Chìa khóa hạnh phúc và bình an cho người trẻ

Nhân chuyến tham dự Đại lễ Vesak Liên Hiệp Quốc 2025 tại TP.HCM và chủ trì pháp hội Quán đảnh Đức Phật Dược Sư với sự tham gia của hơn 500 bạn trẻ tại chùa Thảo Đường (TP.HCM), chúng tôi đã có cơ hội đặc biệt được trò chuyện cùng ngài Lama Thamthog Rinpoche, trụ trì tu viện Namgyal (Ấn Độ) - nơi tu học của Đức Dalai Lama thứ 14 và là vị thầy hướng dẫn tâm linh của nhiều trung tâm Phật giáo quốc tế. Ngài đã mang đến những chia sẻ sâu sắc, gợi mở thêm cánh cửa dẫn lối đến sự bình an và hạnh phúc thực sự cho người trẻ.

Bản chất của cảm xúc tiêu cực không phải là mãi mãi

* Thưa ngài, trong bối cảnh xã hội hiện đại đầy biến động, giới trẻ thường phải đối mặt với nhiều cảm xúc tiêu cực như tức giận, lo âu, và tuyệt vọng. Ngài có thể chia sẻ về bản chất của những cảm xúc này và cách chúng ta có thể đối trị chúng không?

- Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thường phải đối mặt với nhiều cảm xúc khác nhau, từ hạnh phúc đến nỗi buồn, từ sự vui vẻ đến cơn giận dữ. Cảm xúc là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi con người, nhưng điều quan trọng là cách chúng ta quản lý và ứng xử với chúng.

Các bạn biết không, bản chất của tâm vốn trong sáng, thanh tịnh. Những cảm xúc tiêu cực như tức giận, buồn bã, lo âu chỉ là những vị khách tạm thời, giống như những đám mây che phủ bầu trời. Bầu trời vốn trong xanh và rộng lớn, những đám mây dù có dày đặc đến mấy rồi cũng sẽ bị gió thổi tan đi. Tương tự, cảm xúc tiêu cực không tồn tại mãi mãi trong tâm chúng ta. Một người bản tính có thể nóng nảy, nhưng không phải lúc nào họ cũng tức giận; có lúc họ hiền hòa, có lúc lại bùng nổ. Chính vì vậy, điều quan trọng là chúng ta phải nhận biết rằng những cảm xúc này chỉ là nhất thời.

Pháp của Đức Phật chính là phương pháp để chúng ta giải trừ những cảm xúc phiền não đó, để trả lại sự trong sạch vốn có cho tâm. Khi chúng ta hiểu được bản chất vô thường của vạn pháp và nhận ra rằng mọi thứ đều tồn tại trên mối quan hệ phụ thuộc, chúng ta sẽ ít bị chấp trước vào những khái niệm cố định, từ đó giảm đi sự vô minh và những cảm xúc tiêu cực.

Trên con đường trưởng thành, việc kiểm soát và hiểu rõ cảm xúc không chỉ giúp chúng ta sống hạnh phúc hơn mà còn giúp xã hội trở nên tốt đẹp hơn. Hãy nhớ rằng, trong mỗi chúng ta đều có một sức mạnh vô hình để vượt qua những khó khăn, biến những cảm xúc tiêu cực thành động lực cho một tương lai rực rỡ hơn.

Đông đảo Phật tử về chùa Thảo Đường tham dự pháp hội - Ảnh: Quảng Đạo

* Ngài đã đề cập đến khái niệm “Duyên khởi” và sự quan trọng của việc nhận biết bản chất các sự vật hiện tượng. Ngài có thể giải thích rõ hơn về điều này và cách để người trẻ tìm thấy hạnh phúc từ trong khổ đau không?

- Giáo lý Đức Phật dạy chúng ta nhận biết khổ đau. Khổ đau đến từ vô minh, từ việc không hiểu đúng bản chất của sự vật, hiện tượng. Khi chúng ta nhìn một người, chúng ta thường chỉ thấy họ là một hình thể hoàn toàn độc lập, tồn tại riêng biệt. Nhưng điều đó không đúng. Tất cả mọi thứ đều tồn tại trên mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, theo thuyết Duyên khởi. Chính vì thế, tôi khuyến khích các bạn hãy rèn luyện cho mình thói quen quan sát. Khi nhìn một đối tượng, hãy tự hỏi: liệu họ có thật sự tồn tại theo cách mình nhìn thấy hay không? Rèn luyện tư duy Duyên khởi giúp chúng ta nhìn nhận thế giới một cách chân thực hơn, không bị ảo tưởng và chấp trước chi phối.

Với một người đang khổ đau, điều quan trọng nhất để đạt được hạnh phúc là lòng bao dung và sự vị tha. Đừng sống ích kỷ. Hãy thử hoán đổi suy nghĩ. Nếu trước đây các bạn sống ích kỷ và chìm đắm trong đau khổ, thì giờ đây, hãy thay đổi, hãy đề cao chúng sinh khác. Tại sao phải khư khư giữ lấy những suy nghĩ ích kỷ cho bản thân? Khi chúng ta chỉ nghĩ cho mình, tâm hồn sẽ trở nên hẹp hòi, bất an. Ngược lại, khi các bạn phục vụ những người xung quanh, nhân rộng lòng thương yêu, các bạn sẽ tràn ngập năng lượng và hạnh phúc.

Một điểm cũng hết sức quan trọng là nhận thức về sự bình đẳng giữa tất cả các chúng sinh. Ai cũng có những ước mơ hạnh phúc và không muốn đau khổ. Khi gặp phải những lời nói cay nghiệt hay những hành động tổn thương từ người khác, hãy nghĩ rằng họ không làm chủ được bản thân và họ đang bị cảm xúc tiêu cực điều khiển.

Tôi muốn chia sẻ với các bạn trẻ rằng, càng mong cầu hạnh phúc cho riêng mình bao nhiêu, thì hạnh phúc lại càng tỷ lệ nghịch bấy nhiêu. Chắc chắn rằng, hạnh phúc có thể lây lan. Nếu các bạn mở lòng, sống vị tha, thì không chỉ bản thân mà cả gia đình các bạn cũng sẽ có được hạnh phúc và bình an. Trong nhiều trường hợp, vị tha chính là chìa khóa đưa bản thân và gia đình đến hạnh phúc.

* Đó là chất liệu để có hạnh phúc, vậy đâu là trụ cột vững chắc cho người trẻ trên con đường tìm về an lạc, thưa ngài?

- Sự bình an không phải là một mục tiêu xa vời mà chúng ta tìm kiếm ở bên ngoài, mà nó tiềm ẩn sâu thẳm trong nội tâm mỗi người. Chính những xáo trộn, những chấp trước và vọng niệm không ngừng nghỉ đã che lấp đi bản tính thanh tịnh và an lạc vốn có.

Tôi khuyến khích các bạn trẻ hãy dành thời gian lắng đọng, quán chiếu để nhận diện những vọng động của tâm trí, học cách buông bỏ những gánh nặng phiền não. Chỉ khi tâm an tịnh, không bị ngoại cảnh chi phối, chúng ta mới có thể cảm nhận được sự bình an thật sự, một thứ bình an không lay động trước những biến đổi của cuộc đời.

Bên cạnh đó, lòng từ bi và trí tuệ là hai trụ cột vững chắc trên con đường tìm về an lạc. Lòng từ bi, sự cảm thông và yêu thương đối với tất cả chúng sinh, giúp chúng ta vượt qua những ích kỷ, hận thù, mở rộng trái tim và kết nối với thế giới xung quanh bằng sự chân thành. Trí tuệ, sự hiểu biết đúng đắn về bản chất của các pháp, giúp chúng ta nhìn nhận mọi sự vật hiện tượng một cách khách quan, không bị ảo tưởng và chấp trước chi phối.

Để có được cuộc sống ý nghĩa và bình an, bạn trẻ cần tích cực gieo những nhân tốt. Sự thực hành lòng từ bi và trí tuệ không chỉ giới hạn trong những thời khóa tu tập mà cần được thể hiện trong từng bước đi hàng ngày. Từ những hành động nhỏ nhất, từ lời nói đến ý nghĩ, bạn trẻ cần ý thức nuôi dưỡng tâm từ, tránh gây tổn thương cho người khác và không ngừng trau dồi trí tuệ để phân biệt đúng sai, thiện ác.

Kết nối với Đức Dược Sư: Nguồn năng lượng chữa lành và bình an

* Trong pháp hội Quán đảnh Đức Phật Dược Sư vừa qua, ngài đã chia sẻ về năng lực chữa lành và tiêu trừ chướng ngại. Điều này có ý nghĩa như thế nào đối với việc vượt qua khổ đau của giới trẻ, đặc biệt là những căn bệnh đến từ tâm lý tiêu cực như trầm cảm?

- Đức Phật Dược Sư là vị Phật của ánh sáng lưu ly và đại nguyện chữa lành. Lễ Quán đảnh Dược Sư mang lại năng lực thanh tịnh hóa thân tâm, tiêu trừ bệnh nghiệp, chướng ngại và khai mở trí tuệ giác ngộ. Khi tâm ta được thanh tịnh, thân sẽ an. Khi nguyện lực của Đức Dược Sư được kết nối bằng lòng tin sâu sắc, mọi phiền não sẽ dần lắng xuống.

Hiện nay, nhiều người, đặc biệt là giới trẻ đối diện với nhiều căn bệnh khác nhau, cả về thể chất và tinh thần. Sự gia trì của Đức Dược Sư có thể giúp chúng ta vượt qua đau đớn của bệnh tật, cả về thân và tâm. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là sự phát tâm thành kính, giữ tâm thanh tịnh và hướng đến lợi lạc cho tất cả chúng sinh. Quy y, phát Bồ-đề tâm từ trong sâu thẳm trái tim. Khi chúng ta có tín tâm vào Tam bảo, không chỉ chúng ta nhận được vô số lợi lạc mà còn có thể đem lợi lạc đến cho chúng sinh.

* Có điều gì ngài muốn nhắn nhủ đến các bạn trẻ Việt Nam nói riêng và những ai đang khao khát sống một đời bình an?

- Hành trình tìm kiếm hạnh phúc và sự bình an là sự kết hợp của nhiều yếu tố, từ việc quản lý cảm xúc, thực hành tu tập, lập kế hoạch rõ ràng cho đến cách ứng xử đối với những người xung quanh. Bằng cách hiểu rõ về bản chất của cảm xúc và biết cách ứng xử một cách khôn ngoan, chúng ta có thể hướng tới một cuộc sống tốt đẹp hơn và bền vững hơn.

Tôi muốn thêm một lần nữa nói với các bạn trẻ rằng, các chỉ số liên quan đến những cảm xúc tiêu cực mà con người trải qua đều xuất phát từ chính tâm của chúng ta. Giải phóng khỏi cảm xúc tiêu cực là rất cần thiết cho sự triệu hồi hạnh phúc. Điều này mở ra một cái nhìn mới mẻ về cách chúng ta nên đặt vấn đề: Kẻ thù thực sự của chúng ta chính là sự nóng giận và các cảm xúc tiêu cực, chứ không phải ai khác.

Hy vọng những chia sẻ này sẽ hữu ích với các bạn trẻ trên con đường hướng thiện, sống một cuộc đời an lạc, hạnh phúc và ý nghĩa.

Xin chân thành cảm ơn những chia sẻ ý nghĩa của ngài!

Hạnh Ý/Báo Giác Ngộ