Chế độ nghỉ phép kinh nguyệt 'có như không có' tại Trung Quốc

Nhiều người cho rằng quy định này chỉ tồn tại trên giấy tờ, khó áp dụng vào thực tế. Ảnh minh họa: Verywell Health.

Quy định cho phép người lao động nữ nghỉ phép 2 ngày có lương khi bị đau bụng kinh nguyệt dữ dội, hay còn gọi là thống kinh, kèm theo giấy xác nhận của bác sĩ, được áp dụng từ đầu tháng 11 tại Trung Quốc.

Đây là một phần trong nỗ lực cải thiện chính sách lao động dành cho nữ giới, đồng thời khuyến khích người sử dụng lao động hỗ trợ thêm về mặt tài chính, như trợ cấp vệ sinh tối thiểu 35 nhân dân tệ (khoảng 5 USD) hoặc các sản phẩm tương đương.

Thông báo về chính sách này gây ra làn sóng tranh luận trên mạng xã hội. Chủ đề "nghỉ phép kinh nguyệt" trở thành xu hướng trên các nền tảng như Weibo, thu hút hơn 100 triệu lượt xem. Nhiều người bày tỏ sự ngạc nhiên vì chưa từng nghe đến chính sách về sức khỏe này, trong khi số khác e ngại các thủ tục rườm rà như yêu cầu giấy xác nhận của bác sĩ và lo sợ bị kỳ thị tại nơi làm việc.

Thực tế, chính sách nghỉ phép kinh nguyệt đã có từ những năm 1990 tại Trung Quốc, nhưng ít được biết đến và áp dụng không đồng đều. Trong môi trường làm việc cạnh tranh, nhiều phụ nữ không dám xin nghỉ vì sợ ảnh hưởng đến sự nghiệp.

Vấn đề kinh nguyệt thường bị xem là chuyện riêng tư, khiến nhiều người phải chịu đựng trong im lặng. Một số phụ nữ phải dùng thuốc giảm đau để làm việc, số khác buộc phải sử dụng ngày nghỉ phép năm để nghỉ ngơi, mất đi cơ hội dành thời gian cho bản thân và các hoạt động giải trí, theo Sixth Tone.

Môi trường làm việc cạnh tranh khiến nhiều phụ nữ e ngại sử dụng quyền lợi nghỉ phép kinh nguyệt. Ảnh minh họa: Edward Jenner/Pexels.

Chính sách 'trên giấy'

Đối với Zoey Zhang (27 tuổi) làm việc trong ngành công nghệ Internet tại Thâm Quyến (Trung Quốc), chính sách nghỉ phép kinh nguyệt dường như chỉ tồn tại "trên giấy". Cô cho biết chưa bao giờ sử dụng quyền lợi này vì thủ tục yêu cầu giấy xác nhận của bác sĩ là rất bất tiện.

"Làm sao tôi có thể đến bệnh viện khi đang đau quằn quại? Và đến bệnh viện để làm gì khi tôi đã đỡ hơn và có thể ra khỏi nhà?", Zoey chia sẻ. Cô cũng cho rằng văn hóa cạnh tranh tại nơi làm việc khiến việc xin nghỉ phép năm đã khó, xin nghỉ vì đau bụng kinh càng khó hơn.

Gen Z lo ngại chính sách này có thể phản tác dụng, tạo thêm lý do để người sử dụng lao động phân biệt đối xử với nhân viên nữ, đặc biệt trong bối cảnh sa thải đang diễn ra phổ biến.

"Dù dễ tiếp cận hơn, tôi vẫn lo chính sách này củng cố định kiến tiêu cực về giới", cô nói.

Chính sách nghỉ phép kinh nguyệt đã được thiết lập từ năm 1993, nhưng hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế. 5 tỉnh thành giới hạn đối tượng được hưởng là phụ nữ làm công việc nặng nhọc, 11 tỉnh thành yêu cầu giấy chứng nhận y tế.

"Một số phụ nữ vẫn cảm thấy xấu hổ khi chỉ đơn giản là lấy băng vệ sinh ở nơi công cộng", Cece Zhang, một doanh nhân tại Thượng Hải (Trung Quốc), cho biết.

Cece nhấn mạnh việc nâng cao nhận thức là một thách thức lớn, vì nhiều người lao động không biết đến quyền lợi của mình.

"Tôi đã bắt đầu thảo luận về nghỉ phép kinh nguyệt trong quá trình đào tạo nhân viên mới, nhưng một số người vẫn do dự khi sử dụng phúc lợi, hoặc họ cảm thấy không cần thiết hoặc không chắc chắn khi nào được áp dụng", cô nói.

Cece Zhang nhận thấy thế hệ trẻ, đặc biệt là Gen Z, tự tin hơn trong việc sử dụng quyền lợi nghỉ phép kinh nguyệt. Tuy nhiên, nhiều nhà tuyển dụng vẫn lo ngại về việc lạm dụng chính sách và chi phí nhân công tăng cao, theo luật sư Zhang Xue tại văn phòng Luật sư Yingke Bắc Kinh (Thâm Quyến, Trung Quốc).

Một số công ty cho phép nhân viên nữ gửi ảnh chụp màn hình từ ứng dụng theo dõi chu kỳ kinh nguyệt thay vì yêu cầu giấy xác nhận của bác sĩ. Ảnh minh họa: Kaspars Grinvalds.

Bài toán của doanh nghiệp

Một nhà tuyển dụng chia sẻ với truyền thông địa phương rằng việc cho phép nhân viên nữ nghỉ 2 ngày mỗi tháng vì đau bụng kinh có thể cộng dồn lên đến 24 ngày một năm, gây ra thiếu hụt lao động đáng kể nếu nhiều nhân viên cùng nghỉ một lúc.

"Lao động nữ có thể đã cần nghỉ sinh con hoặc sinh con thứ 2. Việc bổ sung nghỉ phép kinh nguyệt chỉ làm tăng chi phí lao động, khiến các công ty có xu hướng ưu tiên tuyển dụng lao động nam", vị này cho biết thêm.

Luật sư Zhang Xue khẳng định việc giải quyết những thách thức này đòi hỏi nỗ lực phối hợp. Chính phủ cần hoàn thiện luật pháp và tăng cường giám sát để nghỉ phép kinh nguyệt trở nên thiết thực và khả thi.

"Người sử dụng lao động nên hỗ trợ nhu cầu của nhân viên nữ, trong khi xã hội phải nỗ lực xóa bỏ định kiến và thúc đẩy sự tôn trọng quyền của phụ nữ", bà nói.

Trong bối cảnh nhận thức xã hội ngày càng tăng, một số nhà tuyển dụng đang có những bước đi sáng tạo để giải quyết vấn đề này.

Guan Qing'ao (26 tuổi), làm việc tại Bắc Kinh, chia sẻ công ty cô đã ban hành chính sách nghỉ phép kinh nguyệt sau khi chứng kiến một đồng nghiệp bị đau bụng kinh dữ dội tại nơi làm việc. Nhân viên nữ có thể nghỉ 1 ngày bằng cách gửi ảnh chụp màn hình từ ứng dụng theo dõi chu kỳ kinh nguyệt. Quy trình này ưu tiên sự riêng tư, với các yêu cầu được xử lý bí mật bởi bộ phận hành chính.

"Mọi người đều rất vui. Cảm giác như một vấn đề bị né tránh cuối cùng đã được giải quyết trực tiếp", Guan cho biết.

Theo cô, kinh nguyệt là một quá trình sinh học tự nhiên, giống như ăn uống hay ngủ nghỉ. Vấn đề này xứng đáng được thảo luận cởi mở và có giải pháp mang tính hệ thống.

Như Phương