Cẩn trọng ma trận 'cò mồi' trong mua nhà ở xã hội

Cần cảnh giác với chiêu lừa bán suất ngoại giao nhà ở xã hội. Ảnh minh họa

“Suất ngoại giao” chỉ là chiêu lừa

Anh Ngô Anh Tiến (Hà Nội) cho biết, vợ chồng anh dự định mua một căn hộ thuộc dự án NƠXH. Sau khi tìm hiểu, anh quyết định lựa chọn dự án Ecohome 3 (Bắc Từ Liêm, Hà Nội) vì có thông tin mở bán. Anh Ngô Anh Tiến sau đó được nhân viên tư vấn của một công ty về bất động sản giới thiệu về suất ngoại giao và hướng dẫn đến trụ sở công ty để đặt cọc. Tin tưởng vào cam kết của công ty, anh đã nộp 900 triệu đồng. “Tôi được thông báo sau 45 ngày sẽ hoàn tất hồ sơ pháp lý và có lịch ký hợp đồng bàn giao nhà. Tuy nhiên, khi quá hạn, phía công ty liên tục trì hoãn. Đến tháng 12/2024, không thể chờ đợi thêm, vợ chồng tôi yêu cầu hoàn trả tiền cọc, nhưng công ty từ chối. Hiện tại, chúng tôi không thể liên lạc được với công ty", anh Ngô Anh Tiến cho hay.

Qua vụ việc trên dấy lên lo ngại về tình trạng lừa đảo trong giao dịch NƠXH thông qua các đơn vị trung gian, đặt ra yêu cầu cấp thiết về quản lý chặt chẽ và minh bạch hơn trong lĩnh vực này. Thực tế cho thấy, khi các dự án vào giai đoạn xây dựng, thu nộp hồ sơ NƠXH, các chủ đầu tư đã khuyến cáo người dân có nhu cầu nên tìm hiểu thông tin từ các nguồn tin chính thống như từ Sở Xây dựng hay chủ đầu tư dự án, nhưng những vụ việc mất tiền do tin theo môi giới vẫn đang diễn ra.

Nguyên nhân sâu xa, theo các chuyên gia là sự chênh lệch quá lớn giữa nhu cầu thật và áp lực nguồn cung. Nhà ở thương mại ngày càng xa tầm với của người thu nhập thấp. Trong khi đó, các dự án NƠXH triển khai chậm, số lượng căn phân bổ ít, thủ tục xét duyệt lại phức tạp. Anh Trần Quang Thịnh, công nhân khu công nghiệp ở Mê Linh, chia sẻ: “Lương vợ chồng tôi mỗi tháng được 18 triệu đồng. Muốn mua một căn 50m2 giá thương mại thì vay ngân hàng đến 20 năm cũng chưa chắc nổi. Nghe nói có suất NƠXH nên thử tìm hiểu, nhưng vừa hỏi trong nhóm Facebook được mấy phút là có người nhắn riêng đề nghị “giữ chỗ” với 80 triệu đồng. Tuy nhiên tôi cũng không dám xuống tiền vì rất hoang mang, sợ bị lừa”.

Khảo sát trên các nền tảng mạng xã hội cho thấy thị trường NƠXH đang bị bao phủ bởi một “ma trận” thông tin hỗn loạn, trong đó nổi lên ba chiêu trò phổ biến nhất mà cò mồi sử dụng để đánh vào sự thiếu hiểu biết và tâm lý nóng vội của người mua. Đằng sau những lời quảng cáo ấy là một chuỗi nguy cơ pháp lý: không ít trường hợp bị môi giới tự ý làm giả giấy xác nhận thu nhập, giấy xác nhận tình trạng nhà ở hoặc các tài liệu liên quan. Nếu cơ quan chức năng phát hiện dấu hiệu gian lận, người đứng tên hồ sơ không chỉ bị loại khỏi danh sách mà còn có thể bị tước quyền mua NƠXH trong những năm tiếp theo, kèm theo rủi ro bị xử phạt do sử dụng giấy tờ không hợp lệ.

Chiêu trò nữa là dẫn đi xem nhà mẫu rồi thu tiền đặt cọc trái phép. Một số môi giới đưa khách đến căn hộ mẫu, ăn mặc chỉn chu, tự giới thiệu là nhân viên chủ đầu tư và tạo cảm giác rất chuyên nghiệp. Sau khi tham quan, họ đề nghị người mua đặt cọc “thiện chí” từ 10 đến 30 triệu đồng để giữ căn, với lý do “nguồn cung có hạn, sắp hết căn đẹp”. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều dự án chưa hề được phép thu tiền đặt cọc ở giai đoạn đó và chủ đầu tư cũng không ủy quyền cho bất kỳ cá nhân nào nhận tiền thay mặt. Khi người mua phát hiện mình bị lừa, khoản tiền đặt cọc gần như không thể thu hồi. Tệ hơn, nhiều người bị lôi kéo sử dụng hồ sơ giả, dẫn đến nguy cơ bị xử phạt, bị công an mời làm việc, thậm chí phải chịu trách nhiệm hình sự nếu hồ sơ giả mạo quá nghiêm trọng.

Thận trọng với các thông tin bán "suất ngoại giao”

Dưới góc độ pháp lý, luật sư Đinh Thị Nguyên, Giám đốc Công ty Luật TNHH Minh Nguyên Legalsun, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, chính sách bán nhà ở xã hội pháp luật không quy định “suất ngoại giao”, người mua NƠXH phải đáp ứng các điều kiện tiêu chuẩn theo quy định pháp luật. Nếu số người có nhu cầu và đủ điều kiện mua nhiều hơn số căn hộ bán ra thì còn phải bốc thăm, thực tế thì không đủ căn hộ đáp ứng yêu cầu nên các dự án đều đăng ký và bốc thăm, không ai được tự ấn định tiêu chuẩn cho người “chắc suất”. Những thông tin của một số tổ chức, cá nhân đưa ra là có bán “suất ngoại giao” NƠXH đang trong thủ tục mở bán là không đúng pháp luật, thậm chí còn có dấu hiệu tiêu cực hoặc lừa đảo. Bởi vậy, người dân cần thận trọng bởi các thông tin “bán suất ngoại giao”.

Các hợp đồng “tư vấn pháp lý” không phải do các tổ chức hành nghề luật sư có đăng ký hợp pháp ký kết thực hiện là không có giá trị pháp lý. Bởi, chỉ có tổ chức hành nghề luật sư (Văn phòng luật sư/ Công ty luật) được đăng ký hợp pháp, do luật sư có thẻ hành nghề là người đại diện theo pháp luật thì mới được phép cung cấp các dịch vụ pháp lý, trong đó có dịch vụ tư vấn pháp luật theo quy định tại Điều 4, Luật Luật sư. "Các tổ chức cá nhân khác thu phí tư vấn pháp lý không được pháp luật cho phép, dịch vụ không có đăng ký thì không có hiệu lực pháp luật, nếu có tranh chấp thì tòa án có thể tuyên bố hợp đồng vô hiệu. Bên cạnh đó, nếu có yếu tố gian dối để chiếm đoạt tiền thông qua quảng cáo bán suất ngoại giao hoặc có tiêu cực với chủ đầu tư hay cơ quan có thẩm quyền để gian lận trong việc thực hiện chính sách NƠXH thì người vi phạm còn có thể bị xử lý hình sự", luật sư Đinh Thị Nguyên chia sẻ.

Theo luật sư Đinh Thị Nguyên, để tránh rủi ro, người mua cần tìm hiểu kỹ dự án, xác định mình có đủ điều kiện mua NƠXH hay không theo quy định pháp luật. Nếu đáp ứng đủ điều kiện, nên làm việc trực tiếp với chủ đầu tư thay vì thông qua môi giới trung gian không rõ ràng. Người mua chỉ nên ký hợp đồng có công chứng, không chuyển tiền khi chưa có hợp đồng hợp pháp. Đặc biệt, cần cảnh giác nếu môi giới yêu cầu đặt cọc mà không có giấy tờ đảm bảo. Trường hợp không may bị lừa đảo, người dân cần nhanh chóng thu thập đầy đủ bằng chứng, bao gồm hợp đồng, biên lai chuyển tiền, tin nhắn và email trao đổi với môi giới để làm cơ sở khiếu nại hoặc tố cáo đến cơ quan công an.

Nhiều người nghĩ rằng đưa vài chục triệu đồng đặt cọc thì có thể lấy lại nếu không mua được. Nhưng trong NƠXH, hợp đồng đặt chỗ thông qua môi giới chui hoàn toàn vô hiệu, vì chủ đầu tư không ủy quyền thu tiền. Khi xảy ra tranh chấp, người dân rất khó đòi lại tiền.

Luật sư Đinh Thị Nguyên, Đoàn Luật sư TP Hà Nội

Thái An