Chính phủ trình Quốc hội đề xuất tháo gỡ vướng mắc thuế VAT cho hàng nông, thủy sản

Ngày 8/12, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình Quốc hội dự thảo luật nêu trên.

Theo đó, các mặt hàng nông sản, thủy sản chưa qua chế biến hoặc chỉ sơ chế được đề xuất bổ sung vào diện không chịu thuế VAT ở khâu đầu ra và khâu nhập khẩu. Các doanh nghiệp, hợp tác xã mua các sản phẩm này làm nguyên liệu đầu vào cũng có thể không phải kê khai, nộp thuế VAT, qua đó giảm đáng kể các thủ tục thu - hoàn thuế phát sinh.

Chính phủ cho rằng đề xuất này là cần thiết trong bối cảnh nhiều hiệp hội và doanh nghiệp nông, thủy sản thời gian qua phản ánh gặp vướng mắc do quy định hiện hành.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: Quốc hội

Cụ thể, doanh nghiệp phải nộp thuế VAT 5% ở khâu thương mại đối với các sản phẩm nông nghiệp, sau đó mới được hoàn thuế đối với hàng xuất khẩu. Quá trình này khiến vốn bị ứ đọng trong thời gian dài, trong khi các tổ chức tín dụng không giải ngân phần thuế VAT khi cấp vốn lưu động, làm gia tăng áp lực tài chính cho doanh nghiệp.

Thực tiễn cho thấy nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực như cá da trơn, cà phê, hồ tiêu… đang chịu tác động tiêu cực từ cơ chế thu - hoàn thuế này, gây lãng phí thời gian, chi phí và làm giảm hiệu quả sản xuất - kinh doanh. Ước tính của các hiệp hội ngành hàng cho thấy, chỉ trong 6 tháng cuối năm, doanh nghiệp cà phê - ca cao phải nộp khoảng 5.000 tỷ đồng tiền thuế VAT 5%; lĩnh vực lương thực hơn 2.000 tỷ đồng; ngành hồ tiêu và cây gia vị trên 2.100 tỷ đồng.

Một số lĩnh vực khác như sản xuất thức ăn chăn nuôi cũng gặp khó khăn tương tự. Do thuộc nhóm không chịu thuế VAT, doanh nghiệp sản xuất không được khấu trừ hoặc hoàn thuế đầu vào, khiến chi phí sản xuất và giá bán tăng lên, ảnh hưởng trực tiếp đến người chăn nuôi. Trong khi đó, sản phẩm cùng loại nhập khẩu lại không chịu thuế VAT, làm suy giảm năng lực cạnh tranh của hàng hóa sản xuất trong nước.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, việc đưa hàng nông sản, thủy sản vào diện không chịu thuế VAT sẽ không tác động đến tổng thu ngân sách, bởi số thuế này hiện nay chủ yếu được thu rồi hoàn lại. Ngược lại, chính sách mới sẽ giúp giảm thủ tục hành chính, hạn chế tình trạng doanh nghiệp phải ứng trước vốn nộp thuế, qua đó hỗ trợ thiết thực cho hoạt động xuất khẩu và tiết kiệm chi phí xã hội.

Dự thảo luật cũng đề xuất bỏ quy định áp thuế VAT đối với các sản phẩm trồng trọt, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản chưa qua chế biến hoặc chỉ sơ chế dùng làm thức ăn chăn nuôi và dược liệu. Chính phủ kỳ vọng, điều chỉnh này sẽ góp phần tháo gỡ khó khăn cho sản xuất nông nghiệp, nhất là trong bối cảnh ngành chịu tác động nặng nề từ thiên tai, mưa lũ kéo dài.

Thẩm tra nội dung dự thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi đề nghị Chính phủ cân nhắc thận trọng phương án cho phép doanh nghiệp không phải nộp thuế VAT nhưng vẫn được khấu trừ, nhằm bảo đảm phù hợp với bản chất của thuế VAT và tăng cường hiệu quả quản lý.

Ủy ban cho rằng việc đánh thuế VAT ở khâu thương mại đã được áp dụng từ khi Luật Thuế giá trị gia tăng ban hành năm 1997, phù hợp với thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, kể từ khi doanh nghiệp được tự in hóa đơn, đã phát sinh tình trạng gian lận hoàn thuế VAT trong xuất khẩu nông sản thông qua sử dụng hóa đơn khống. Trước mắt, cơ quan thẩm tra kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan thực hiện hoàn thuế đúng thời hạn, đồng thời kịp thời tháo gỡ các vướng mắc trong khâu hoàn thuế để giảm áp lực dòng tiền cho doanh nghiệp.

Dự kiến, Quốc hội sẽ thảo luận dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi) vào chiều 9/12 và biểu quyết thông qua vào ngày 11/12.

Văn Tùng