Chật vật với 'bão' giá, người lao động 'ngóng' tăng lương tối thiểu vùng

Ông Lê Đình Quảng: Người lao động đang rất mong chờ tăng lương tối thiểu vùng. Ảnh: N.Lộc

Thưa ông, ông đánh giá ra sao về mức lương tối thiểu vùng hiện nay. Điểm khác biệt trong cách xác định giữa tiền lương tối thiểu với lương đủ sống như thế nào?

Hiện nay, đối với người lao động đang làm việc tại doanh nghiệp, mức lương tối thiểu vùng được quy định chi tiết tại Nghị định số 74/2024/NĐ-CP. Mức lương tối thiểu là mức lương thấp nhất trả cho người lao động làm việc trong điều kiện bình thường, đảm bảo mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ. Đây là sàn thấp nhất để bảo vệ người lao động yếu thế, đồng thời đây cũng là cơ sở để thương lượng tiền lương.

Mức lương tối thiểu vùng theo Nghị định số 74/2024/NĐ-CP được chia thành các vùng, với các mức khác nhau, thấp nhất là 3.450.000 đồng/tháng (vùng IV), cao nhất là 4.960.000 đồng/tháng (vùng I).

Theo khảo sát của Hội đồng Tiền lương Quốc gia, tiền lương tối thiểu vùng thay đổi chậm so với tốc độ tăng giá tiêu dùng. Tại nhiều địa phương, dù giá cả tăng cao, trong khi tiền lương tối thiểu vùng chậm được điều chỉnh, mức điều chỉnh thấp (năm 2024 tăng khoảng 200 nghìn đồng), do đó, người lao động đều kiến nghị Nhà nước cần xem xét nâng mức lương theo vùng cao hơn để đảm bảo mức lương tối thiểu hợp lý cho người lao động, trước những làn sóng "bão" giá hiện nay.

Hiện nay, ngoài khái niệm “lương tối thiểu vùng”, tại nhiều quốc gia còn có khái niệm “tiền lương đủ sống” hay “lương đủ sống tối thiểu” để đặt ra khi người lao động và doanh nghiệp thương lượng lương và nhiều ý kiến hiện nay cũng đang quan tâm, đề xuất áp dụng “tiền lương đủ sống”.

Mức lương đủ sống khác với mức lương tối thiểu. Tiền lương tối thiểu chỉ đủ để đảm bảo cuộc sống tối thiểu của 1 con người không tính tới các yếu tố rủi ro. Trong khi mức lương đủ sống là mức lương phải tính tới việc đáp ứng đủ nhu cầu sống, có tích lũy (có tiền cho con cái học hành, tính tới các yếu tố rủi ro, ốm đau...).

Khá nhiều ngành đã tiệm cận được với mức lương đủ sống. Nhưng hướng tới lương đủ sống là chưa đủ, người lao động nói riêng và thị trường lao động Việt Nam cần hướng tới với việc thương lượng tiền lương dựa trên giá cả, sức lao động, tức là thỏa thuận tiền lương giữa lao động với chủ sử dụng. Lao động có tay nghề, có kỹ thuật cao thì có khả năng thỏa thuận tiền lương cao hơn với người sử dụng lao động.

Lao động có tay nghề cao đã bắt đầu hình thành việc thương lượng tiền lương và đạt được mức lương cao hơn mức lương đủ sống gấp nhiều lần. Ảnh: N.Lộc

Thực tế, một số lao động có tay nghề, được sự hỗ trợ của công đoàn còn tiến tới thương lượng tiền lương và đạt được mức lương cao hơn cả mức lương đủ sống gấp nhiều lần.

Ông có thể nói rõ thêm về tác động của việc tăng tiền lương tối thiểu đối với người lao động, và đề xuất tăng lương tối thiểu vùng năm nay đã được chuẩn bị ra sao, thưa ông?

Tiền lương là động lực để người lao động cống hiến, tích cực hơn trong lao động, sản xuất. Theo tinh thần Nghị quyết về tăng trưởng kinh tế mới được Quốc hội thông qua mới đây, đầu tư vào tiền lương chính là đầu tư cho phát triển, đầu tư vào nguồn nhân lực. Vì vậy, khi tăng lương tối thiểu, thu nhập chung của người lao động cũng sẽ được nâng lên, giúp giảm bớt khoảng cách thu nhập giữa các nhóm lao động.

Việc tăng lương cơ sở có thể tạo áp lực lên các doanh nghiệp ngoài khu vực công trong việc điều chỉnh lương cho người lao động. Điều này dẫn đến tình trạng giảm lợi nhuận, giảm động lực đầu tư, hoặc thậm chí là cắt giảm nhân sự.

Do đó, cần có các biện pháp bổ sung để đảm bảo sự công bằng trong việc tăng lương, hạn chế tối đa việc gây tác động xây đến các đối tượng khác, cũng như đảm bảo công bằng, ổn định xã hội.

Hàng năm, Hội đồng Tiền lương Quốc gia đều có kế hoạch hành động liên quan đến điều chỉnh tiền lương tối thiểu vùng. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là một trong các bên tham gia Hội đồng, có trách nhiệm đề xuất mức điều chỉnh lương tối thiểu.

Hiện nay, do quá trình sắp xếp, tinh gọn bộ máy, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chưa có kế hoạch cụ thể để tiến hành đàm phán về mức lương tối thiểu. Vì vậy, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã chủ động đề xuất và dự kiến sẽ chính thức đưa nội dung này vào chương trình làm việc vào tháng 3/2025, khi các cơ quan Nhà nước vận hành ổn định với đầy đủ chức năng, nhiệm vụ mới.

Đến thời điểm này, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã tổng hợp tình hình việc làm, thu nhập để phục vụ cho việc điều chỉnh lương tối thiểu vùng. Nguyện vọng của người lao động là tăng lương tối thiểu. Tuy nhiên, việc điều chỉnh lương tối thiểu phụ thuộc vào nhiều yếu tố, có những yếu tố chuyên sâu đòi hỏi phải có sự tham gia, thống nhất của nhiều cơ quan, trong đó có đại diện tiếng nói của các chủ sử dụng lao động.

Chúng tôi đang tiếp tục hoàn thiện đề xuất mức điều chỉnh cụ thể dựa trên các số liệu khảo sát thực tế.

Về phía địa phương cần đánh giá, đề xuất việc điều chỉnh phân vùng hiện hành, nhằm chuẩn bị cho phương án đề xuất với Chính phủ điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng 2025 trong thời gian tới, theo quy định của điều 91 Bộ luật Lao động.

Ông có thể cho biết mối quan hệ giữa yếu tố năng suất lao động và lương tối thiểu vùng, đặc biệt trong bối cảnh yêu cầu tăng lương tối thiểu đặt ra hiện nay?

Theo điều 91 Bộ luật Lao động 2019, mức lương tối thiểu được điều chỉnh dựa trên 7 yếu tố: Mức sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ; mức lương tối thiểu và mức lương trên thị trường; chỉ số giá tiêu dùng, tốc độ tăng trưởng kinh tế; quan hệ cung, cầu lao động; việc làm và thất nghiệp; năng suất lao động; khả năng chi trả của doanh nghiệp.

Người lao động “ngóng” tăng lương tối thiểu vùng

Như vậy, có thể thấy năng suất lao động là 1 trong 7 yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến mức lương tối thiểu. Mục tiêu tăng trưởng kinh tế trong năm 2025 của chúng ta đặt ra là trên 8% và hướng tới mức tăng trưởng hai con số trong những năm tới. Điều đó đồng nghĩa với việc năng suất lao động cũng phải tăng, từ đó tạo cơ sở để điều chỉnh lương tối thiểu nhằm khuyến khích người lao động.

Tăng lương tối thiểu vùng cũng là yêu cầu phù hợp với chủ trương của Nghị quyết số 27-NQ/TW của Trung ương về cải cách tiền lương, cũng như phù hợp với chủ trương đầu tư cho tiền lương cũng là đầu tư cho phát triển.

Ngược trở lại, việc tăng lương không chỉ giúp cải thiện đời sống người lao động mà còn tạo động lực thúc đẩy năng suất lao động, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế. Bởi, khi kinh tế phát triển, chính người lao động sẽ được hưởng lợi từ thành quả đó.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

N.LỘC