Công trình độc đáo tại 'xứ dừa'

Một số bộ đàn đá được trưng bày tại công viên Bến Tre.

“Thổi hồn” vào đá

Từ khi được lắp đặt 13 bộ đàn đá, công viên Bến Tre rất vui nhộn. Dù ngày hay đêm đều có rất nhiều người dân, thanh thiếu niên đến chơi, tập đánh đàn đá. Các bộ đàn đá gồm nhiều thanh đá lắp đặt song song, có nhiều kích cỡ khác nhau, có chiều dài 3,2 mét, chất liệu đá núi lửa, chọn lọc từ tỉnh Đắk Lắk, có trọng lượng 4 tấn. Để tạo ra bộ đàn đá, các nghệ nhận phải chế tác các thanh đá, thẩm âm, biến vật “vô tri” thành vật “có hồn”, có thể phát ra các ra âm tiết rất độc đáo và chế tác giống biểu tượng chiếc thuyền chở dừa phù hợp với ngữ cảnh của “xứ dừa” Bến Tre.

Mốc lịch sử đáng ghi nhận là bộ đàn trên được nghệ nhân Trương Đình Chiếu (hiện đang cư trú tại thành phố Hồ Chí Minh) trao tặng đúng vào dịp Bến Tre tổ chức kỷ niệm 61 năm Ngày Đồng Khởi (17/1/1960-17/1/2021).

Nghệ nhân Chiếu bày tỏ cảm xúc của mình trong buổi lễ: “Đây là tình cảm chân thành của tôi, nhiệt huyết của tôi dành cho quê hương Bến Tre. Tôi đã đầu tư rất nhiều công sức, trí tuệ cho bộ đàn này với mong muốn bảo tồn nền văn hóa dân tộc, tạo điều kiện tốt nhất để mọi người hiểu nhiều hơn, tiếp cận dễ dàng hơn và thụ hưởng văn hóa mang đậm bản sắc quê hương rất giàu đẹp và phong phú”.

Theo thiết kế, mỗi bộ đàn đá có hình dáng như một chiếc ghe tượng trưng cho hình ảnh đời sống người dân vùng sông nước Nam bộ. Trên hai đầu ghe có biểu tượng hình trái dừa. Con số 13 mang ý nghĩa chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Nhìn ngắm công trình, người xem có thể cảm nhận như một đoàn ghe của quê hương xứ dừa hướng đến sự phát triển không ngừng của Bến Tre.

Nghệ nhân Trương Đình Chiếu cho biết thêm, để làm ra bộ đàn đá, khó khăn nhất là phải chọn đúng đá hình thành trong quá trình hoạt động của núi lửa. Đàn đá rất độc đáo hơn các loại đàn khác, có tuổi thọ đến hàng trăm năm.

"Đối với 13 bộ đàn đá lắp đặt tại tỉnh Bến Tre lần này, chất lượng âm thanh đạt tiêu chuẩn quốc tế. Nó giống như đàn piano, nhưng khi biểu diễn âm thanh hay hơn đàn piano nhiều. Âm thanh được tạo nên từ đá nên rất vang, rất có hồn. Nhờ các âm nối với nhau liên tục nên âm thanh của đàn đá đầy hơn các loại đàn khác. Tôi mong rằng, nét văn hóa dân tộc Việt Nam này được bảo tồn để bà con ở đây được hưởng thụ, đồng thời là sân chơi bổ ích cho học sinh của các trường học trên địa bàn” - Nghệ nhân Trương Đình Chiếu chia sẻ.

Được biết, nghệ nhân Trương Đình Chiếu được giới nghệ thuật và công chúng biết đến là một người có biệt tài chơi được 100 loại nhạc cụ khác nhau. Ông còn có khả năng phối khí cùng lúc 10 loại nhạc cụ. Ông đã từng chế tác trên 300 bộ đàn đá và trao tặng cho nhiều địa phương khác nhau với mong muốn giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa hiếm hoi của vùng đất miền Trung và Tây Nguyên. Đặc biệt, ông đã tặng bộ đàn đá nặng 20 tấn cho Khu Bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng tại sóc Bom Bo thuộc xã Bình Minh, huyện Bù Đăng, tỉnh Bình Phước; tặng nhiều bộ đàn đá khác cho các nhà thiếu nhi trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh; một số trường học, thiền viện ở nhiều tỉnh, thành phố...

Phát huy giá trị của “kỳ quan”

Chúng tôi đã đến tận đây để chứng kiến tận mắt nét đồ sộ, hoành tráng của 13 bộ đàn đá độc đáo này với sự khâm phục và vô cùng ngưỡng mộ sự kỳ công cùng nét tài hoa hiếm có của một nghệ nhân nặng lòng với hàng trăm bộ đàn đá.

Ông Trần Hoàng Tiến, ngụ phường Phú Khương, thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre nhận xét: “Đây quả là tài sản cực kỳ quý hiếm với người dân Bến Tre, tôi rất khâm phục tài năng của ông Trương Đình Chiếu bởi ông vừa chế tác khéo léo, lại vừa có khả năng biểu diễn rất tuyệt vời. Tôi và lớp con cháu rất mong chính quyền phát huy tốt giá trị toàn bộ bộ đàn, trong đó chú trọng đến việc tiếp thu, truyền dạy cách sử dụng để không lãng phí, mai một kỳ quan hiếm hoi này”.

Có đến đây, có thực tế lắng nghe âm thanh vang vọng từ 13 bộ đàn đá, du khách mới thực sự bị thu hút bởi những thanh đá núi lửa được sưu tầm công phu, mỗi thanh đá là một nốt nhạc riêng. Điều rất kỳ lạ là bộ đàn này có thể chơi được cho tất cả các bài nhạc từ cổ điển đến hiện đại. Riêng bộ đàn đá tại Bến Tre đang được Tổ chức xác lập kỷ lục Việt Nam tiến hành xem xét, thẩm định để xác lập kỷ lục về công trình văn hóa công cộng có nhiều bộ đàn đá nhất Việt Nam.

Để tạo điều kiện cho nhiều người làm quen với cách chơi đàn, trong thời gian qua, nghệ nhân Trương Đình Chiếu đã tổ chức dạy cho nhiều giáo viên âm nhạc, nhạc công tại các trung tâm văn hóa tỉnh, thành phố, các huyện trên địa bàn để họ truyền dạy lại cho những người khác.

Ông Nguyễn Văn Thành, một nghệ nhân chuyên sử dụng nhạc cụ dân tộc tại huyện Thạnh Phú, tỉnh Bến Tre nhận xét: “Tôi rất bất ngờ về tính năng đa dạng của loại đàn thường xuất hiện ở núi rừng Tây Nguyên hay những vùng dân tộc thiểu số bởi các loại đàn này có thể biểu diễn các giai điệu của vùng sông nước Nam bộ. Càng ngưỡng mộ hơn khi được thấy một nghệ nhân trình bày rất thuần thục, điêu luyện trên 13 bộ đàn đá quý hiếm này”.

Tri ân tấm lòng của nghệ nhân, trong buổi tiếp nhận 13 bộ đàn đá, lãnh đạo UBND tỉnh Bến Tre khẳng định sẽ bảo quản, giữ gìn, khai thác tốt nhất đây sẽ là điểm dừng chân lý thú, hấp dẫn của nhiều du khách trong và ngoài nước mỗi khi đến với Bến Tre.

Trương Thanh Liêm