Chủ động phòng chống dịch bệnh sau mưa lũ

Trên thực tế, nhiều năm cho thấy giai đoạn sau mưa lũ luôn tiềm ẩn nguy cơ bùng phát các bệnh truyền nhiễm. Do đó, chủ động triển khai đồng bộ các giải pháp phòng chống dịch sau thiên tai là nhiệm vụ cấp thiết nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và ổn định đời sống xã hội.

Nguy cơ cao phát sinh dịch bệnh

Sau mưa lũ, môi trường tự nhiên và môi trường sinh hoạt của người dân đều bị xáo trộn. Nhiều khu vực tại Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Gia Lai, Khánh Hòa ghi nhận tình trạng rác thải bị cuốn trôi, lắng đọng; nước thải, phân bón, xác động vật bị hòa vào nguồn nước gây ô nhiễm nghiêm trọng.

Lực lượng quân đội phun hóa chất khử khuẩn

Tại các khu dân cư thấp trũng, nước rút chậm, đọng lại các ao tù, bãi rác tạm khiến muỗi và côn trùng sinh sôi mạnh.

Theo ngành y tế, một số bệnh có khả năng xuất hiện và lây lan mạnh sau mưa lũ gồm: bệnh đường tiêu hóa (tả, lỵ, thương hàn), bệnh về mắt, bệnh ngoài da, sốt xuất huyết, cúm mùa, viêm đường hô hấp, cũng như các bệnh lây truyền từ gia súc, gia cầm. Đặc biệt, khi nguồn nước sinh hoạt bị nhiễm bẩn, nguy cơ tiêu chảy, ngộ độc thực phẩm gia tăng rõ rệt.

Ông Nguyễn Hữu Thành, cán bộ Trung tâm Kiểm soát bệnh tật khu vực miền Trung cho biết: “Ngay khi nước vừa rút là thời điểm vàng để triển khai các biện pháp vệ sinh môi trường. Nếu chậm trễ, chỉ vài ngày là muỗi, ruồi, vi khuẩn sẽ phát triển, đẩy nguy cơ bùng dịch lên rất cao”.

Xác định mưa lũ kéo dài có thể gây ra các tình huống dịch bệnh phức tạp, ngành y tế nhiều tỉnh, thành đã kích hoạt các đội phản ứng nhanh phòng chống dịch, chủ động giám sát, xét nghiệm, kiểm tra nguồn nước và chất lượng vệ sinh thực phẩm.

Tại Đà Nẵng, Trung tâm Y tế các quận, huyện đã tổ chức phun hóa chất diệt muỗi tại những điểm ngập sâu; đồng thời hướng dẫn người dân xử lý nước ăn uống bằng viên Cloramin B và các biện pháp khử khuẩn cho giếng, bể chứa. Hệ thống trạm y tế đã tổ chức truyền thông trực tiếp tại cộng đồng, đặc biệt tại các tổ dân phố vùng trũng và các khu vực tập trung nhiều người sau di dời.

Đến nay, ngành Y tế các địa phương đã yêu cầu các đơn vị tăng cường kiểm tra an toàn thực phẩm tại các bếp ăn tập thể, trường học, nơi cung cấp nhu yếu phẩm cho người dân. Song song đó, ngành thú y được giao nhiệm vụ rà soát gia súc, gia cầm chết để xử lý, chôn lấp đúng quy định, tránh phát tán mầm bệnh.

Vai trò then chốt của chính quyền địa phương

Trong công tác phòng dịch sau thiên tai, chính quyền cơ sở giữ vai trò nòng cốt, bởi đây là lực lượng nắm rõ tình hình địa bàn, hiểu rõ nhu cầu người dân và tổ chức triển khai nhanh nhất.

Tại nhiều xã vùng trũng ở Quảng Ngãi, lực lượng dân quân, đoàn thanh niên đã phối hợp thu gom rác, nạo vét cống rãnh, khơi thông dòng chảy, xử lý xác gia súc, gia cầm. Một số địa phương còn thành lập các tổ giám sát môi trường, “đi từng ngõ, gõ từng nhà” để tuyên truyền cách khử khuẩn, diệt lăng quăng, hướng dẫn người dân xử lý thực phẩm bị ẩm, mốc.

UBND các phường, xã cũng đã chỉ đạo tăng cường kiểm tra vệ sinh tại các chợ dân sinh, nơi dễ phát sinh tình trạng thực phẩm kém chất lượng sau mưa lũ. Các đoàn liên ngành đã xử phạt nhiều trường hợp vi phạm về an toàn vệ sinh thực phẩm, góp phần đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng.

Người dân đóng vai trò quyết định

Cho dù các cơ quan chức năng triển khai nhiều biện pháp, yếu tố quan trọng nhất vẫn là sự chủ động của người dân trong việc bảo vệ sức khỏe gia đình và cộng đồng.

Theo khuyến cáo của ngành y tế, sau mưa lũ, mỗi hộ dân cần thực hiện Đảm bảo vệ sinh nguồn nước, dùng Cloramin B xử lý nước giếng, bể chứa, chỉ sử dụng nước đã đun sôi để ăn uống, tuyệt đối không sử dụng nước bị đục, có mùi lạ hoặc nghi nhiễm bẩn.

Vệ sinh môi trường sống, thu gom rác thải, dọn dẹp đồ vật ẩm ướt, khơi thông cống rãnh, không để nước đọng quanh nhà – nguồn phát sinh lăng quăng, giặt sạch và phơi khô nệm, chăn, quần áo bị ẩm.

Đảm bảo an toàn thực phẩm, không sử dụng thực phẩm tươi sống bị ngâm nước hoặc ẩm mốc, không ăn các loại thịt gia súc, gia cầm chết do mưa lũ, bảo quản thực phẩm trong điều kiện sạch sẽ, hợp vệ sinh.

Theo dõi sức khỏe và khám sớm khi có dấu hiệu bất thường như: sốt, đau bụng, tiêu chảy, nôn ói kéo dài cần đến cơ sở y tế ngay, không tự ý dùng thuốc kháng sinh khi chưa có chỉ định.

Công tác phòng dịch không chỉ là việc của ngành y tế mà là trách nhiệm của mỗi gia đình. “Mưa lũ gây hư hại thì còn có thể sửa chữa, nhưng dịch bệnh mà bùng lên thì cả làng, cả xã chịu hậu quả. Vì vậy chúng tôi luôn cố gắng giữ gìn vệ sinh ngay khi nước vừa rút”, bà Nguyễn Thị Mai, người dân xã Hòa Sơn (Đà Nẵng) chia sẻ.

Công tác phòng chống dịch sau mưa lũ là một nhiệm vụ tổng hợp, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền – ngành y tế – các tổ chức xã hội – từng hộ gia đình.

Những hành động nhỏ nhưng kịp thời như thu gom rác, xử lý nước sinh hoạt, lật úp các vật dụng chứa nước, dọn dẹp môi trường không chỉ giúp ngăn chặn dịch bệnh mà còn góp phần ổn định đời sống người dân nhanh hơn.

Kinh nghiệm từ nhiều năm cho thấy, nơi nào làm tốt vệ sinh môi trường, truyền thông và giám sát dịch bệnh sớm thì nơi đó giảm thiểu tối đa các nguy cơ sau thiên tai.

Do vậy, các địa phương cần xem công tác phòng chống dịch sau mưa lũ là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài, chứ không chỉ là biện pháp ứng phó nhất thời.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp, số lượng mưa lớn cực đoan có xu hướng tăng, việc chủ động phòng ngừa dịch bệnh sau thiên tai càng trở nên quan trọng. Đó không chỉ là bảo vệ sức khỏe cộng đồng, mà còn là nền tảng để phục hồi kinh tế – xã hội bền vững sau thiên tai.

HÒA XUÂN; ảnh: AN NHIÊN