Cảnh báo tình trạng chảy máu chất xám nghiêm trọng tại Ấn Độ

Chảy máu chất xám là thuật ngữ dùng để chỉ hiện tượng các chuyên gia, nhân tài có trình độ cao, kỹ năng chuyên môn đi tìm cơ hội làm việc tại các quốc gia phát triển thay vì ở lại làm việc trong nước. Ở Ấn Độ, tình trạng này đã tồn tại từ lâu và ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn trong những năm gần đây, khi lực lượng lao động có trình độ ngày càng gia tăng nhưng lại không tìm được cơ hội nghề nghiệp xứng đáng trong nước.

Câu chuyện của Keshav Raj, một kỹ sư khoa học máy tính 27 tuổi, là minh chứng rõ ràng cho hiện tượng này. Sau khi tốt nghiệp từ Học viện Khoa học và Công nghệ SRM tại Tamil Nadu, Raj đã nỗ lực học tập và thực tập ở các công ty khởi nghiệp tại Ấn Độ và Indonesia với hy vọng có được công việc lương cao. Tuy nhiên, sau nhiều năm cố gắng, Raj vẫn không thể tìm được một công việc ổn định tại Ấn Độ. Cuối cùng, anh đành chấp nhận công việc giám đốc chăm sóc khách hàng tại một trung tâm năng lực toàn cầu của Amazon, với mức lương thấp chỉ đủ để trang trải chi phí sinh hoạt và trả nợ vay học phí.

Ấn Độ đang mất đi lượng lớn lực lượng lao động có trình độ cao. Ảnh: Hindustan Times

Đây chỉ là một trong hàng triệu câu chuyện của những người trẻ Ấn Độ, những người có trình độ học vấn cao nhưng phải đối mặt với một thị trường lao động không đủ khả năng cung cấp công việc xứng đáng với năng lực của họ. Theo dữ liệu từ công ty tìm kiếm việc làm Foundit, số lượng danh sách việc làm quốc tế mà các công ty tìm kiếm nhân tài tại Ấn Độ đăng tải đã tăng 11,4% trong năm qua, trong khi số lượng đơn đăng ký việc làm của người Ấn Độ tăng đến 59,4%. Xu hướng này cho thấy rõ ràng rằng nhiều người lao động Ấn Độ, đặc biệt là những người trẻ tuổi và có trình độ cao, đang tìm kiếm cơ hội việc làm ở nước ngoài, với hy vọng có thể kiếm được mức lương cao hơn, sự nghiệp thăng tiến tốt hơn và một cuộc sống tốt hơn.

Tình trạng thất nghiệp và sự suy giảm cơ hội trong nước

Chảy máu chất xám ở Ấn Độ không phải là một hiện tượng mới. Từ những năm 2000, các chuyên gia trong các lĩnh vực như y tế, kỹ thuật đã bắt đầu tìm kiếm cơ hội tại các quốc gia phương Tây, đặc biệt là Mỹ. Tuy nhiên, theo nhà kinh tế phát triển Jayati Ghosh, tình hình đã thay đổi trong những năm gần đây khi Ấn Độ không chỉ mất đi các chuyên gia cấp cao mà còn thiếu hụt lao động ở mọi cấp độ kỹ năng.

Theo thống kê từ Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), tỷ lệ việc làm trên dân số lao động của Ấn Độ hiện chỉ đạt 52,8%, một con số đáng báo động khi chỉ có một nửa lực lượng lao động trong độ tuổi lao động có việc làm ổn định. Ghosh cho biết nguyên nhân của tình trạng này là do tốc độ tăng trưởng GDP của Ấn Độ (5–7% mỗi năm) không tạo ra đủ việc làm cho lực lượng lao động, đặc biệt là ở khu vực công. Các chính sách tập trung vào việc phát triển các tập đoàn lớn thay vì doanh nghiệp vừa và nhỏ đã khiến nhiều người lao động, nhất là tầng lớp lao động có tay nghề cao, không thể tìm được việc làm ổn định trong nước.

Với thị trường lao động hạn chế và việc làm không đủ đáp ứng nhu cầu, rất nhiều người trẻ Ấn Độ đã chọn con đường ra nước ngoài để tìm kiếm cơ hội. Những quốc gia như Canada, Úc và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất trở thành điểm đến phổ biến cho người Ấn Độ tìm việc, đặc biệt trong các ngành công nghệ, khoa học đời sống và kỹ thuật.

Chảy máu chất xám và những tác động lâu dài

Mặc dù việc di cư của lực lượng lao động có trình độ cao mang lại nhiều lợi ích cho các quốc gia tiếp nhận, nó lại gây ra những tác động tiêu cực cho đất nước mất đi lao động. Sự thiếu hụt lao động có trình độ cao tạo ra những khoảng trống trong các ngành nghề quan trọng, dẫn đến việc các doanh nghiệp và tổ chức trong nước khó phát triển và duy trì chất lượng công việc.

Chảy máu chất xám cũng phản ánh một vấn đề sâu xa hơn trong chính sách của Ấn Độ. Theo Ghosh, chính phủ Ấn Độ chưa coi việc tạo ra việc làm là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển kinh tế. Tăng trưởng GDP của Ấn Độ phần lớn chỉ mang lại lợi ích cho nhóm người giàu có, trong khi tầng lớp lao động và các doanh nghiệp nhỏ không nhận được sự hỗ trợ đáng kể. Điều này đã dẫn đến sự bất bình đẳng trong cơ hội việc làm và thúc đẩy tình trạng di cư của những người có trình độ cao ra nước ngoài.

Giải pháp cho vấn đề chảy máu chất xám

Để giảm thiểu tình trạng chảy máu chất xám, các chuyên gia cho rằng Ấn Độ cần có những cải cách mạnh mẽ trong chính sách lao động và việc làm. Trước hết, chính phủ cần chú trọng vào việc tạo ra những cơ hội việc làm bền vững và có chất lượng trong nước. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc đầu tư vào các ngành công nghiệp phát triển, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ và khoa học, nơi nhu cầu về lao động có kỹ năng cao ngày càng lớn.

Ngoài ra, chính phủ cũng nên tập trung vào việc cải thiện môi trường sống tại các thành phố lớn, làm cho các khu vực đô thị trở nên dễ sống và hấp dẫn hơn đối với người dân, đặc biệt là những người trẻ có trình độ cao. Các chính sách ưu đãi cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng như các sáng kiến nâng cao kỹ năng cho người lao động, cũng là những giải pháp quan trọng giúp giữ chân nhân tài trong nước.

Cuối cùng, chính phủ Ấn Độ cần phải có một chiến lược lâu dài để thu hút và giữ chân những người tài năng, đồng thời tạo ra môi trường ổn định và cơ hội nghề nghiệp tại các công ty trong và ngoài nước. Nếu không, hiện tượng chảy máu chất xám sẽ tiếp tục diễn ra và trở thành một thách thức lớn đối với sự phát triển bền vững của nền kinh tế Ấn Độ.

Tùng Lâm