Châu Âu tìm cách lấy lại vị thế trên bàn đàm phán hòa bình Ukraine
Châu Âu đang tìm cách lấy lại vị thế trên bàn đàm phán hòa bình Ukraine, nhấn mạnh vai trò trong các cuộc thảo luận về tài sản Nga bị đóng băng, bảo đảm an ninh và tương lai của Ukraine trong EU.
Ngày 1/12 (theo giờ địa phương), Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã có cuộc trao đổi kéo dài nhiều giờ tại Điện Élyseé ở Paris, trong bối cảnh các nỗ lực ngoại giao đang được đẩy mạnh nhằm tìm kiếm một khuôn khổ ngừng bắn cho cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine đã kéo dài gần 4 năm.
Tổng thống Pháp Macron tiếp đón Tổng thống Ukraine Zelensky tại Điện Elysee ngày 1/12/2025. Ảnh: EPA
Văn phòng Tổng thống Pháp cho biết trước cuộc gặp song phương, ông Macron và ông Zelensky đã họp trực tuyến với lãnh đạo Anh, Đức, Ba Lan, Italy, Na Uy, Phần Lan, Đan Mạch, Hà Lan; cùng các quan chức EU Antonio Costa và Ursula von der Leyen, cũng như Tổng Thư ký NATO Mark Rutte. Hai nhà lãnh đạo cũng có các cuộc điện đàm với Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff.
Chuyến thăm Paris của Tổng thống Zelensky diễn ra ngay sau cuộc gặp giữa quan chức Ukraine và Mỹ tại Florida ngày 30/11, mà Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đánh giá là “hiệu quả”. Hai bên đã rà soát và điều chỉnh bản đề xuất của Washington trong quá trình thương lượng với Moscow – văn kiện bị chỉ trích là quá thiên về lợi ích của Nga.
Nhiều quốc gia châu Âu lo ngại Ukraine có thể bị buộc phải chấp nhận một thỏa thuận không có lợi, đặc biệt sau khi Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine Andriy Yermak từ chức giữa cuộc điều tra tham nhũng quy mô lớn.
Châu Âu muốn có vai trò trên bàn đàm phán
Phát biểu tại cuộc họp báo chung với Tổng thống Zelensky tại Paris, Tổng thống Macron cho rằng các cuộc tiếp xúc hiện nay có thể trở thành “bước ngoặt” cho tương lai hòa bình của Ukraine cũng như an ninh của châu Âu. Ông nhấn mạnh tiến trình thương lượng vẫn đang ở “giai đoạn sơ bộ” và “hiện chưa có bất kỳ kế hoạch hòa bình nào được hoàn tất”, bởi “Ukraine – với tư cách một quốc gia có chủ quyền – là bên duy nhất có thể quyết định về các vùng lãnh thổ của mình”.
Tổng thống Macron khẳng định: “Chỉ Tổng thống Volodymyr Zelensky mới có thể hoàn tất phần liên quan tới vấn đề lãnh thổ”. Ông cũng nhấn mạnh, các đối tác châu Âu phải có tiếng nói trong việc hoàn thiện mọi nội dung của kế hoạch hòa bình: từ tài sản Nga bị đóng băng, các bảo đảm an ninh đến tiến trình hội nhập châu Âu của Ukraine hay các gói trừng phạt.
“Không thể có một kế hoạch hòa bình hoàn chỉnh nếu thiếu châu Âu tại bàn đàm phán”, Tổng thống Macron khẳng định, đồng thời cho rằng sự tham gia của châu Âu sẽ là yếu tố quyết định để đạt được một thỏa thuận bền vững và cân bằng. Theo ông, bất kỳ thỏa thuận nào liên quan đến tài sản bị phong tỏa, trừng phạt hay bảo đảm an ninh đều phải có sự tham gia của châu Âu.
Dù vậy, một trong những vướng mắc lớn của châu Âu là cách xử lý khoản tiền 140 tỷ euro tài sản của Nga đang bị đóng băng, khi kế hoạch sử dụng nguồn tiền này làm bảo đảm cho khoản vay tái thiết Ukraine bị Bỉ phản đối.
Bên cạnh yêu cầu về tiếng nói của châu Âu trong kế hoạch hòa bình, Tổng thống Macron đồng thời chỉ trích việc Nga tiếp tục tấn công Ukraine trong lúc cộng đồng quốc tế thúc đẩy đối thoại. “Trong khi chúng ta nói về hòa bình, Nga vẫn tiếp tục tấn công”, ông nói.
Tổng thống Zelensky cho biết Nga đang gia tăng các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái nhằm “bẻ gãy ý chí kháng cự của người dân Ukraine”. Ông mô tả đây là “sức ép nghiêm trọng, cả về thể chất lẫn tinh thần” đối với dân thường.
Tổng thống Macron dự báo áp lực trừng phạt kinh tế lên Nga – đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng – sẽ đạt “mức cao nhất kể từ khi xung đột nổ ra” trong vài tuần tới, đồng thời cho rằng điều này sẽ là “yếu tố có thể thay đổi cục diện”.
Mỹ điều chỉnh kế hoạch hòa bình Ukraine
Tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây hạ thấp vai trò của khung kế hoạch hòa bình 28 điểm do chính quyền ông đề xuất, gọi đó là “một bản phác thảo” cần được “tinh chỉnh”. Đề xuất này từng bao gồm các điều khoản gây tranh cãi như giới hạn quy mô quân đội Ukraine, ngăn Kiev gia nhập NATO và yêu cầu Ukraine từ bỏ lãnh thổ.
Các nước châu Âu ủng hộ Ukraine đã lên tiếng phản đối một số điểm trong đề xuất này, dù vẫn hoan nghênh vai trò ngoại giao của Mỹ. Tổng thống Zelensky cho biết bản kế hoạch do Mỹ soạn thảo – từng bao gồm các đề xuất gây tranh cãi như giới hạn quy mô quân đội Ukraine, cấm Kiev gia nhập NATO và yêu cầu nhượng lãnh thổ – đã được “điều chỉnh”. Tuy nhiên, ông thừa nhận “vấn đề lãnh thổ vẫn là khó khăn nhất” và nhấn mạnh Hiến pháp Ukraine không cho phép nhượng đất.
Trong những tuần gần đây, Tổng thống Macron – một đồng minh chủ chốt của Ukraine – đã nhiều lần kêu gọi phương Tây đưa ra các bảo đảm “vững chắc như đá tảng” cho Ukraine trong trường hợp đạt được ngừng bắn hoặc thỏa thuận hòa bình. Ông cũng ủng hộ triển khai một “lực lượng trấn an” trên bộ, trên biển và trên không nhằm hỗ trợ an ninh của Ukraine.
Theo văn phòng tổng thống Pháp, sau cuộc họp ở Paris, ông Macron đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp Mỹ để thảo luận về các cuộc đàm phán hòa bình và thúc đẩy các đảm bảo an ninh mạnh mẽ cho Ukraine.
Tổng thống Macron cho biết trong những ngày tới sẽ diễn ra “các cuộc thảo luận quan trọng” giữa phía Mỹ và các đối tác phương Tây nhằm làm rõ phạm vi tham gia của Washington trong việc cung cấp bảo đảm an ninh cho Ukraine sau khi đạt được thỏa thuận ngừng bắn hoặc hòa bình.
