Cần một sự tái thiết bền vững cho vùng Nam Đông

Khung cảnh hoang tàn sau khi bị lũ cuốn tại xã Khe Tre. Ảnh: VT

Thiệt hại nặng nề

Những ngày này, con đường chính nối Nam Đông với bên ngoài vẫn còn bị chia cắt do tuyến đường độc đạo Tỉnh lộ 14B và mố cầu Phú Mậu bị sạt lở nghiêm trọng. Để đến được Nam Đông, chúng tôi phải vào lối mở cắt ngang cao tốc La Sơn - Túy Loan - cách điểm cũ khoảng 300m. Qua lối mở này, cảnh tượng tan hoang đập vào mắt chúng tôi: Núi sạt trượt, đất trôi, sông suối sạt lở nghiêm trọng tạo thành những dòng chảy mới, hố trũng sâu hoắm, ăn sâu vào vườn tược, nhà dân, công trình cầu cống, hạ tầng...

Thiệt hại nặng nhất là xã Khe Tre. Những đợt mưa lũ đã trở thành nỗi ám ảnh kinh hoàng đối với người dân nơi đây. Chỉ một thời gian ngắn, những ngôi nhà kiên cố, những khu vườn trù phú đã bị dòng nước lũ và những khối đất đá khổng lồ cuốn phăng. Toàn xã Khe Tre có 6 nhà dân bị lũ cuốn gây hư hại, 5 cây cầu bị xói móng gây chia cắt, nhiều đoạn đường giao thông, hệ thống kênh mương thủy lợi hư hỏng, bị san lấp. Ngoài ra, núi đồi, sông suối cũng bị sạt lở khiến đời sống, sinh hoạt của người dân gặp không ít khó khăn.

Ông Nguyễn Lượng ở thôn Xuân Phú (khu vực gần thác trượt) chia sẻ: Mưa lớn làm nước sông dâng cao, cộng với lũ về từ đầu nguồn tạo ra những dòng nuớc lớn cuốn phăng tất cả trên đường. Ngôi nhà kiên cố của vợ chồng tôi đã bị nước lũ cuốn trôi khi sạt lở ăn sâu vào hơn 30m. Cảm giác bất lực, mất mát khi chứng kiến tài sản cả đời bị cuốn trôi là nỗi đau khó diễn tả bằng lời. Chúng tôi rất cần sự hỗ trợ kịp thời của chính quyền, nhất là tái định cư để sớm ổn định cuộc sống. Cạnh nhà tôi là nhà ông Trần Văn Viếng cũng cùng chung số phận.

Tại xã Long Quảng, ngoài việc sạt lở nhiều điểm với đất đá tràn đường hơn 8.000m3 và gần 2.000m kênh mương bị vùi lấp, thì Tỉnh lộ 14B đoạn giáp ranh giữa xã Hương Hữu cũ và Thượng Long cũ bị sạt trượt ta luy dương nghiêm trọng. Nhiều đoạn nền đường bị đứt gãy, ước tính lượng đất đá tràn lấp đường hơn 300m3, cao khoảng 2m, khiến việc lưu thông bị gián đoạn. Ngoài điểm đất đá tràn lấp thì khối lượng đất đá từ giữa đỉnh đồi đã trượt cũng có nguy cơ sạt lở.

Chủ tịch UBND xã Long Quảng Nguyễn Anh thông tin: Đây là tuyến đường huyết mạch nối xã Thượng Long cũ và Thượng Quảng cũ với các xã khác. Mặc dù các cơ quan chức năng và địa phương đã có thông báo, hướng dẫn người dân lưu thông qua tuyến đường liên xã để kết nối với các xã khác, nhưng do tuyến đường liên xã hẹp, có tải trọng chịu lực thấp, không thể lưu thông đối với phương tiện có tổng tải trọng trên 7 tấn và không thể sử dụng lâu dài cho việc lưu thông bình thường của Nhân dân cũng như lưu thông hàng hóa nên việc di chuyển, vận chuyển hàng hóa cũng gặp nhiều trở ngại.

Những phần quà đầu tiên đến với các hộ bị thiệt hại nặng do mất nhà cửa. Ảnh: VT

Sớm hỗ trợ tái thiết sinh hoạt, sản xuất

Những ngày qua, các đoàn thiện nguyện, mạnh thường quân và chính quyền đã có những hỗ trợ bước đầu, góp phần giúp người dân vượt qua khó khăn. Tuy nhiên, việc tái thiết lâu dài đòi hỏi phải có thời gian và nguồn lực. Ngoài ra, cũng cần có chính sách hỗ trợ bền vững, cả về kinh phí lẫn kỹ thuật để giúp người dân ổn định đời sống và sản xuất. Theo tính toán ban đầu của các địa phương, trước mắt 3 xã nêu trên cần khoảng 200 tỷ đồng, trong đó Khe Tre cần khoảng 100 tỷ đồng, Long Quảng 50 tỷ đồng, Nam Đông 50 tỷ đồng để khắc phục hạ tầng giao thông và các điểm sạt lở.

Ông Dương Thanh Phước, Chủ tịch UBND xã Khe Tre đề xuất: Hiện địa phương đang tập trung toàn lực để khắc phục hậu quả lũ lụt nhưng nếu không có sự hỗ trợ kịp thời của thành phố, địa phương rất khó tự xoay xở trước khối lượng thiệt hại khá lớn. Ông Phước cũng đề xuất thành phố sớm đầu tư khu tái định cư tại Hà An - Đa Phú và thôn 1, 2 để ổn định nơi ở cho 65 hộ dân vùng có nguy cơ sạt lở cao. Ngoài ra, địa phương cũng đề nghị lãnh đạo thành phố cần sớm chỉ đạo kiểm tra, gia cố tuyến Tỉnh lộ 14B - cửa ngõ quan trọng vào Nam Đông cũ và đầu tư kè chống sạt lở sông Tả Trạch. Đây là những biện pháp mang tính phòng ngừa lâu dài, giúp bảo vệ cơ sở hạ tầng và nhà dân khỏi những nguy cơ sạt lở trong thời gian tới.

Các xã vùng núi Nam Đông cũ còn đề xuất lãnh đạo thành phố và các đơn vị liên quan xem xét điều chỉnh vị trí nút giao cao tốc La Sơn - Túy Loan và đầu tư tuyến cống gom nước từ cao tốc ra sông Tả Trạch nhằm đảm bảo cho việc lưu thông lâu dài và hạn chế sự ảnh hưởng của mưa lũ đối với đời sống của người dân. Bên cạnh đó, các địa phương này cũng cần một chiến lược tái thiết lâu dài để ổn định đời sống và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Ngoài các biện pháp trước mắt như tái định cư, gia cố hạ tầng, cần có một chiến lược tổng thể về quy hoạch, xây dựng nhà ở và phát triển sinh kế bền vững cho người dân miền núi. Tái thiết Nam Đông không chỉ là việc xây lại những ngôi nhà, con đường, mà còn là khích lệ tinh thần và ý chí vươn lên của người dân nơi đây.

THÁI BÌNH