dọn dẹp và tổ chức vận động người dân qua các Tổ trưởng tổ dân phố cam kết đổ rác đúng giờ, đúng nơi quy định. Tuy nhiên, việc xử lý chỉ dừng lại ở việc dọn dẹp bề mặt sau khi có phản ánh, tức là mới chỉ giải quyết được phần "ngọn" của vấn đề. Vấn nạn tái diễn cho thấy một sự thật phũ phàng: những bãi rác tự phát vẫn là hệ quả của nhiều nguyên nhân sâu xa hơn, cần được phân tích và tháo gỡ một cách căn cơ.

Rác thải bị tập kết, đốt sai quy định tại địa bàn phường Hà Đông. Ảnh người dân cung cấp.

Theo các chuyên gia trong lĩnh vực môi trường, nguyên nhân cốt lõi vẫn nằm ở ý thức kém của một bộ phận người dân và các đơn vị vận chuyển phế thải. Vì sự tiện lợi cá nhân, vì muốn trốn tránh chi phí xử lý, họ đã cố tình lợi dụng các khu vực vắng vẻ, đất trống để xả thải bừa bãi, bất chấp các quy định pháp luật và lợi ích cộng đồng. Hành vi này không chỉ thể hiện sự thiếu trách nhiệm mà còn là hành vi phá hoại môi trường sống chung.

Bên cạnh đó, công tác quản lý và chế tài xử phạt chưa thực sự nghiêm minh và triệt để. Cùng với đó là sự thiếu đồng bộ và khoảng trống trách nhiệm giữa các đơn vị quản lý cũng là một điểm yếu chí mạng. Tại một số khu vực, chính quyền địa phương cho rằng khu vực rác tồn đọng không nằm trong gói thầu duy trì vệ sinh môi trường của họ, dẫn đến sự đùn đẩy hoặc chậm trễ trong việc xử lý. Sự không rõ ràng về ranh giới quản lý giữa UBND phường và các công ty vệ sinh môi trường đã tạo điều kiện cho rác thải tồn đọng kéo dài, gây bức xúc trong Nhân dân.

Hài hòa giữa giáo dục, quản lý và cưỡng chế

Để khắc phục triệt để tình trạng trên, PGS.TS Bùi Thị An - Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng nhận định rằng, chính quyền địa phương và các đơn vị chức năng cần triển khai đồng bộ các giải pháp, trong đó điểm nhấn là việc giáo dục, quản lý và cưỡng chế.

Trong đó, công tác tuyên truyền, giáo dục về môi trường và pháp luật cần được tăng cường mạnh mẽ hơn nữa, không chỉ dừng lại ở những khẩu hiệu mà phải đi sâu vào từng tổ dân phố, từng trường học, nhấn mạnh mức phạt nghiêm khắc đối với hành vi xả rác bừa bãi theo quy định hiện hành.

Rác tải tập kết tràn lan tại khu đô thị Nam An Khánh.

Ngoài ra, các cơ quan chức năng cần quản lý công tác duy trì vệ sinh môi trường bằng công nghệ và xử phạt phải được ưu tiên hàng đầu. “Chính quyền cần đẩy mạnh việc lắp đặt và khai thác hiệu quả các hệ thống camera an ninh tại những điểm nóng, sử dụng hình ảnh làm bằng chứng để truy tìm và xử phạt công khai các đối tượng đổ trộm. Việc áp dụng pháp luật cần được thực hiện nghiêm túc, tạo tính răn đe tối đa cho cộng đồng” - PGS. TS Bùi Thị An nhấn mạnh.

Cuối cùng, hệ thống thu gom rác cần được rà soát và tối ưu hóa để đảm bảo sự thuận tiện cho người dân. Các phường cần phối hợp với đơn vị môi trường để xác định các điểm tập kết, thời gian thu gom hợp lý, thậm chí cần có các dịch vụ thu gom phế thải xây dựng linh hoạt và chi phí hợp lý để người dân không phải tìm cách đổ trộm. Quan trọng hơn, cần phân định rõ ràng, minh bạch ranh giới và trách nhiệm của từng đơn vị, tránh tình trạng bỏ trống địa bàn quản lý, đảm bảo mọi ngõ ngách trong thành phố đều được quản lý vệ sinh môi trường một cách xuyên suốt.

Vấn đề rác thải bừa bãi giữa lòng Thủ đô không chỉ là câu chuyện của ngành môi trường, mà là thước đo về văn minh đô thị và năng lực quản trị. Chỉ khi có sự đồng bộ giữa quản lý chặt chẽ, xử phạt kiên quyết của chính quyền và sự thay đổi tích cực từ ý thức của người dân, những bãi rác tự phát mới có thể được xóa sổ vĩnh viễn, trả lại không gian xanh, sạch, đẹp cho Hà Nội.

Vân Nhi