'Cây vàng xanh' giúp nông dân Lào Cai làm giàu bền vững
Quế được bà con các dân tộc các tỉnh Tây Bắc ví như 'cây vàng xanh', bởi không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn vươn lên làm giàu bền vững. Vùng đất Viễn Sơn, thuộc huyện Văn Yên tỉnh Yên Bái cũ, nay là xã Xuân Ái, tỉnh Lào Cai được xem như nơi xuất phát của nghề trống quế.
Ông Lý Văn Kim, một hộ trồng quế lâu năm ở thôn Tháp Cái, xã Xuân Ái cho biết, những ngày đầu trồng quế vô cùng gian khó cách đây nhiều thập kỳ. Ngày đó, vùng đất Viễn Sơn hoang sơ, chỉ toàn rừng núi rậm rạp. Đường sá chưa có, chỉ có đường mòn, phải luồn rừng, chui bụi mà đi. Thời điểm đói kém còn phải ăn cả củ nâu, củ mài đào trong rừng.
Bước ngoặt chỉ đến khi hợp tác xã được thành lập và phát động phong trào trồng quế những năm 1970 - 1980. Bản thân ông Kim, sau khi rời quân ngũ về quê năm 1981, cũng bắt đầu trồng quế. Những cây quế trồng thời đó bây giờ to bằng cột nhà, bằng cái vành quạt, một người lớn ôm không xuể.
20 năm trở lại đây, đời sống người dân mới bắt đầu khấm khá, 95% hộ dân trong thôn đã thoát nghèo.
"Từ đấy đến giờ phút này là quế phát triển tốt, dân rất thích. Mọi cứ phát triển, tự bàn tay mình làm, mình trồng lên...", ông Kim chia sẻ.
Người dân địa phương gọi cây quế là "cây hạnh phúc"
Ông Lý Tiến Thành, Bí thư Chi bộ thôn Tháp Cái kể, nói đến quế phải nhắc đến ông tổ Bàn Phú Sáu, người đầu tiên hạ sơn xuống vùng đất Tháp Cái. Cách đây hơn 100 năm, khi lên rừng, ông thấy có một loại cây rất tươi tốt, hái lá ăn thử thấy cay cay, thơm thơm. Ông bèn nhổ cây con về trồng. Cây quế bén rễ đất Viễn Sơn bắt đầu từ đó và đến hôm nay đã trở thành "cây vàng xanh" với diện tích gần 1.400 ha.
Điều làm nên danh tiếng của quế Viễn Sơn không chỉ là diện tích, mà là chất lượng. Cùng một cây quế, nhưng trồng ở đây, hàm lượng tinh dầu cao hơn hẳn, nhờ yếu tố khí hậu và thổ nhưỡng đặc thù. Giá trị quế Viễn Sơn vì thế cũng luôn cao hơn các nơi khác.
Với chất lượng vượt trội, năm 2017, quế Viễn Sơn cùng 6 xã khác của huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái cũ đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý “Quế Văn Yên”.
"Chúng tôi là thế hệ thứ 6 trồng quế. 100% dân ở đây sinh sống bằng trồng quế. Mua sắm tất cả mọi cái đều từ tiền ở cây quế ra", ông Thành cho biết.
Quế - "cây vàng xanh" trên đất đồi Viễn Sơn
Những năm gần đây, được sự hướng dẫn của các công ty và cơ quan chuyên môn, người dân địa phương đang chuyển mạnh sang sản xuất quế hữu cơ với quy trình rất nghiêm ngặt, từ chọn giống đến đảm bảo chất lượng tinh dầu. Trong đó, tuyệt đối không dùng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ cỏ, chỉ cào xới thủ công. Nếu cây có sâu bệnh, cũng chỉ dùng tay bắt hoặc bẻ lá sâu đi chứ không phun thuốc...
Theo người dân địa phương chu kỳ quế thường từ 10 - 15 năm, đến năm thứ 7 là có thể bóc tỉa. Nếu thu hoạch trắng, 1 ha có thể thu về từ 500 - 700 triệu đồng. Ông Bàn Phúc Hín, nguyên Chủ tịch UBND xã Viễn Sơn chia sẻ: Cây quế đã thực sự trở thành “cây vàng” trên đất Viễn Sơn, người dân gọi đây là “cây hạnh phúc”, “cây xóa đói giảm nghèo” bền vững.
"Quế có giá trị cao, những năm gần đây được hướng dẫn khoa học công nghệ trong trồng, chăm sóc để đạt tiêu chuẩn quế hữu cơ, gọi là quế sạch, cung cấp cho các thị trường khó tính", ông Hín chia sẻ thêm.
Xã Xuân Ái mới được hình thành sau khi sáp nhập 5 xã Đại Phác, Yên Phú, Yên Hợp, Viễn Sơn và Xuân Ái (huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái cũ). Đây là vùng quế trọng điểm của huyện Văn Yên trước đây, với tổng diện tích hơn 6.000 ha, trong đó đã có 2.000 ha đạt chuẩn quế hữu cơ.
Trong giai đoạn tới, xã tiếp tục quy hoạch, phát triển vùng nguyên liệu quế, trong đó chú trọng gia tăng diện tích quế hữu cơ, phấn đấu đưa diện tích quế hữu cơ đạt trên 4.000 ha và trên 50% sản lượng quế của xã được chế biến và xuất khẩu đến những thị trường chất lượng cao như: Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, EU.
