Chấn chỉnh sai phạm hoạt động khai thác khoáng sản tại Phú Yên

Tại Phú Yên nhu cầu đá xây dựng mỗi năm 1,1 triệu m3, nhưng công suất khai thác chỉ mới 565.750m3, đạt 51,43%.

Nhiều sai phạm tại các mỏ khai thác

Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên Tạ Anh Tuấn vừa ký ban hành Kết luận về trách nhiệm tham mưu quản lý nhà nước đối với các mỏ vật liệu xây dựng thông thường; việc đánh giá, thẩm định và công bố giá vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh Phú Yên.

Theo kết luận, trên địa bàn tỉnh Phú Yên có 284 điểm mỏ thăm dò, khai thác khoáng sản là vật liệu xây dựng thông thường; trong đó có 132 mỏ đất với tổng diện tích 2.240ha, 67 mỏ cát với tổng diện tích 1.533ha và 85 mỏ đá với 982 ha.

Từ năm 2022 đến nay một số địa phương chưa thực hiện nghiêm quản lý khoáng sản chưa khai thác, dẫn đến có nhiều vụ việc khai thác trái phép, trong đó có một số điểm ở các huyện Tuy An, Tây Hòa, Phú Hòa gây bức xúc dư luận.

Điển hình như sai phạm tại mỏ cát thôn Phú Dương, xã Xuân Thịnh, thị xã Sông Cầu của Công ty trách nhiệm hữu hạn Xây dựng Việt Phát Đạt với diện tích 1 ha, công suất khai thác 10.000 m3/năm.

Mỏ cát này được cấp phép từ năm 2016, thời hạn khai thác gần 12 năm. Trong báo cáo của địa phương, doanh nghiệp này chưa khai thác. Tuy nhiên, kiểm tra thực địa phát hiện doanh nghiệp này có dấu hiệu khai thác khoáng sản trái phép ngoài phạm vi cấp phép gần 39.000m2, độ sâu khai thác 4-5m.

Cụ thể, theo số liệu của UBND thị xã Sông Cầu từ chứng từ kê khai thuế cho thấy, doanh nghiệp này đã khai thác từ năm 2016 với khối lượng: 2.900m3; năm 2017: 7.331m3; năm 2018: 7.610m3; năm 2019: 205m3 và năm 2022: 603m3.

Theo số liệu thanh tra, trên địa bàn tỉnh Phú Yên hàng năm nhu cầu đất đắp 4 triệu m3 nhưng công suất khai thác 4 mỏ đất chỉ mới 650.659m3, đạt 16,26%; nhu cầu cát 830.000m3 nhưng công suất khai thác tại 8 mỏ chỉ mới 91.340m3, đạt 11%; nhu cầu đá 1,1 triệu m3 nhưng công suất khai thác chỉ mới 565.750m3, đạt 51,43%.

Nhu cầu đất đắp 4 triệu m3/năm nhưng công suất khai thác 4 mỏ đất chỉ mới 650.659m3, đạt 16,26%;

Mặc dù các mỏ vật liệu thông thường đã được cấp giấy phép khai thác nhưng số lượng mỏ hoạt động khai thác quá ít, nên nguồn cung cấp không đáp ứng nhu cầu sử dụng cho các công trình, dự án đầu tư; dẫn đến thiếu hụt, khan hiếm nguồn vật liệu thông thường. Một số đơn vị sản xuất vật liệu thông thường thông thường độc quyền về nguồn cung, nên có thời điểm giá cả tăng cao bất thường, giá đá 300.000 đồng/m3 không có hóa đơn, giá cát 200.000 đồng/m3 không rõ nguồn gốc.

Nhận thấy tình trạng này, trước khi có cuộc thanh tra, tỉnh Phú Yên thành lập tổ liên ngành tiến hành kiểm tra đột xuất đã phát hiện một số doanh nghiệp được cấp giấy phép khai thác khoáng sản ở các điểm mỏ (cát) vật liệu xây dựng thông thường thuộc danh mục không đấu giá quyền khai thác khoáng sản để cung cấp cho các công trình sử dụng ngân sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh nhưng không thực hiện đúng nội dung quy định.

Những vi phạm chủ yếu như có tình trạng vận chuyển cát ra ngoài tỉnh; thực hiện không đúng thời gian khai thác được quy định tại Nghị định số 23/2020/NĐ-CP ngày 24/02/2020 của Chính phủ; khai thác ngoài vị trí, vượt độ sâu, trữ lượng được cấp phép; không lắp đặt trạm cân hoặc có nhưng cân không hoạt động; sử dụng thiết bị, công nghệ khai thác (bơm hút cát) không đúng theo dự án được duyệt. Từ đó, UBND tỉnh Phú Yên cũng đã có nhiều chỉ đạo xử lý nghiêm các đơn vị khai thác cát không đúng theo quy định.

Đơn cử như cuối tháng 8/2023, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên đã yêu cầu dừng hoạt động khai thác khoáng sản tại mỏ cát vật liệu xây dựng thông thường tại thôn Phước Bình Bắc, xã Hòa Thành, thị xã Đông Hòa của Công ty trách nhiệm hữu hạn Đầu tư và Phát triển Huy Phú (gọi tắt là Công ty Huy Phú) để xử lý các hành vi vi phạm theo quy định. Tiếp đó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên đã ra quyết định chuyển hồ sơ vụ vi phạm có dấu hiệu tội phạm để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với Công ty Huy Phú.

Được biết, mỏ cát vật liệu xây dựng thông thường thôn Phước Bình Bắc, xã Hòa Thành, thị xã Đông Hòa được khai thác để đáp ứng nhu cầu vật liệu thông thường phục vụ Dự án thành phần đoạn Chí Thạnh-Vân Phong thuộc Dự án xây dựng công trình đường bộ Cao tốc bắc-nam phía Đông, giai đoạn 2021-2025. Công ty Huy Phú được Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên cấp Giấy phép khai thác khoáng sản số 75/GP-UBND ngày 12/12/2016 cho phép khai thác mỏ cát sông Đà Rằng, thôn Phước Bình Bắc, xã Hòa Thành, thị xã Đông Hòa, tỉnh Phú Yên; diện tích khu vực khai thác 3 ha; trữ lượng khai thác 101.104,38m3 cát nguyên khai; công suất khai thác 10.000m3 cát nguyên khai (sản phẩm)/năm. Cốt khai thác từ bề mặt địa hình hiện tại đến cao trình +2,0m; thời hạn khai thác 10 năm kể từ ngày ký giấy phép. Tuy nhiên, quá trình thực hiện, Công ty Huy Phú đã có nhiều vi phạm, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên đã ra Quyết định xử phạt Công ty này 120 triệu đồng; phạt bổ sung “Tước quyền sử dụng Giấy phép khai thác 7 tháng”… và sau đó chuyển hồ sơ truy cứu trách nhiệm hình sự đối với công ty này.

Nhiều vi phạm tại mỏ cát của Công ty trách nhiệm hữu hạn Đầu tư và Phát triển Huy Phú (thôn Phước Bình Bắc, xã Hòa Thành, thị xã Đông Hòa, Phú Yên.

Ngoài công ty Huy Phú bị xử lý, đầu tháng 11/2023, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên cũng đã có quyết định xử phạt vi phạm hành chính 307 triệu đồng đối với Tổng công ty Xây dựng số 1 - CTCP vì có nhiều vi phạm trong việc khai thác cát phục vụ Dự án cao tốc bắc-nam.

Công ty này được cấp Bản xác nhận về khu vực, công suất, khối lượng, phương pháp, thiết bị, kế hoạch và bảo vệ môi trường trong khai thác khoáng sản vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho dự án thành phần đoạn Chí Thạnh - Vân Phong thuộc Dự án Xây dựng công trình đường bộ Cao tốc bắc-nam phía Đông giai đoạn 2021-2025, tại mỏ cát sông Đà Rằng, xã Hòa An và xã Hòa Thắng, huyện Phú Hòa. Tuy nhiên, qua kiểm tra đột xuất, cơ quan chức năng tỉnh Phú Yên phát hiện công ty này quá trình thực hiện khai thác cát có 4 hành vi vi phạm.

Chỉ đạo xử lý nghiêm

Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên Tạ Anh Tuấn, Dự án cao tốc bắc-nam đang được áp dụng một số cơ chế đặc thù, tuy nhiên, không để lợi dụng cơ chế đặc thù này để xảy ra những sai phạm, đặc biệt là đối với việc khai thác, cung ứng vật liệu xây dựng phục vụ dự án. Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên yêu cầu các nhà thầu phải chịu trách nhiệm trong công tác quản lý mỏ, nếu để bán vật liệu xây dựng ra bên ngoài thì bị xử lý nghiêm khắc.

Không để lợi dụng cơ chế đặc thù để xảy ra những sai phạm, đặc biệt là đối với việc khai thác, cung ứng vật liệu xây dựng phục vụ dự án.

Ngoài việc yêu cầu kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và có hình thức xử lý các tổ chức, cá nhân sai phạm trong việc chậm triển khai đấu giá quyền khai thác khoáng sản, chậm cấp phép, gia hạn giấy phép khai thác khoáng sản, cấp phép có diện tích nhỏ hơn quy hoạch; việc lập và đăng ký giá, thẩm định và công bố giá vật liệu xây dựng thông thường, Kết luận thanh tra, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên chỉ đạo, yêu cầu Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, Giám đốc Sở Xây dựng chỉ đạo tổ chức kiểm làm rõ trách nhiệm, có hình thức xử lý đối với các tập thể, cá nhân liên quan đến những tồn tại, khuyết điểm về trách nhiệm công tác tham mưu quản lý nhà nước đối với các mỏ vật liệu xây dựng thông thường; việc lập, đăng ký giá, thẩm định, công bố giá vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn.

Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với chủ tịch Ủy ban nhân dân thị xã Sông Cầu kiểm tra, làm rõ, xử lý việc khai thác khoáng sản trái phép ngoài phạm vi cấp phép với diện tích 38.671m2 tại khu vực mỏ cát thôn Phú Dương. Song song đó là tiếp nhận vụ việc vi phạm của Công ty trách nhiệm hữu hạn Thương mại và Đầu tư Phú Hòa (mỏ cát sông Đà Rằng) để chỉ đạo xử lý theo quy định.

Yêu cầu Giám đốc Sở Xây dựng tổ chức kiểm điểm rút kinh nghiệm các tập thể, cá nhân liên quan đến công tác tham mưu quản lý nhà nước đối với các mỏ vật liệu xây dựng thông thường, việc lập đăng ký giá thẩm định và công bố giá vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh

Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên cũng yêu cầu Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã, thành phố và các Ban quản lý các dự án đầu tư xây dựng tỉnh chỉ đạo các cơ quan chuyên môn phối hợp các xã, phường, thị trấn tăng cường công tác kiểm tra xử lý nghiêm đối với hành vi khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn.