'Chìa khóa vàng' để giảm tình trạng thất nghiệp
Việc hoàn thiện hệ thống dữ liệu lao động quốc gia, tăng cường kết nối giữa cơ sở đào tạo và DN, phát triển thị trường việc làm trực tuyến là những hướng đi cần thiết để giảm tình trạng lệch pha cung - cầu lao động, là 'chìa khóa vàng' để giảm thất nghiệp trong thanh niên.
Sinh viên tham gia phỏng vấn thử tại Trường Đại học Thành Đô
Áp lực việc làm
Sau khi tốt nghiệp THPT, Nguyễn Hải Lân (xã Phúc Sơn, Hà Nội) thi đỗ vào trường Công đẳng Phát thanh – Truyền hình, sau 3 năm học tập, Hải Lân ra trường với tấm bằng Khá. Tuy nhiên, đến nay đã nhiều hơn 3 năm trôi qua mà Hải Lân vẫn không xin được việc. Để giúp con trai có công việc làm và thu nhập, bố Hải Lân đầu tư mua máy quay phim, máy ảnh, flycam, loa đài... và Hải Lân nhận các show quay phim, chụp ảnh thuê, truyền hình trực tiếp cho các sự kiện, hoạt động trên địa bàn xã và vùng lân cận.
Cùng độ tuổi của Hải Lân, Nguyễn Minh (xã Ứng Thiên) cũng khó tìm việc sau khi ra trường. Sau thời gian dài thất nghiệp, nhờ sự giới thiệu của bạn bè, Nguyễn Minh đã tìm được việc làm tại một DN đóng trên địa bàn xã Mỹ Đức, tuy nhiên công việc cũng bấp bênh, thu nhập không ổn định.
Theo Cục Thống kê, 9 tháng năm 2025 thị trường lao động Việt Nam tiếp tục có dấu hiệu phục hồi tích cực. Tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm giảm so với cùng kỳ năm trước song thách thức việc làm cho thanh niên vẫn là điểm đáng lo ngại. Theo đó, trong quý III/2025, cả nước có khoảng 1,06 triệu người thất nghiệp trong độ tuổi lao động, giảm hơn 6.000 người so với quý trước. Tuy nhiên, so với cùng kỳ năm 2024, con số này tăng nhẹ khoảng 2.500 người.
Tính chung 9 tháng năm 2025, 1,06 triệu người trong độ tuổi lao động rơi vào tình trạng thất nghiệp, giảm 8.400 người so với cùng kỳ năm ngoái. Tỷ lệ thất nghiệp bình quân đạt 2,22%. Riêng khu vực thành thị, tỷ lệ này vẫn duy trì dưới 3%. Dù thị trường lao động nói chung cải thiện, song nhóm thanh niên vẫn đối mặt nhiều khó khăn. Khoảng 1,6 triệu thanh niên từ 15 - 24 tuổi hiện không có việc làm và cũng không tham gia học tập hoặc đào tạo, chiếm 11,5% tổng số thanh niên. Con số này tăng tới 222.000 người so với quý trước và 183.000 người so với cùng kỳ năm 2024.
Cục Thống kê cho biết, quý III hàng năm thường là thời điểm nhiều sinh viên, học sinh vừa tốt nghiệp và đang trong quá trình tìm việc, khiến tỷ lệ thanh niên “không việc - không học” tăng mạnh. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là mức tăng năm nay cao hơn bình thường, phản ánh những thách thức thực sự trong quá trình chuyển tiếp từ trường học sang thị trường lao động
Liên kết đào tạo theo nhu cầu thị trường
Theo các chuyên gia, có tới 1,92 triệu người lao động trong 9 tháng năm 2025 chưa được sử dụng hết tiềm năng, tương đương 3,7% tổng số lao động. Chỉ số này phản ánh sự “lệch pha” giữa cung và cầu trên thị trường lao động, một dạng “thất nghiệp ẩn” vẫn tồn tại ngay cả khi nền kinh tế tăng trưởng ổn định. Nhìn tổng thể, thị trường lao động Việt Nam 9 tháng năm 2025 cho thấy sự ổn định và dấu hiệu phục hồi tích cực. Tuy nhiên, áp lực việc làm với thanh niên và chất lượng việc làm vẫn là hai thách thức lớn cần được giải quyết trong giai đoạn tới.
Tình trạng thanh niên thất nghiệp và không tham gia đào tạo kéo dài sẽ gây ra lãng phí nguồn nhân lực và tạo áp lực xã hội trong dài hạn. Vì vậy, việc định hướng nghề nghiệp sớm, phân luồng học sinh - sinh viên hợp lý, đồng thời tăng cường liên kết giữa nhà trường và DN là yêu cầu cấp thiết. Liên kết đào tạo theo nhu cầu thị trường, thực tập gắn với thực tiễn và cập nhật kỹ năng số cho thanh niên là chìa khóa để giảm tỷ lệ thất nghiệp trong nhóm này. Các chuyên gia cho rằng, để thị trường lao động phục hồi vững chắc, không chỉ cần mở rộng số lượng việc làm mà quan trọng hơn là nâng cao chất lượng việc làm và năng suất lao động.
Ở thời điểm hiện tại, Việt Nam đang trong “thời kỳ dân số vàng”, song lợi thế này sẽ nhanh chóng mất đi nếu lực lượng trẻ không được trang bị kỹ năng phù hợp với chuyển đổi số, tự động hóa và kinh tế xanh. Các chính sách phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt trong giáo dục nghề nghiệp, cần được đầu tư bài bản, đồng bộ với quy hoạch ngành nghề và định hướng phát triển kinh tế vùng. Việc hoàn thiện hệ thống dữ liệu lao động quốc gia, tăng cường kết nối giữa cơ sở đào tạo và DN, phát triển thị trường việc làm trực tuyến là những hướng đi cần thiết để giảm tình trạng lệch pha cung - cầu lao động. Đồng thời, cần tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, khuyến khích DN mở rộng sản xuất, tạo thêm việc làm ổn định, có thu nhập tốt.
