Chốt chính sách đặc thù cho đường sắt tốc độ cao

Chiều 30/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 8, với 443/454 đại biểu có mặt tán thành, 7 đại biểu không tán thành, 4 đại biểu không biểu quyết, Quốc hội đã thông qua nghị quyết chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Kết quả biểu quyết Quốc hội đã thông qua nghị quyết chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Ảnh: Mai Loan.

Cho phép áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù

Trước đó, Quốc hội nghe Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Lê Hồng Thanh trình bày Báo cáo tóm tắt tiếp thu, chỉnh lý và giải trình về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Về các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt triển khai đầu tư Dự án, nhiều ý kiến cho rằng, Dự án có vai trò quan trọng, mang tính chiến lược dài hạn, tác động sâu, rộng tới mọi mặt của nền kinh tế - xã hội nước ta và có quy mô rất lớn, yêu cầu về công nghệ kỹ thuật phức tạp, lần đầu tiên được triển khai thực hiện ở Việt Nam. Do đó, để bảo đảm tính khả thi, hiệu quả cho Dự án thì việc cho phép áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt là rất cần thiết.

Các đại biểu bấm nút thông qua nghị quyết chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Ảnh: Báo Chính phủ.

Ông Thanh cho biết, thống nhất với ý kiến các vị ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo các cơ quan liên quan rà soát, hoàn thiện các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để bảo đảm tính khả thi, hiệu quả trong việc áp dụng triển khai thực hiện Dự án.

Đồng thời, giao Chính phủ ban hành Nghị định hướng dẫn chi tiết việc triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách này. Trong quá trình thực hiện, trường hợp tiếp tục cần phải bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện, Chính phủ sẽ trình Quốc hội, UBTVQH xem xét quyết định.

Về chính sách 17, có ý kiến đề nghị làm rõ trong quá trình lựa chọn nhà thầu EPC, yêu cầu Bộ Quốc phòng, Công an, thanh tra, kiểm toán vào cuộc có bảo đảm tránh được tiêu cực không và việc yêu cầu Kiểm toán nhà nước vào kiểm toán ngay từ giai đoạn tư vấn thiết kế có phù hợp không.

Ông Thanh cho hay, Dự án có quy mô lớn và yêu cầu kỹ thuật phức tạp nên việc phê duyệt dự toán cần phải được rà soát ngay từ đầu của các cơ quan có liên quan như: Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Kiểm toán nhà nước... nhằm nâng cao tính công khai, minh bạch, hạn chế các vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện. Nhiều gói thầu của Dự án sẽ được lựa chọn thông qua đấu thầu rộng rãi quốc tế với sự tham gia của nhiều nhà thầu nước ngoài, vì vậy việc dự toán gói thầu được chuẩn xác thông qua ý kiến của các cơ quan có liên quan ngay từ đầu sẽ góp phần hạn chế các vướng mắc, có thể dẫn đến tranh chấp pháp lý quốc tế.

Về chính sách 18: Một số ý kiến cho rằng, những chính sách đặc thù, đặc biệt cần được bổ sung trong thời gian Quốc hội không họp, có thể giao cho UBTVQH xem xét, quyết định và báo cáo lại Quốc hội tại kỳ họp gần nhất. Tuy nhiên, UBTVQH là cơ quan thường trực của Quốc hội, do đó những vấn đề thuộc thẩm quyền của UBTVQH mà giao cho Chính phủ quyết định trong khi UBTVQH vẫn hoạt động bình thường là không phù hợp.

UBTVQH xin tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo Nghị quyết đã được rà soát, chỉnh lý tại chính sách 19 theo hướng trong thời gian Quốc hội không họp, Quốc hội ủy quyền cho UBTVQH xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho Dự án.

23 ga hành khách, 5 ga hàng hóa

Dự án đường sắt tốc độ cao có tổng chiều dài tuyến khoảng 1.541km; điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP HCM).

Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đi qua địa phận 20 tỉnh, thành: Hà Nội, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai, TP.HCM.

Quốc hội quyết nghị đầu tư mới toàn tuyến đường đôi khổ 1.435mm, tốc độ thiết kế 350km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục; 23 ga hành khách, 5 ga hàng hóa; phương tiện, thiết bị.

Đường sắt tốc độ cao vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết.

Có ý kiến đề nghị bổ sung phạm vi Dự án kéo dài từ Lạng Sơn đến mũi Cà Mau và phân kỳ thực hiện theo từng giai đoạn; đề nghị kết nối Dự án vào tuyến đường sắt TP HCM đi Cần Thơ để bảo đảm đồng bộ.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Lê Hồng Thanh cho biết, theo Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã xác định phát triển các tuyến đường sắt mới từ Lạng Sơn đến Cần Thơ, gồm 03 đoạn tuyến: Lạng Sơn (Đồng Đăng) - Hà Nội, Hà Nội - TP HCM, TP HCM - Cần Thơ để kết nối các vùng động lực, các đô thị, các trung tâm kinh tế lớn và bảo đảm quốc phòng - an ninh trên hành lang kinh tế Bắc - Nam.

Do các đoạn tuyến đường sắt từ Lạng Sơn đến Cần Thơ có nhu cầu vận tải khác nhau nên tiêu chuẩn kỹ thuật, loại hình đường sắt cũng khác nhau và được nghiên cứu đầu tư theo các dự án độc lập, phù hợp với nhu cầu vận tải của từng đoạn tuyến và khả năng huy động nguồn lực.

Trong đó: (1) đoạn Lạng Sơn - Hà Nội, chiều dài 156 km là đường sắt tiêu chuẩn, đang nghiên cứu lập quy hoạch chi tiết, dự kiến đầu tư trước năm 2030; (2) đoạn Hà Nội - TP HCM, chiều dài 1.541 km là đường sắt tốc độ cao, phấn đấu khởi công năm 2027; (3) đoạn TP HCM - Cần Thơ, chiều dài 174 km là đường sắt tiêu chuẩn, đang chuẩn bị đầu tư, dự triển khai đầu tư trước năm 2030.

Mai Loan